Theo đại diện các cơ quan chức năng, Nghị định 46/2016/NĐ-CP được đưa vào thực thi (từ ngày 1/8/2016) đã góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, ý thức chấp hành của người tham gia giao thông nhờ vào việc tăng mức xử phạt, điều chỉnh bổ sung, xử phạt các nhóm hành vi vi phạm theo yêu cầu thực tế.
Tuy nhiên, sau một thời gian, Nghị định 46 cũng bộc lộ nhiều khó khăn trong công tác xử phạt của lực lượng có thẩm quyền, nhiều hành vi vi phạm cần tăng nặng xử phạt để đủ sức răn đe.
Làm đúng nhưng vẫn bị kiện
Tại Hội nghị Sơ kết 2 năm thi hành Nghị định số 46/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường bộ, đường sắt sáng nay (10/4), theo đại diện Vụ Pháp chế-Thanh tra (Tổng cục Đường bộ Việt Nam), hiện nay, mức xử phạt tiền tối đa trong lĩnh vực giao thông đường bộ là 40 triệu đồng đối với cá nhân, mức phạt này thấp hơn so với mức phạt tiền của đường sắt, đường thủy nội địa trong khi tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của các hành vi vi phạm đường bộ không kém phần nguy hiểm.
Một số hành vi vi phạm như người điều khiển xe nhưng trong cơ thể có chất ma túy, uống rượu, đi ngược chiều đường cao tốc... có tính chất, mức độ nguy hiểm, khả năng gây tai nạn giao thông với hậu quả rất nghiêm trọng nhưng quy định hình thức xử phạt bổ sung tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 4-6 tháng hoặc 22-24 tháng là chưa đủ sức răn đe.
[Đề xuất tịch thu xe với hành vi sử dụng rượu, bia quá quy định]
Cá biệt, nhiều hành vi vi phạm trong thực tế chưa thể xử lý vì thiếu phương tiện kỹ thuật như khí thải, âm lượng còi, độ ồn... thậm chí hành vi lắp thêm đèn chiếu sáng trước xe ôtô gây ảnh hưởng, mất an toàn đối với xe đi ngược chiều hiện vẫn chưa được quy định trong Nghị định xử phạt.
“Còn một bộ phận người tham gia giao thông ý thức chấp hành luật còn kém, mang tính chất đối phó, không hợp tác; trốn tránh việc kiểm tra, kiểm soát, xử lý của lực lượng chức năng và chống đối người thi hành công vụ,” đại diện Vụ Pháp chế-Thanh tra Tổng cục Đường bộ nhấn mạnh.
Thừa nhận về quy định đối với người điều khiển chứng kiến khi lập biên bản vi phạm hành chính còn tồn tại nhiều khó khăn và vướng mắc, đại diện Cục Cảnh sát giao thông (C08) cho rằng, tìm thêm một người làm chứng để ký vào biên bản lập hành vi vi phạm của chủ xe là không cần thiết đồng thời gây bức xúc cho người lái xe phải chờ đợi để hoàn tất thủ tục, phức tạp cho các lực lượng chức năng.
“Luật Xử lý vi phạm hành chính yêu cầu xử phạt vi phạm phải có 2 người làm chứng, vào ban ngày thì còn dễ chứ ban đêm thì lấy đâu 2 người làm chứng,” đại diện C08 nêu ra khó khăn.
Chưa kể, theo vị đại diện C08, thủ tục giải quyết các phương tiện bị tạm giữ như chủ xe, người vi phạm không đến nhận còn rườm rà, phức tạp vì thế số lượng phương tiện bị tồn động lớn gây lãnh phí xã hội, tăng áp lực đối với cơ quan thực thi công vụ.
“Tình trạng khiếu nại trên mạng xã hội nhiều, trung bình 1 ngày, Cảnh sát giao thông phải xử lý trên 10 trường hợp khiếu nại, nhiều trường hợp anh em thực thi công vụ làm đúng cũng bị kiện, do vậy cần phải sửa Nghị định 46 vì nguời xử phạt và người vi phạm còn chưa đồng nhất,” đại diện C08 nhấn mạnh.
Tăng nặng mức phạt, xây dựng cơ sở dữ liệu vi phạm
Theo ông Trần Hữu Minh, Phó Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, nếu chỉ sửa đổi Nghị định 46 mà không sửa đổi các Luật, Nghị định khác liên quan thì hiệu quả của Nghị định này sẽ không cao.
“Hơn nữa, giữa các cơ quan chức năng Nhà nước hiện chưa xây dựng cơ sở dữ liệu về xử lý vi phạm hành chính, chưa có cơ chế chia sẻ và cung cấp thông tin các đối tượng vi phạm hành chính nên rất khó xác định đối với những trường hợp vi phạm nhiều lần, tái phạm để xe xét tình tiết tăng nặng trong xử lý vi phạm do đó tính răn đe không cao đồng thời cần tập trung các giải pháp khác như tuyên truyền, giải pháp đánh nặng vào ‘túi tiền’ người vi phạm,” ông Minh cho hay.
[Xe máy đi vào cao tốc: Phải xử phạt gấp 5-20 lần nếu tái phạm]
Ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho biết, hiện nay, số lượng hành vi vi phạm thuộc thẩm quyền xử phạt của thanh tra viên, người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành rất ít, thậm chí nhiều trường hợp thanh tra viên không có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính mà do Chánh Thanh tra Sở, thủ trưởng cơ quan quản lý đường bộ thực hiện.
Do đó, ông Huyện kiến nghị cần bổ sung thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường bộ cho Đội trưởng Đội nghiệp vụ Thanh tra Sở Giao thông Vận tải, cơ quan quản lý đường bộ ở khu vực hay các đơn vị thuộc Cục Đường sắt.
Trên cơ sở đó, đại diện các cơ quan Nhà nước kiến nghị, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính như tăng mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực giao thông đường bộ lên 80 triệu đồng đối với các nhân; tăng thời hạn tước quyền sử dụng giấy phép lái xe, có thể tước bằng lái vĩnh viễn đối với một số hành vi vi phạm giao thông đường bộ có mức độ, tính chất đặc biệt nguy hiểm.
Ngoài ra, Luật Xử lý vi phạm hành chính cũng cần nghiên cứu quy định về việc tạm giữ tang vật, phương tiện, giấy phép theo thủ tục hành chính để đảm bảo tính khả thi hoặc cho phép người có thẩm quyền lập biên bản vi phạm có thẩm quyền được tạm giữ xe để ngăn chặn hành vi có khả năng gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội.
Lực lượng chức năng cũng kiến nghị, đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 46 điều chỉnh mức xử phạt đối với một số nhóm hành vi như vi phạm quy tắc giao thông trên đường cao tốc; nồng độ cồn và ma túy...
Ngoài ra, Nhà nước cần tăng cường các điều kiện về trang thiết bị, chế độ cho người thực thi công vụ trong đó ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động tuần tra, kiểm soát và xử phạt vi phạm hành chính.
Hiện nay, Nghị định thay thế Nghị định 86/2014/NĐ-CP chưa được ban hành, vì vậy, để đảm bảo tính ổn định, thuận lợi cho người dân và lực lượng chức năng, lãnh đạo Tổng cục Đường bộ và Cục Cảnh sát giao thông đề nghị Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 46 được ban hành vào Nghị định 86 sau khi ban hành./.