Sáu tháng trước, các ngân hàng trung ương lớn được dự báo sẽ có một động thái mà bất kỳ ai với một chiếc thẻ tín dụng hay hy vọng mua một căn nhà, điều hành một doanh nghiệp sẽ vui mừng là lãi suất hạ trên toàn cầu, khiến chi phí đi vay thấp hơn và các khoản vay dễ tiếp cận hơn.
Phát biểu tại cuộc họp báo vào tháng 12/2023, Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell đã nói hạ lãi suất là chủ đề được thảo luận trên toàn cầu và cũng là của Fed, khi các nhà đầu tư bất ngờ trước triển vọng những điều kiện tài chính nới lỏng hơn. Các tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế lo ngại Fed sẽ hạ lãi suất quá nhanh và ảnh hưởng tới những nỗ lực nhằm kiểm soát lạm phát.
Xu hướng nới lỏng chính sách tiền tệ vốn được cho là sắp diễn ra vào cuối năm 2023 gần như đã lắng xuống, khi các ngân hàng trung ương lớn đối mặt với thực tế là lạm phát dai dẳng hơn dự kiến và tăng trưởng kinh tế và tiền lương mạnh hơn.
Một số động thái khiêm tốn đã diễn ra như việc Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng trung ương Canada hạ lãi suất trong tháng này.Phát biểu tại cuộc họp báo vào tuần trước, ông Powell cho rằng, sau khi tăng nhanh lãi suất trong năm 2022 và 2023 để ngăn chặn lạm phát, động thái ban đầu trong việc nới lỏng chính sách tiền tệ sẽ diễn ra.
Các dự báo mới của những nhà hoạch định chính sách của Fed cho thấy họ dự kiến chỉ một lần hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm vào cuối năm nay, thay vì ba lần như dự báo hồi tháng 12/2023 và tháng 3/2024.
Hầu hết các nhà kinh tế tham gia khảo sát của hãng tin Reuters (Vương quốc Anh) chỉ nhận định Fed sẽ hạ lãi suất một hoặc hai lần trong năm nay, thay vì 4 lần theo khảo sát vào tháng 12/2023, trước khi ông Powell gây bất ngờ khi cho rằng việc hạ lãi suất sẽ tương đối sớm.
Đánh giá về triển vọng hướng đi chính sách tiền tệ từ nền kinh tế lớn nhất thế giới, các nhà quan sát cho rằng lãi suất sẽ không được điều chỉnh cho tới tháng Chín. Việc Mỹ duy trì lãi suất cao vượt trội so với nhiều nước phát triển khác sẽ khiến dòng tiền bên ngoài đổ vào nước này, để hưởng lợi chênh lệnh lãi suất.
Sự gia tăng dòng tiền mặt đột ngột có thể đưa thêm thanh khoản vào hệ thống tài chính đúng vào lúc Fed đang nỗ lực kiểm soát giá cả. Hiện tượng này sẽ khiến Fed gặp nhiều khó khăn hơn trong việc nới lỏng chính sách tiền tệ và làm cản trở mục tiêu “hạ cánh mềm” của nền kinh tế Mỹ, nếu tiếp tục giữ lãi suất cao, trong thời gian dài.
Trong bản dự báo cập nhật triển vọng kinh tế thế giới năm 2024 được công bố mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) đã cảnh báo về một kịch bản lãi suất “cao hơn trong thời gian dài.”
WB đã điều chỉnh nâng triển vọng tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2024 từ ngưỡng dự báo 2,4% đưa ra hồi tháng 1/2024 lên thành 2,6% hiện nay. WB dự báo mức tăng trưởng toàn cầu là 2,7% trong cả năm 2025 và 2026. Nhưng các con số tăng trưởng này vẫn thấp so với mức tăng trưởng trung bình toàn cầu là 3,1% vào giai đoạn 2010-2019.
Cũng theo dự đoán của WB, lãi suất toàn cầu trong ba năm tới sẽ vẫn gấp đôi mức trung bình giai đoạn 2000-2019, kìm hãm tốc độ tăng trưởng và gây thêm áp lực nợ đối với các quốc gia thị trường mới nổi đã vay bằng đồng USD.
Trong khi đó, các nhà kinh tế tham gia khảo suất của Reuters 6 tháng trước nhận định Ngân hàng trung ương Anh (BoE) sẽ đợi đến quý III/2024 mới hạ lãi suất, đúng như dự báo hiện nay về một động thái vào tháng 8/2024. Các thị trường dự báo lần hạ đầu tiên vào tháng 5/2024 và hạ thêm ba lần trong năm nay.
Trong khi lạm phát cơ bản đã giảm xuống gần mức mục tiêu 2% mà BoE đặt ra, lạm phát trong lĩnh vực dịch vụ trong tháng 4/2024 vẫn cao hơn nhiều so với dự kiến và mức tăng trưởng lương hàng năm 6% trong tháng 5/2024 vẫn gần gấp đôi mức phù hợp với mục tiêu lạm phát.
BoE được cho là sẽ giữ nguyên lãi suất tại cuộc họp cuối cùng trong nhiệm kỳ Thủ tướng của ông Rishi Sunak, có nghĩa việc hạ lãi suất sẽ chờ đến khi nước Anh có chính phủ mới.
Đối với ECB, dự báo của thị trường có sự thay đổi lớn. Hồi tháng 12/2023, thị trường nhận định lãi suất sẽ giảm 140 điểm cơ bản trong một năm tới, bắt đầu từ tháng 3/2024. Hiện thị trường dự báo ECB sẽ hạ lãi suất thêm một lần trong năm nay.
Hiện Chủ tịch ECB Christine Lagarde và các quan chức khác tin rằng lạm phát sẽ giảm xuống mức mục tiêu vào cuối năm 2025.
Nhà hoạch định chính sách của ECB, Mario Centeno, cho rằng các ngân hàng trung ương hiểu rằng việc thắt chặt chính sách tiền tệ quá mức có thể cản trở đà phục hồi còn yếu của kinh tế Khu vực sử dụng đồng euro./.
