Xe môtô, xe máy sẽ được thực hiện kiểm tra khí thải trước mắt tại 5 thành phố lớn theo lộ trình. (Ảnh: Doãn Đức/Vietnam+) Tại Dự thảo lấy ý kiến các Bộ về Tờ trình Chính phủ về Đề án kiểm soát khí thải xe máy mới đây của Bộ Giao thông Vận tải đưa ra lộ trình, giai đoạn từ 2018-2020 hoàn thiện các văn bản pháp quy, xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm tra khí thải xe môtô, xe gắn máy, bổ sung Nghị định xử phạt hành chính với hành vi vi phạm khí thải xe môtô, gắn máy.
Theo đó, từ 1/7/2018 kiểm tra khí thải với xe môtô có dung tích xi lanh từ 175cm3 trở lên tham gia giao thông tại 5 thành phố trực thuộc Trung ương là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Hải Phòng, Đà Nẵng (ước tính tổng cộng khoảng 20.000 xe).
Giai đoạn sau năm 2020, kiểm tra, đánh giá báo cáo Thủ tướng Chính phủ làm cơ sở triển khai giai đoạn tiếp theo với xe môtô có dung tích nhỏ hơn 175cm3 và xe gắn máy tham gia giao thông.
Đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho rằng, đa số các ý kiến nhất trí lộ trình được thực hiện trước đối với các xe môtô, loại có dung tích xy lanh lớn từ 175cm3 trở lên để đánh giá, rút kinh nghiệm. Đây là những xe phân khối lớn, có số lượng ít có thể triển khai được ngay tại các Trung tâm đăng kiểm ôtô đang lưu hành (nơi có sẵn cơ sở vật chất, kỹ thuật và nguồn nhân lực được đào tạo) trong thời gian đầu, khi chưa có nhiều cơ sở của tư nhân tham gia; là một bước quan trọng nhằm bảo đảm tính khả thi trong việc áp dụng các quy định, quy trình, thủ tục, kỹ thuật vào thực tế.
Ngoài ra, lộ trình không áp dụng đối với xe môtô trong 5 năm đầu sử dụng (không áp dụng với xe công an, quân đội, xe phục vụ người khuyết tật), đây là những xe còn tương đối mới, đã được kiểm tra lần đầu lúc xuất xưởng hoặc nhập khẩu và được hưởng chế độ bảo hành, bảo dưỡng của nhà sản xuất.
Qua khảo sát thực tế cũng cho thấy, đa số xe môtô trong thời gian 5 năm đầu sử dụng đều đạt tiêu chuẩn khí thải và theo kinh nghiệm của Đài Loan, Thái Lan, Ấn Độ... các nước cũng không thực hiện kiểm soát khí thải đối với những xe này.
Thời hạn kiểm định khí thải là một năm/lần, thời gian kiểm khí thải trung bình khoảng 15 phút/xe. Xe sau khi được kiểm tra đạt chuẩn sẽ được cấp giấy chứng nhận và dán tem xác nhận, xe có kết quả kiểm tra không đạt chuẩn phải được bảo dưỡng, sửa chữa hoặc nâng cấp.
Đặc biệt, các xe không có giấy chứng nhận, tem kiểm tra khí thải còn thời hạn sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính. Dự kiến chi phí kiểm tra khí thải người dân phải chi trả là 60.000 đồng/xe/năm.
Lộ trình áp dụng đối với xe môtô, không phân biệt biển số đăng ký tham gia giao thông trên địa bàn tại các thành phố loại đặc biệt, loại 1 và loại 2. Theo đó, để đảm bảo công bằng, những xe có biển số đăng ký của các tỉnh khác thường xuyên hoạt động hoặc đi vào địa bàn các thành phố thuộc phạm vi quy định cũng đều phải được kiểm tra khí thải. Thực tế cho thấy số lượng xe môtô có đăng ký biển số ở các tỉnh khác thường xuyên hoạt động tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là không nhỏ.
Trước đó, việc kiểm tra khí thải xe môtô, xe gắn máy bắt đầu được khởi động nghiên cứu từ năm 2006 và đến năm 2010 đã ban hành Đề án kiểm soát khí thải đối với môtô, xe máy tại các đô thị. Tuy nhiên, hầu hết các mục tiêu cơ bản của Đề án đến nay vẫn chưa thể thành hiện thực.
Giải thích về lý do Đề án chưa được triển khai, Bộ Giao thông Vận tải cho rằng, kiểm tra khí thải xe môtô, xe gắn máy là vấn đề xã hội lớn, nhạy cảm, phức tạp vì liên quan đến đa số người dân, trong khi đây vẫn là phương tiện giao thông chủ yếu trong những năm tới, đáp ứng gần 90% nhu cầu đi lại trong thành phố. Giao thông công cộng đáp ứng không quá 10% nhu cầu, giao thông cá nhân bằng ôtô vẫn còn hạn chế, ít nhất đến năm 2020.
Bên cạnh đó, số lượng xe môtô, xe gắn máy đăng ký tiếp tục tăng nhanh, lên gấp 1,5 lần so với thời điểm phê duyệt Đề án. Riêng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, số lượng xe cũng tăng lên gần gấp đôi trong 5 năm qua, ngày càng gây khó khăn cho việc triền khai Đề án.
Chưa kể, đa số người dân chưa nhận thức rõ mức độ ảnh hưởng, tác hại của khí thải xe môtô, xe gắn máy và tác dụng, sự cần thiết phải kiểm tra khí thải, bảo dường, sửa chữa đế đảm bảo độ bền, hiệu quả hoạt động, giảm khí thải độc hại, tiết kiệm nhiên liệu.../.
Theo thống kê của Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), đến ngày 31/12/2015 đã có 48,92 triệu xe được đăng ký mà tuyệt đại đa số là môtô 2 bánh, chiếm 95% tổng số xe cơ giới đang lưu hành trên cả nước.
Riêng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, số lượng xe đăng ký là 11,8 triệu chiếc, chiếm gần 1/4 số lượng xe cả nước.
