Thánh đường Yaama tại Niger được xây bằng đất bùn từ năm 1962. (Nguồn: Curbed) Công trình xây dựng bằng đất bùn đang thu hút sự quan tâm trở lại của các kiến trúc sư: vật liệu truyền thống này làm giảm lượng khí thải CO2 của các tòa nhà đồng thời cho phép chúng chịu được nhiệt độ tăng cao tốt hơn. Song, việc thực hiện lại tốn kém và phức tạp do thiếu nhân lực có trình độ.
Kỹ thuật không nung, đất thô với một phần đất sét được nén chặt và đóng thành từng lớp, đã được sử dụng để xây dựng lâu đài Alhambra ở Granada ở Tây Ban Nha thời trung cổ và Nhà thờ Hòa giải ở Berlin vào năm 2001.
Thành phố Dariya của Saudi Arabia, gần Riyadh, cũng được xây dựng bằng gạch bùn.
Một phần ba nhân loại sống trong ngôi nhà bằng đất, tức là hơn hai tỷ người ở 150 quốc gia.
Có nhiều phương pháp sử dụng đất khác nhau: đất nện, lõi ngô (các lớp lõi ngô liên tiếp không có khung), đất bùn (đất thô được trộn với rơm), nhà khung gỗ (đất được nén chặt trong khung gỗ) hoặc gạch đất thô.
Theo ông Xavier Chateau, Giám đốc nghiên cứu vật liệu tại phòng thí nghiệm Navier, thuộc Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS), việc sử dụng lại đất thô trong xây dựng dựa trên một nghiên cứu cho thấy 1kg ximăng vẫn phát thải một lượng CO2 nhất định, trong khi 1kg đất thô không phát thải.
[Lượng khí thải CO2 toàn cầu tăng chưa đầy 1% trong năm 2022]
Ngoài ra, đất bùn còn mang lại quán tính nhiệt rất tốt, bằng cách điều chỉnh độ ẩm một cách tự nhiên. Và nó có thể tái chế 100%.
Do đó, đất bùn có thể giúp đáp ứng một thách thức lớn về biến đổi khí hậu. Ông Chateau tính toán: “Nếu chúng ta có thể giảm 25% lượng ximăng tiêu thụ trên thế giới, điều đó giống như chúng ta đang loại bỏ tác động đến khí hậu của tất cả các phương tiện giao thông hàng không.”
Tuy nhiên, đất có điểm yếu của nó. Các tòa nhà phải được bảo vệ khỏi thời tiết xấu. Báo chí địa phương của Pháp thường xuyên đưa tin về các tòa nhà bằng gạch nung bị đổ.
Một ngôi nhà xây bằng đất thô nhờ công nghệ in 3D. (Nguồn: Review Geek) Một số thêm chất phụ gia, ximăng, vôi, xỉ sắt và thép (bã thải lò cao) hoặc các sản phẩm có nguồn gốc sinh học (rơm rạ hoặc cây gai dầu), để “ổn định” đất, làm cho nó kỵ nước và cho phép các tòa nhà bền hơn.
Ông Paul Emmanuel Loiret, kiến trúc sư chủ trì công trình “La Fabrique” ở Sevran, ngoại ô Paris, một nhà máy nơi các khối đất nén được làm từ đống đổ nát từ các công trường xây dựng ở Grand Paris, cho biết: “Tiêu chuẩn, luật pháp châu Âu, yêu cầu chúng tôi phải có vật liệu mạnh gấp 10-20 lần so với những gì chúng ta cần. Chúng ta phải khử carbon hoàn toàn và nhanh chóng.”
Còn ông Chateau khẳng định: “Ở châu Phi, Burkina Faso hay Malawi, việc ổn định đất thô bằng ximăng dưới chân tòa nhà để giải quyết vấn đề nước đã trở thành một bí quyết thủ công. Tuy nhiên, đây là vật liệu tự nhiên, biến thiên tùy nơi lấy nên sẽ không có tính chất bất biến theo thời gian và sẽ rất khó đảm bảo cho công trình. Đất thô là một vật liệu tuyệt vời trên giấy tờ, trừ việc hầu như không có bất kỳ nhân lực nào để thực hiện và chi phí cao hơn”./.
