Ngày 14/7, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Bộ Xây dựng và Cơ quan phát triển Pháp (AFD) tổ chức Hội thảo Quy hoạch và phát triển bền vững đô thị bền vững Vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung.
Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung chiếm 50% số tỉnh giáp biển của cả nước với chiều dài 1.800km (chiếm gần 60% chiều dài bờ biển cả nước. Đây là địa bàn đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước, có vị trí trọng yếu trong chiến lược phát triển kinh tế biển.
Tiềm năng đi cùng thách thức
Tại hội thảo, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển nhấn mạnh vùng hiện có 9 sân bay, trong đó có 3 sân bay quốc tế và nhiều cảng biển lớn như: Nghi Sơn, Vũng Áng, Chân Mây, Tiên Sa, Dung Quất, Quy Nhơn, Vũng Rô, Nha Trang, Cam Ranh…
Đây là những điều kiện thuận lợi để vùng phát triển kinh tế-xã hội nhanh và bền vững, đồng bộ cả 3 lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền, biển đảo của Tổ quốc.
[Phát triển logistics kết nối với vùng kinh tế trọng điểm miền Trung]
Theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 3/11/2022 về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ, mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ đô thị hóa toàn vùng đạt khoảng 47%-48% đồng và số xã đạt chuẩn nông thôn mới trên 90%, trong đó ty lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu khoảng 30%. Mục tiêu đến năm 2045, vùng có hệ thống đô thị ven biển thông minh, bền vững, có bản sắc riêng, thân thiện với môi trường, có khả năng chống chịu cao với thiên tai, dịch bệnh và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.
Do vậy, ông Nguyễn Đức Hiển cho biết trong khuôn khổ hội thảo này, các chuyên gia quốc tế và lãnh đạo các ủy ban nhân dân tỉnh, lãnh đạo các sở liên quan trong vùng tập trung thảo luận về mô hình đô thị phát triển bền vững cho các đô thị Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ cũng như nâng cao hiệu quả công tác quản lý rủi ro thông qua việc xây dựng quy hoạch và thực thi các chính sách phát triển đô thị phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Bên cạnh đó, hội thảo cũng thảo luận về các bài học và những kinh nghiệm quốc tế nhằm tăng cường khả năng chống chịu ở cấp địa phương.
Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn, vùng có hệ thống các đô thị trung tâm và hạt nhân cấp vùng được liên kết thuận lợi với nhau và liên kết với cả các đô thị khác trong nước và quốc tế thông qua hệ thống hạ tầng giao thông.
Trong số đó, tuyến Quốc lộ 1A đi qua hơn 70 đô thị hầu hết là các đô thị trung tâm và hạt nhân cấp vùng, hình thành mạng lưới đô thị theo chuỗi bám dọc tuyến. Mặt khác, 11/14 tỉnh có cảng biển là điều kiện thuận lợi phát triển các đô thị ven biển. Ngoài ra, vùng có nhiều đô thị được thiên nhiên ưu đãi về du lịch khi có đường bờ biển với nhiều cảnh quan, bãi biển đẹp, hoang sơ, hấp dẫn… ( như Khánh Hòa, Phan Thiết...) cùng các giá trị văn hóa đa dạng của nhiều dân tộc khác nhau. Đây chính là tiền đề để phát triển hình thành các đô thị du lịch ven biển (phát triển ngành du lịch, kinh doanh bất động sản, các khu nghỉ dưỡng, biệt thự cao cấp ven biển...).
Bên cạnh những tiềm năng, lợi thế nêu trên, việc phát triển hệ thống đô thị trong vùng cũng gặp phải những khó khăn, thách thức với khí hậu khắc nghiệt. Đặc biệt là dưới tác động của biến đổi khí hậu thì cường độ, tần suất của loại hình thiên tai ngày càng khốc liệt, khó dự đoán hơn, đe dọa nghiêm trọng tới cuộc sống người dân và quá trình phát triển đô thị.
Cần giải pháp quy hoạch tổng thể
Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng đề xuất các địa phương ưu tiên chú trọng thực hiện tốt công tác quy hoạch, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị; tập trung xây dựng các chương trình phát triển đô thị để tích hợp nguồn lực thực hiện quy hoạch, đầu tư phát triển có trọng tâm, trọng điểm. Bên cạnh đó, các tỉnh cần đẩy mạnh kết nối hệ thống các đô thị hạt nhân và đô thị trung tâm cấp vùng trong vùng nói riêng và với hệ thống đô thị toàn quốc Bắc-Trung-Nam nói chung đồng thời hỗ trợ liên kết phát triển trục đô thị Đông-Tây.
Mặt khác, các đô thị lớn (có hạ tầng hiện đại như Đà Nẵng, Huế, Khánh Hòa, Thanh Hóa, Vinh...) cần tiếp tục thúc đẩy đầu tư nâng cấp hệ thống mạng lưới kết cấu hạ tầng để nâng cao hơn nữa khả năng kết nối trong vùng cũng như trên cả nước.
Theo lãnh đạo Bộ Xây dựng, các đô thị lớn cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cụ thể là hình thành nhiều các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu du lịch nghỉ dưỡng gắn liền đô thị tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, công ăn việc làm và tăng trưởng kinh tế đô thị.
Để làm được những điều này, các địa phương cần chú trọng đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị và hạ tầng xã hội.
Hơn nữa, ông Văn cho rằng các địa phương nên lựa chọn, khai thác và phát huy sự khác biệt của từng đô thị, để tạo sự đa dạng và hỗ trợ phát triển lẫn nhau. Cụ thể, các đô thị như Huế, Hội An với yếu tố di sản hay Nha Trang, Phan Thiết… có đường bờ biển dài và đẹp, cần được xây dựng thành những điểm đến, những đô thị di sản, du lịch tầm cỡ khu vực quốc tế.
Mặt khác, các đô thị ven biển các tỉnh Phú Yên, Ninh Thuận và Bình Thuận... cần được thúc đẩy để trở thành điểm đến thu hút nguồn đầu tư lớn cho các dự án năng lượng sạch (điện gió, điện mặt trời), đi kèm với đó là dịch vụ du lịch nghỉ dưỡng cao cấp. Sự đa dạng này chính là ưu điểm của hệ thống các đô thị khu vực Vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải Trung bộ.
“Đô thị hóa là xu thế tất yếu trên thế giới và có mối liên hệ tương hỗ với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Các đô thị chính là nơi bắt nguồn của những đổi mới trong quá trình phát triển. Đây cũng là nơi mà các giải pháp sẽ được nghiên cứu, đưa ra để giải quyết những vấn đề không chỉ của đô thị và cho cả các lĩnh vực khác,” ông Văn nói.
Tại hội thảo, ông Antoine Mougenot, Trưởng Ban Đô thị khu vực Đông Nam Á-AFD, đưa ra một số một khuyến nghị về quản lý rủi ro cho khu vực đô thị và xây dựng phương pháp tiếp cận tổng thể để thực hiện. Theo đó, công tác xây dựng cần đặt vào bối cảnh đặc thù của đô thị như điều kiện tự nhiên, nguồn lực địa phương, các yếu tố phụ thuộc vào bên ngoài...
Hơn nữa, công tác quy hoạch không nên chỉ tập trung vào các mối nguy mà cần phải tìm kiếm các giải pháp khả thi và thực tế để hạn chế tác động. Trên thực tế, hoạt động của một đô thị phụ thuộc vào các hệ thống thiết yếu lớn (giao thông đi lại, quản lý rác thải, cung cấp nước sạch, lương thực thực phẩm, các hoạt động trao đổi kinh tế và xã hội).
"Cần thiết lập một tương lai mong muốn và đáng sống cho đô thị bằng cách thu hút sự tham gia của tất cả các bên liên quan và tác nhân của lãnh thổ/thành phố. Cách tiếp cận cũng cần sự linh hoạt, dễ điều chỉnh và có tính đến các yếu tố bất định và chuẩn bị cho các tình huống bất ngờ," ông Antoine Mougenot nhấn mạnh./.