Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) Định hướng điều hành ngân sách Nhà nước năm 2016 trong bối cảnh giá dầu thô thế giới giảm mạnh, cũng như các chính sách phát triển thị trường vốn là những điều mà doanh nghiệp và người dân rất quan tâm vào những ngày đầu năm.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã có những chia sẻ xung quanh các vấn đề này.
Thực hiện giảm chi, điều chỉnh chính sách thu
Năm 2015, quyết toán giá dầu thô thanh toán là 55 USD/thùng (giảm sâu so với dự toán ngân sách được Quốc hội thông qua là 100 USD/thùng), đã có tác động lớn đến giảm thu ngân sách, đặc biệt là Ngân sách Trung ương.
Tuy nhiên, cuối năm, Bộ Tài chính vẫn công bố chỉ số cân đối ngân sách và bội chi đạt chỉ tiêu.
Để đạt được điều trên, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết ngay từ những ngày cuối năm 2014, Bộ Tài chính đã chủ động tính toán các kịch bản về giá dầu theo các phương án 60 USD, 50 USD và 40 USD/thùng cho năm 2015 nhằm đưa ra các giải pháp đề xuất với Thủ tướng Chính phủ để điều hành ngân sách 2015.
Do đó, ngay từ đầu năm 2015, Bộ Tài chính tập trung chỉ đạo quyết liệt nghiên cứu ban hành các chính sách và triển khai các pháp luật được Quốc hội thông qua có hiệu lực trong năm 2015, ví dụ như luật sửa 5 luật thuế, biểu thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt..., qua đó điều chỉnh chính sách thu, tăng thu nội địa, giảm thu từ dầu thô và xuất nhập khẩu.
Đồng thời, Bộ Tài chính tập trung vào cải cách thủ tục hành chính đặc biệt trong lĩnh vực thuế, hải quan, qua đó tăng cường thu hút đầu tư trong và ngoài nước, tăng cường sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và qua đó, tăng thu cho ngân sách Nhà nước.
Trong điều hành, Bộ Tài chính phối hợp tích cực với các ngành, các cấp, chính quyền các địa phương phấn đấu tăng thu nội địa để đảm bảo bù hụt thu do giá dầu giảm. Cụ thể, các đơn vị chức năng đã tăng cường công tác thanh kiểm tra về thuế, chống thất thu chống nợ đọng chống chuyển giá và kết thúc năm 2015 đã thu được gần 40.000 tỷ tiền nợ thuế của năm 2014 chuyển qua.
Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết việc điều hành ngân sách được thực hiện với tinh thần triệt để tiết kiệm chi thường xuyên để đảm bảo cân đối ngân sách. Triển khai đồng bộ quyết liệt việc quản lý giá cả thị trường theo cơ chế giá thị trường và đặc biệt trong bối cảnh giá dầu thô giảm, Bộ Tài chính phối hợp với các ngành, các địa phương quản lý đầu vào, giảm chi phí sản xuất kinh doanh, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh, tăng trưởng kinh tế cũng là tăng thu cho ngân sách.
“Với các giải pháp đồng bộ như vậy, kết thúc năm 2015, tổng thu ngân sách Nhà nước đã vượt so với dự toán Quốc hội gần 8% và đặc biệt, không phải sử dụng 10.000 tỷ đồng thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước để bù đắp hụt thu Ngân sách Trung ương do giá dầu giảm, từ đó giữ được bội chi theo kế hoạch đề ra,” Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bước sang năm 2016, tình hình tài chính, kinh tế, tiền tệ, diễn biến giá dầu thô thế giới, hội nhập quốc tế sẽ có tác động đến kinh tế Việt Nam nói chung và trực tiếp nhất chính là cân đối ngân sách Nhà nước.
Trong dự toán năm nay, giá dầu thô Quốc hội thông qua là 60 USD/thùng nhưng ngay từ đầu năm đến những ngày gần đây thì giá chỉ còn dưới 35 USD/thùng; đồng thời lộ trình cắt giảm thuế quan năm 2016 theo các cam kết quốc tế sẽ làm giảm thu ngân sách khoảng 10.000 tỷ đồng - con số này đã được tính toán trong cân đối ngân sách năm 2016. Đây là 2 yếu tố tác động trực tiếp vào tình hình Ngân sách Trung ương. Trước tình hình trên, Bộ Tài chính đã xây dựng kịch bản về giá dầu thô, năm 2016 từ 55 USD cho đến 30 USD/thùng để làm cơ sở điều hành ngân sách Nhà nước hợp lý cho năm 2016.
Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, sang năm 2016, những giải pháp cắt giảm chi, điều chỉnh chính sách thu, tăng cường thanh kiểm tra chống thất thu... sẽ tiếp tục được thực hiện.
"Đặc biệt, đã có kinh nghiệm trong việc điều hành chính sách giá cả, giá xăng dầu xuống thì phải điều hành thật tốt để điều hành chi phí đầu vào của sản xuất, của nền kinh tế, của doanh nghiệp, từ đó giảm chi phí đầu vào sản xuất các sản phẩm của Việt Nam, để nâng cao khả năng cạnh tranh của các sản phẩm và doanh nghiệp Việt Nam, tạo điều kiện tăng trưởng kinh tế, cũng là điều kiện quan trọng nhất để tăng thu ngân sách Nhà nước,", Bộ trưởng cho biết.
Tiếp tục điều hành xăng dầu theo kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước
Năm qua, giá xăng dầu trong nước được điều chỉnh linh hoạt theo diễn biến giá dầu thế giới với tổng mức điều chỉnh lớn và số lần giảm là 18 lần. Nhưng vẫn có ý kiến băn khoăn giá dầu thô giảm tới hơn 40% nhưng giá bán lẻ trong nước chỉ giảm khoảng 10%.
Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết điều hành giá xăng dầu năm 2015 tương đối nhuần nhuyễn, bám sát tinh thần điều hành theo kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, trong đó giá xăng RON 92 điều chỉnh giảm 12 lần, tăng 6 lần và giữ ổn định 5 lần; dầu diesel giảm 13 lần, tăng 4 lần, ổn định 6 lần; so với đầu năm, cuối năm giá xăng giảm 12%, dầu diesel giảm 20%.
“Theo công bố của Tổng cục Thống kê, năm 2015, bình quân giá xăng dầu giảm chung 24,7%, đây là số liệu rất quan trọng," Bộ trưởng nhấn mạnh.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, phải hiểu rằng, giá dầu thô và giá bán lẻ là 2 khái niệm có quan hệ với nhau nhưng không thể đồng nhất với nhau về mặt tỷ lệ giảm giá. Bởi lẽ, dầu thô là nguyên liệu đầu vào của giá xăng dầu bán lẻ. Để có dầu thô phải thông qua chế biến, lưu thông, dự trữ, rồi cả những chi phí khác như thuế liên quan đến xăng dầu.
Theo tính toán của Bộ Tài chính, chi phí bán lẻ dầu thô trong giá xăng khoảng 40%, trong giá dầu là 50%, nên không thể tính chênh lệch giá dầu thô giảm 40% thì giá bán lẻ xăng dầu cũng phải giảm tương ứng vì những chi phí sản xuất, lưu thông là những chi phí tương đối cố định, thậm chí có thời điểm tăng lên.
“Như vậy, chúng tôi đánh giá năm qua việc điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước cơ bản phù hợp với diễn biến giá dầu thô thế giới,” Bộ trưởng cho biết.
So sánh với các nước trong khu vực như Trung Quốc, Lào, Campuchia thì giá xăng dầu của Việt Nam còn đang thấp hơn.
Ảnh chỉ mang tính minh họa. (Nguồn: TTXVN) Năm 2016, Bộ trưởng cho biết sẽ vẫn kiên định điều hành giá xăng dầu theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo Nghị định 83/2014/NĐ-CP và quá trình này sẽ được cập nhật thường xuyên.
Bộ trưởng chia sẻ quá trình điều hành sẽ phải đảm bảo tính minh bạch cao hơn và tăng cường thanh tra kiểm tra thực hiện giá bán lẻ xăng dầu theo quy định của Chính phủ.
Điểm sáng về thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán năm 2015 tương đối ổn định và có phát triển, được coi là điểm sáng trong khu vực về thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp khi tăng 6,1%, trong khi Mỹ giảm 2,23%; Anh giảm 2,3%; Australia giảm 2,1%; Ấn Độ, Malaysia giảm 5%; Indonesia, Thái Lan giảm gần 15%...
Bộ trưởng thống kê quy mô thị trường vốn hóa năm qua chiếm 34,5% GDP, tăng 17% so với 2014. Nếu tính cả thị trường trái phiếu thì quy mô lên tới 57% GDP. Huy động vốn qua thị trường chứng khoán đạt 299.000 tỷ đồng, chiếm 98% vốn đầu tư toàn xã hội.
Tuy vậy năm 2016, Bộ Tài chính đánh giá thị trường chứng khoán là thị trường dễ bị tổn thương bởi tác động của kinh tế tài chính thế giới, đặc biệt là thị trường tiền tệ. Trước tình hình đó, Bộ trưởng cho biết Bộ Tài chính tiếp tục triển khai một số giải pháp phát triển thị trường chứng khoán một cách bền vững và ổn định hơn.
Thứ nhất, triển khai các giải pháp thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp từ nước ngoài thông qua thực hiện tốt Nghị định 60/2015/NĐ-CP của Chính phủ, trong đó có quy định nới room cho nhà đầu tư nước ngoài; chuẩn bị các điều kiện nâng hạng cho thị trường chứng khoán Việt Nam từ mức cận biên lên mức mới nổi; giảm thủ tục và triển khi đăng ký mã số trực tuyến đối với nhà đầu tư nước ngoàil triển khai các chính sách liên quan đến các quỹ đầu tư, quỹ hưu trí tự nguyện để thu hút các dòng vốn đầu tư, có tổ chức quốc tế để hỗ trợ cho thị trường chứng khoán và kênh dẫn vốn cho ngân hàng; tăng cường trao đổi xúc tiến đầu tư nước ngoài.
Thứ hai là kiên trì các giải pháp tái cơ cấu thị trường chứng khoán Việt Nam theo Đề án đã ký nhằm nâng cao tính minh bạch tính bền vững và chất lượng hiệu quả hoạt động của thị trường chứng khoán.
Thứ ba là chủ động triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tranh thủ cơ hội và hạn chế tiêu cực sau khi gia nhập hiệp định thương mại và đầu tư.
Cuối cùng là tăng cường thanh kiểm tra để đảm bảo tính minh bạch của thị trường chứng khoán.
Vấn đề tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước năm qua đã thành công nhưng chưa tạo được lượng hàng lớn cho thị trường chứng khoán. Bộ trưởng cho biết năm qua đã hoàn thành 96% kế hoạch giai đoạn năm 2011-2015, trong đó có những doanh nghiệp, khi bán cổ phần cổ phiếu, tỷ lệ bán rất thấp so với phương án được duyệt.
“Đây là cái mà chúng tôi đánh giá là chưa thực sự thay đổi về chất của doanh nghiệp sau khi chuyển đổi sở hữu,” Bộ trưởng nói.
Để thu hút nguồn vốn ngoại cho thị trường chứng khoán, Bộ trưởng cho biết đã có nền tảng pháp lý rất quan trọng là Nghị định 60/2015/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn Luật Chứng khoán, trong đó có quy định nới room cho nhà đầu tư nước ngoài, tăng đầu tư nước ngoài.
Việt Nam là thị trường mới nổi, lại triển khai đồng bộ thực hiện các cam kết quốc tế là cơ hội tốt để các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có Mỹ đầu tư vào Việt Nam. Ngoài việc củng cố các cơ sở pháp lý trong nước thì rõ ràng việc quảng bá hình ảnh của Việt Nam, năng lực của các doanh nghiệp, các cơ sở đã cổ phần hóa ra nước ngoài là hết sức quan trọng.
“Người ta chưa hiểu về mình nhiều, cũng như mình chưa hiểu về người ta thì phải tuyên truyền. Đây là vấn đề rất lớn, cần sự vào cuộc của các ngành, các cấp. Năm qua, Bộ Tài chính đã tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư tại New York với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư, nhiều quỹ, nhiều tỷ phú. Và một trong những đề xuất của họ là chúng ta phải thường xuyên tổ chức các cuộc như thế để cập nhật thông tin, đối thoại chính sách...
Tới đây chúng ta phải thường xuyên tổ chức những hội nghị như thế để giới thiệu quảng bá, để họ sẽ tin tưởng đầu tư,” Bộ trưởng chia sẻ./.
