Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh phát biểu tại buổi hội thảo. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN) Sáng 29/11, tại Hà Nội, Bộ Tư pháp phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia "Định hướng xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật theo tinh thần Văn kiện Đại hội XIII của Đảng" theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.
Dự Hội thảo có các Ủy viên Bộ Chính trị: Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh; Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc; Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Xuân Thắng.
Cùng dự có Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long; đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý và hoạt động thực tiễn.
Hội thảo là một trong những hoạt động góp phần thiết thực triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, nhất là chủ trương, định hướng lớn đối với công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng.
Xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật bám sát Văn kiện Đại hội XIII của Đảng
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, trong hơn 35 năm qua, cùng với quá trình đẩy mạnh công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển đất nước, công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật đã có nhiều đổi mới, tiến bộ rõ rệt.
Hệ thống pháp luật được hoàn thiện một bước cơ bản, bao quát được mọi mặt của đời sống xã hội, chất lượng không ngừng được nâng lên; thể hiện tư duy tiếp cận mới, phù hợp với chuẩn mực chung của thế giới và thực tiễn mới của Việt Nam, đảm bảo tính khả thi cao hơn, đáp ứng yêu cầu của quá trình đẩy mạnh đồng bộ, toàn diện công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển.
Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đã trở thành một nội dung trọng tâm của xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Trong quá trình hội nhập, cùng với việc nội luật hóa, hệ thống pháp luật của Việt Nam đã từng bước khắc phục được sự khác biệt, xung đột và trở nên tiệm cận với các điều ước quốc tế.
Cùng với đó, quá trình xây dựng pháp luật đã ngày càng dân chủ, công khai, minh bạch; chú trọng hơn sự tham vấn các chuyên gia, nhà khoa học, sự phối hợp giữa các cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm định và quy trình ban hành luật; từng bước phát huy vai trò chủ động, tích cực của các đại biểu Quốc hội và ý kiến đóng góp của nhân dân.
Ngày càng nhiều hơn các luật bảo đảm tính thực thi ngay trong luật - một yêu cầu đặt ra trong xây dựng pháp luật hiện đại, chuyên nghiệp; tinh thần thượng tôn pháp luật được đề cao, được quán triệt sâu sắc trong thực tiễn triển khai thi hành pháp luật; kỷ cương, kỷ luật, tính nghiêm minh trong thực thi pháp luật được nâng lên.
Tuy nhiên, Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Xuân Thắng cũng đánh giá, so với thực tiễn phát triển đất nước, công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật vẫn còn một số bất cập, hạn chế. Những điều này đã được nhấn mạnh trong các báo cáo nghiên cứu, tổng kết, các văn kiện Đại hội của Đảng, nhất là trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII.
Đó là, hệ thống pháp luật hiện nay còn cồng kềnh, chồng chéo; một số quy định chưa thống nhất, chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn. Chất lượng của một số luật đã ban hành còn thấp; tính khả thi không cao. Có hiện tượng một số nội dung của luật ban hành sau mâu thuẫn, xung đột với luật ban hành trước. Vẫn còn tồn tại việc ban hành pháp lệnh hoặc nhiều nội dung phải quy định bằng luật mà vẫn phải ủy quyền cho Chính phủ ban hành Nghị định, hoặc thậm chí các bộ ban hành thông tư; tình trạng "luật ống," "luật khung" vẫn còn làm giảm hiệu lực, hiệu quả của pháp luật...
"Tổ chức thi hành pháp luật vẫn bị xem là khâu yếu, tồn tại dai dẳng qua nhiều nhiệm kỳ, chưa khắc phục được; thực trạng chấp hành pháp luật nhìn chung chưa nghiêm; kỷ cương, phép nước có nơi còn bị xem nhẹ; xử lý vi phạm pháp luật chưa kịp thời, chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe; còn tình trạng "trên nóng, dưới lạnh", trên thì xử lý quyết liệt, dưới thì xuê xoa, dĩ hòa vi quý," Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Xuân Thắng nhận định.
Để hội thảo mang lại giá trị khoa học và thực tiễn cao, Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Xuân Thắng đề nghị các đại biểu dự Hội thảo bám sát những nội dung mới trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật trong giai đoạn tới.
[Xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam]
Về chủ trương, công tác xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thi hành pháp luật phải phục vụ xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững đất nước, trọng tâm và trước hết là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; cần tập trung vào hai đột phá quan trọng: Tháo gỡ những điểm nghẽn, tạo điều kiện để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho phát triển, nhất là các nguồn lực đất đai, tài chính, con người; tạo đột phá phát triển, tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, lành mạnh, công bằng cho mọi chủ thể xã hội, mọi thành phần kinh tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Về mục tiêu, xây dựng được hệ thống pháp luật đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển nhanh, bền vững.
Quang cảnh buổi hội thảo. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN) Tại hội thảo, các đại biểu thảo luận, làm rõ những định hướng, giải pháp lớn, gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật trong quá trình xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; trong đó có việc tổ chức thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sở các nguyên tắc pháp quyền, đặc biệt là việc phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thi hành pháp luật để pháp luật của ta thực sự là pháp luật của nhân dân, vì nhân dân và phục vụ nhân dân.
Đồng thời, các đại biểu cũng đánh giá tình hình xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thi hành pháp luật của nước ta trong bối cảnh sự thay đổi nhanh chóng của thế giới, khu vực và đất nước, đặc biệt là vấn đề đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, hội nhập quốc tế, yêu cầu đẩy mạnh công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh toàn diện...
Đổi mới mạnh mẽ tư duy để phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững
Phát biểu kết luận Hội thảo, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh đánh giá, những ý kiến đóng góp tại Hội thảo sát với thực tiễn tình hình xây dựng, thi hành pháp luật hiện nay. Nhiều ý kiến đã nêu một số giải pháp trong xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật theo Văn kiện Đại hội Đảng XIII trong từng lĩnh vực cụ thể, góp phần thực hiện các mục tiêu phục hồi và phát triển kinh tế.
Nhấn mạnh một số định hướng trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Thường trực đề nghị, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế cần được đổi mới mạnh mẽ tư duy để phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường...
Cùng với đó, cần hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế gắn với phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực; thúc đẩy đầu tư, sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học công nghệ; nâng cao năng suất, chất lượng hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Đồng thời, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả vì nhân dân phục vụ và vì sự phát triển của đất nước. Các bộ, ngành, đơn vị chủ động tham gia, tích cực đóng góp, nâng cao vai trò của Việt Nam trong xây dựng, định hình các cơ chế đa phương; thực hiện nghiêm các cam kết quốc tế và các hiệp định thương mại đã ký kết; tranh thủ môi trường quốc tế thuận lợi để nâng cao năng lực hội nhập; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân trong các tranh chấp kinh tế, thương mại và đầu tư quốc tế.
Để thực hiện thắng lợi những định hướng trên, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh yêu cầu các cấp, các ngành tiếp tục phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo gắn với kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm của từng cơ quan, cá nhân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu; đồng thời phải xây dựng được cơ chế phù hợp để bảo đảm sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, người làm công tác thực tiễn trong quá trình xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật.
Đề cập đến một số nhiệm vụ trọng tâm đặt ra trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Thường trực nhấn mạnh, tiếp tục quán triệt sâu sắc, tập trung thể chế hóa các nội dung, yêu cầu định hướng, xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng; bám sát 3 đột phá chiến lược, 6 nhiệm vụ trọng tâm và 12 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu mà Đại hội đã xác định; các Kết luận của Bộ Chính trị, Kết luận của Tổng Bí thư tại Hội nghị toàn quốc các cơ quan nội chính triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, Kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị của Chính phủ về công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế.
Cùng với đó, Bộ Tư pháp có vai trò quan trọng trong tham mưu giúp Chính phủ tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chuẩn bị dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Các bộ, ngành khẩn trương rà soát các văn bản pháp luật, xác định rõ những điểm chưa thống nhất, mâu thuẫn, không còn phù hợp với thực tiễn để đề xuất sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới văn bản, đồng thời phải tổ chức thực hiện hiệu quả để pháp luật đi vào cuộc sống.
Để thực hiện có hiệu quả, thực chất các nhiệm vụ trên, các bộ, ngành, địa phương cần quan tâm, chú trọng đầu tư nguồn lực, các điều kiện đảm bảo cho công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ "Đầu tư xây dựng thể chế là đầu tư cho phát triển."
Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các ý kiến tâm huyết, trí tuệ của các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học, sớm hoàn thiện và gửi kết quả Hội thảo đến các cơ quan có thẩm quyền tham khảo trong công tác tham mưu, hoạch định đường lối chính sách của Đảng, xây dựng và thực thi pháp luật.
Phó Thủ tướng Thường trực cũng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Chính phủ trong công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đồng thời tăng cường giám sát công tác tổ chức thi hành Hiến pháp, pháp luật; đề nghị Ban Nội chính Trung ương tham mưu Ban Chỉ đạo Đề án chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam chuẩn bị trình Đề án xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 để xác định rõ mục tiêu, quan điểm, phương hướng, các nhiệm vụ, giải pháp đối với công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật./.
