Ngày 21/10/2016, tại Bộ Khoa học và Công nghệ, Thanh tra Bộ đã phối hợp với Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, Công an thành phố Hà Nội (PC 46) tổ chức tiêu hủy hàng hóa vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp.
Việc tiêu hủy được thực hiện bởi Hội đồng tiêu hủy hàng hóa vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp gồm các cán bộ của Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ; PC46, Công an thành phố Hà Nội (theo Quyết định số 104/QĐ-TTra của Chánh Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ) cùng nhiều cán bộ tham gia cắt, tiêu huỷ hàng hoá vi phạm.
Tuy nhiên, ngay khi hàng chuẩn bị được đưa đi tiêu huỷ, nhiều người có mặt tại đây đã ào ào lao vào tranh đoạt, lấy hàng hóa vi phạm mang ra khỏi khu vực tiêu hủy.
Đánh giá sự việc dưới góc độ pháp lý, các luật sư đều cho rằng, đối với trường hợp trên có thể xử phạt hành chính đối với cả người lấy cũng như đơn vị thực hiện tiêu hủy.
Người lấy có thể bị cách chức, xử phạt
Cụ thể, theo Luật sư Trương Anh Tú (Văn phòng Luật sư Trương Anh Tú) thì hành vi lấy tang vật để sử dụng đã vi phạm khoản 1 Điều 4 Nghị định 115/2013/NĐ-CP ngày 3/10/2013. Căn cứ vào khoản này, hành vi chiếm đoạt, bán, trao đổi, cầm cố, thế chấp, đán tráo, thay thế tang vật, phương tiện bị tạm giữ, thu và các hành vi trục lợi khác bị nghiêm cấm.
Ngoài ra, các cá nhân có hành vi nêu trên cũng đồng thời đang là cán bộ, công chức nên vi phạm thêm Điều 8 Luật Cán bộ công chức về “Nghĩa vụ chấp hành nghiêm quy định của pháp luật” về trình tự thủ tục tiêu hủy tang vật vi phạm hành chính theo Thông tư số 173/2013/TT-BTC ngày 20/11/2013 về việc hướng dẫn thực hiện một số nội dung quản lý, xử lý tang vật vi phạm hành chính.
Cũng theo luật sư Tú, hành vi của những người tranh đoạt tang vật tại Bộ Khoa học và Công nghệ mới chỉ dừng lại ở vi phạm hành chính và sẽ có khả năng phải chịu xử phạt. Nghị định 115/2013/NĐ-CP quy định: “chiếm đoạt tang vật” là hành vi bị cấm (điều 4) và “trường hợp để xảy ra mất, bán, đánh tráo, trao đổi, cầm cố hoặc có hành vi định đoạt khác đối với phương tiện thì phải chịu trách nhiệm và bị xử lý theo quy định của pháp luật” (điều 14.) Mặc dù vậy, Nghị định này lại không đưa ra chế tài xử lý cụ thể. Đây là một khe hở, gây khó khăn trong việc xử lý người có hành vi này.
“Tuy nhiên, Luật Cán bộ Công chức năm 2008 quy định Cán bộ công chức có nghĩa vụ chấp hành nghiêm chỉnh quy định của pháp luật (điều 8), có thể bị xử lý bằng các hình thức: khiển trách, cảnh cáo, cách chức hoặc bãi nhiệm,” luật sư Tú nhấn mạnh..
“Như vậy, việc một số cán bộ công chức có mặt trong buổi tiêu hủy có hành vi chiếm giữ tang vật bị tiêu hủy tại Bộ khoa học công nghệ sẽ có thể bị áp dụng hình thức xử lý kỷ luật theo Luật cán bộ công chức 2008 cho dù giá trị của tài sản chưa được định giá cụ thể,” ông Tú tiếp tục phân tích.
Làm rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý
Đánh giá về trách nhiệm của đơn vị tiến hành bảo quản và thực hiện tiêu hủy tang vật, phương tiện vi phạm, luật sư Đào Thị Liên (Công ty Luật Tiền Phong) cho hay người có thẩm quyền mà lơi lỏng quản lý để tình trạng vi phạm pháp luật diễn ra trong quá trình thực thi pháp luật cũng có thể bị xử lý theo Luật Cán bộ công chức 2008.
Bên cạnh đó, theo bà Liên, cần phải quy trách nhiệm đối với người đứng đầu của cơ quan, tổ chức như quy định tại Điều 10 Nghị định 157/2007/NĐ-CP quy định chế độ trách nhiệm đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước trong thi hành nhiệm vụ, công vụ:
“Khi phát hiện cán bộ, công chức, viên chức thuộc quyền quản lý vi phạm pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ, người đứng đầu không có biện pháp kiên quyết để chấm dứt hành vi vi phạm đó và không kịp thời áp dụng biện pháp khắc phục có hiệu quả“ tùy theo tính chất và mức độ của hành vi vi phạm, phải chịu một hoặc nhiều hình thức trách nhiệm sau đây: Trách nhiệm kỷ luật; Trách nhiệm dân sự; Trách nhiệm vật chất; Trách nhiệm hình sự; Trách nhiệm khác theo quy định của pháp luật.”
Việc xử phạt có thể áp dụng theo Nghị định 99/2013/NĐ-CP qui định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp:
Điều 9. Vi phạm quy định về niêm phong, tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm trong quá trình thanh tra, kiểm tra)
“1. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi tháo gỡ, phá bỏ niêm phong tang vật, phương tiện vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp đang bị niêm phong hoặc tạm giữ.
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi thay đổi số lượng, chủng loại tang vật, phương tiện vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp đang bị niêm phong hoặc tạm giữ.
3. Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi tiêu thụ, tẩu tán, tiêu hủy tang vật, phương tiện vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp đang bị niêm phong hoặc tạm giữ.
4. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc thu hồi tang vật, phương tiện vi phạm đã bị tẩu tán hoặc buộc nộp lại số tiền bằng trị giá tang vật, phương tiện vi phạm đã bị tiêu thụ, tẩu tán, tiêu hủy đối với hành vi vi phạm quy định tại Khoản 3 Điều này.”
Cả hai luật sư đều cho rằng: Mặc dù việc chiếm đoạt số lượng tang vật không nhiều, quy mô không lớn, có thể chỉ với mục đích lấy đồ để sử dụng nhưng hành vi xảy ra ngay tại trụ sở Bộ, trong lúc cơ quan chức năng đang thực hiện nhiệm vụ, có sự tham gia của nhiều bên thể hiện sự coi thường pháp luật, thiếu nghiêm túc và buông lỏng quản lý của người có thẩm quyền của cơ quan chức năng khi thi hành, giám sát thi hành công vụ của các cán bộ công chức nhà nước sẽ gây mất niềm tin của người dân đối với đội ngũ cán bộ công chức hiện nay.
Yêu cầu xử lý nghiêm vụ việc
Liên quan đến vụ tranh đoạt tang vật xảy ra ngày 21/10, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã yêu cầu các đơn vị liên quan phải báo cáo chi tiết, xác định các tổ chức và cá nhân có liên quan. Bên cạnh đó, lãnh đạo Bộ này cũng yêu cầu cần phải lập danh sách những người đã lấy hàng hóa chưa tiêu hủy; yêu cầu các cá nhân phải trả lại hàng hóa chưa tiêu hủy trước 12 giờ ngày 25/10/2016 để tiếp tục tiêu hủy theo đúng quy định pháp luật.
Căn cứ vào các báo cáo tường trình và mức độ vi phạm, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ xem xét kiểm điểm nghiêm khắc và có hình thức kỷ luật đối với từng tổ chức, cá nhân theo đúng quy định pháp luật.