Chính sách nhất quán của Việt Nam về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người đã và đang được thể hiện rõ nét trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đặt ra những thách thức chưa từng có đối với nỗ lực bảo vệ quyền con người trên toàn thế giới.
Trong cuộc tiếp xúc với Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đang có chuyến thăm chính thức Liên bang Thụy Sĩ cuối tháng 11 vừa qua, bà Tatiana Valovaya, Tổng Giám đốc Văn phòng Liên hợp quốc tại Geneva (Thụy Sĩ) đã đánh giá cao quyết tâm, nỗ lực của Việt Nam trong việc bảo vệ quyền con người và thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc (SDG).
Trước đó, tại hội thảo quốc tế tham vấn về dự thảo Báo cáo giữa kỳ tự nguyện thực hiện các khuyến nghị theo Cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ III của Việt Nam, diễn ra tháng 10, quyền Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam Kidong Park cũng đề cao những cam kết và nỗ lực của Việt Nam trong việc thúc đẩy, bảo vệ các quyền con người.
Đánh giá của các đại diện Liên hợp quốc nêu trên cho thấy cộng đồng quốc tế ghi nhận những nỗ lực của Việt Nam trong việc đảm bảo sức khỏe, tính mạng và an sinh cho người dân trong đại dịch, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững và bao trùm, với mục tiêu xuyên suốt “không ai bị bỏ lại phía sau.”
Nói cách khác, trong bối cảnh đại dịch, Việt Nam đã và đang tiến hành song song việc ứng phó với COVID-19 và thúc đẩy quyền con người, thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch trên cơ sở bảo đảm và tôn trọng quyền con người.
Trải qua 4 đợt dịch COVID-19 bùng phát, Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều chủ trương, chính sách hướng tới người dân, bảo vệ quyền con người, như nhận định của trang The Diplomat “Chính phủ Việt Nam luôn quan tâm, đặt sinh mạng, sức khỏe và cuộc sống của người dân lên hàng đầu.”
Riêng năm 2021 xảy ra đợt dịch thứ ba, đặc biệt là đợt dịch thứ tư được đánh giá là khốc liệt nhất, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP về “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19,” vừa chống dịch vừa đưa hoạt động kinh tế- xã hội, cuộc sống của nhân dân trở lại bình thường, tạo điều kiện cho người dân được làm việc, được học hành, phát triển.
Sau gần 2 tháng thực hiện Nghị quyết 128/NQ-CP, hiện nay tình hình dịch bệnh đã được kiểm soát trên phạm vi toàn quốc; kinh tế dần phục hồi, có những khởi sắc với nhiều điểm sáng, giúp cuộc sống của người dân dần bình thường trở lại.
[Việt Nam đẩy mạnh an ninh con người gắn với đảm bảo quyền con người]
Việc thực hiện Nghị quyết 68/NQ-CP với gói hỗ trợ 26.000 tỷ đồng giúp người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn trong đại dịch đã góp phần đáng kể bảo đảm an sinh xã hội cho người dân. Tính đến ngày 23/11, hơn 28 triệu đối tượng đã được hỗ trợ, tổng kinh phí 28.400 tỷ đồng; 153.400 tấn gạo dự trữ quốc gia đã được xuất cấp.
Những nỗ lực của Việt Nam bảo đảm quyền con người trong đại dịch còn được thể hiện nổi bật qua việc triển khai quyết liệt, đồng bộ và bài bản Chiến lược vaccine, trong đó ngoại giao vaccine được coi là mũi nhọn, nhằm thực hiện mục tiêu tiêm chủng miễn phí toàn dân. Bà Caitlin Wiesen, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam nhận định đặt sức khỏe của người dân vào trung tâm của việc ứng phó với COVID-19 là cách tiếp cận đúng đắn.
Việc triển khai quyết liệt và hiệu quả chính sách vừa phòng, chống tốt đại dịch COVID-19; vừa phục hồi, phát triển kinh tế, đảm bảo đời sống của nhân dân, an sinh xã hội đã được người dân hưởng ứng tích cực.
Trong cuộc thăm dò dư luận đánh giá sự hài lòng của người dân với công tác phòng, chống dịch COVID-19 ở 52 quốc gia do Viện nghiên cứu thị trường Latana thực hiện, có tới 96% người dân Việt Nam được khảo sát bày tỏ hài lòng với công tác phòng, chống dịch của chính phủ.
Việt Nam cũng đang nỗ lực thúc đẩy thực hiện hiệu quả các SDG của Liên hợp quốc để thúc đẩy quyền con người. Bất chấp dịch COVID-19 đang đe dọa việc thực hiện các SDG trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, theo xếp hạng của Liên hợp quốc năm 2020, Việt Nam được đánh giá đứng thứ 51 trên tổng số 193 quốc gia thành viên, đạt 72,85 điểm, cao hơn mức trung bình của nhiều nước trong khu vực về việc thực hiện các SDG.
Ông Terence D.Jones thuộc Văn phòng đại diện UNDP tại Việt Nam khẳng định Việt Nam thuộc nhóm đầu trong 3 nhóm quốc gia trên thế giới có tiến bộ nhanh nhất trong việc thực hiện các SDG và là một trong những quốc gia có tiến độ thực hiện tốt nhất các tiêu chí mục tiêu toàn cầu ở châu Á.
Phó Tổng thư ký Liên hợp quốc kiêm Thư ký điều hành Ủy ban Kinh tế Xã hội của Liên hợp quốc khu vực châu Á-Thái Bình Dương (UNESCAP) Armida Salsiah Alisjabana cũng đánh giá cao những thành tựu của Việt Nam trong thực hiện SDG, đặc biệt là kết quả nổi bật về giảm nghèo bền vững (giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 9,88% năm 2015 xuống còn 2,75% năm 2020; trong 5 năm giảm bình quân 1,43%/năm; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm bình quân 4%/năm).
Một dấu ấn nữa của Việt Nam là bảo đảm quyền con người trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Là quốc gia đang chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu, việc đảm bảo quyền con người ở Việt Nam được tiếp cận theo hai hướng: nỗ lực xây dựng hệ thống chính sách, pháp luật về biến đổi khí hậu và lồng ghép vấn đề này trong chính sách, pháp luật của một số ngành, lĩnh vực liên quan trực tiếp.
Các nội dung bảo đảm quyền con người trong chính sách, pháp luật về biến đổi khí hậu ở Việt Nam được xây dựng trên cơ sở nội luật hóa các điều ước quốc tế liên quan đến biến đổi khí hậu mà Việt Nam là thành viên; gắn trách nhiệm thực hiện các yêu cầu về ứng phó với biến đổi khí hậu trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước.
Tại Khóa họp thường kỳ lần thứ 47 diễn ra tháng 7 vừa qua, Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (UNHRC) đã thông qua Nghị quyết về biến đổi khí hậu và quyền con người do Việt Nam chủ trì cùng Bangladesh và Philippines soạn thảo và đề xuất, trong đó chú trọng bảo đảm quyền của các nhóm người dễ bị tổn thương, đặc biệt là người khuyết tật, người cao tuổi.
Tổng Giám đốc Văn phòng Liên hợp quốc tại Geneva Tatiana Valovaya nhấn mạnh Việt Nam là nước đang phát triển nhưng thể hiện vai trò đi đầu và là hình mẫu trong chống biến đổi khí hậu.
Đặc biệt, trong năm nay, Việt Nam đã lần đầu tiên xây dựng Báo cáo giữa kỳ tự nguyện thực hiện các khuyến nghị theo UPR chu kỳ III để gửi lên UNHRC, qua đó thể hiện trách nhiệm, sự minh bạch và nghiêm túc của Việt Nam đối với UPR nói riêng và việc thực hiện các cam kết quốc tế về bảo đảm quyền con người nói chung.
Trợ lý Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam Diana Torres đánh giá báo cáo phản ánh tiến bộ vượt bậc của Việt Nam trong đảm bảo các quyền kinh tế, xã hội, đặc biệt bảo trợ xã hội, bảo hiểm y tế, xóa đói giảm nghèo, bình đẳng giới. Theo bà, việc xây dựng báo cáo này là một nỗ lực tích cực “thể hiện cam kết của Việt Nam về các vấn đề nhân quyền ở cấp độ quốc tế.”
Có thể khẳng định việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người là ưu tiên cao nhất, là mục tiêu cuối cùng và là động lực của sự phát triển bền vững của Việt Nam.
Những nỗ lực của Đảng và Nhà nước Việt Nam để bảo đảm người dân được thụ hưởng các quyền con người cơ bản, đặc biệt trong bối cảnh chịu tác động nặng nề của đại dịch và tình trạng biến đổi khí hậu, là minh chứng cho chính sách nhất quán, xuyên suốt về bảo đảm và thúc đẩy quyền con người, như quan điểm Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII: "người dân vừa là trung tâm, vừa là chủ thể"./.