Việt Nam cùng với 11 quốc gia khu vực châu Á-Thái Bình Dương hiện đang trong giai đoạn nước rút đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), một hiệp định thương mại được đánh giá là tiêu biểu của thế kỷ 21, dự kiến sẽ được ký kết vào cuối năm nay.
Đây là nội dung xuyên suốt Hội nghị “Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương và sự tham gia của Việt Nam” do Bộ Công Thương phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 15/11 tại Hà Nội.
Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ đã trình bày về quá trình hình thành Hiệp định TPP và giới thiệu những yêu cầu cơ bản trong lĩnh vực đàm phán chủ chốt như cắt giảm thuế quan, dệt may, tự do hóa dịch vụ và đầu tư, mua sắm Chính phủ, sở hữu trí tuệ, thương mại và môi trường, lao động và công đoàn, doanh nghiệp Nhà nước, thương mại điện tử…
Ngoài ra, Thứ trưởng còn đưa ra nhận định về cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam cũng như đề xuất một số khuyến nghị để tham gia và thực hiện Hiệp định này có hiệu quả.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, khác với các vòng đàm phán trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), đàm phán Hiệp định TPP có phạm vi rộng hơn nhiều.
Nếu như WTO chỉ đàm phán về thị trường hàng hóa, dịch vụ, một số vấn đề liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ, thì trong đàm phán TPP, bên cạnh các vấn đề trên, các vòng đàm phán còn đề cập cả vấn đề mua sắm chính phủ, vấn đề lao động, môi trường, vấn đề doanh nghiệp nhà nước...
Nếu như Hiệp định WTO mang tính đàm phán một chiều, Việt Nam phải mở cửa thị trường cho các nước thành viên WTO và không có quyền đòi hỏi họ mở cửa cho mình thì Hiệp định TPP là một hiệp định “có đi có lại” nên các nước muốn mình mở thị trường cho họ và họ cũng mở thị trường cho Việt Nam.
Hiện 12 thành viên TPP đang tiếp tục bàn thảo nhằm đạt sự thống nhất rộng rãi vào tháng 10 và sẽ ký Hiệp định vào cuối năm nay.
Theo đánh giá của các chuyên gia trong nước cũng như quốc tế, khi tham gia "sân chơi" này, Việt Nam sẽ là một trong những nước có lợi nhiều nhất vì mục tiêu chính của TPP là giảm thuế và những rào cản hàng hóa cho dịch vụ.
Khi các dòng thuế giảm xuống, Việt Nam có thể gia tăng xuất khẩu quần áo, giày dép và nhiều mặt hàng khác vốn là thế mạnh của mình vào các thị trường lớn, đặc biệt là thị trường Hoa Kỳ mà không phải cạnh tranh với sản phẩm của một số nước khác.
Đại diện ngành dệt may, một trong những lĩnh vực mà Việt Nam có quyền lợi đáng kể trong đàm phán Hiệp định TPP, ông Lê Tiến Trường, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng đã nêu ra quan điểm và cách tiếp cận của ngành dệt may đối với Hiệp định này.
Theo ông Trường, Hiệp định TPP có thể tạo ra cơ hội xuất khẩu lớn cho ngành dệt may Việt Nam. Tuy nhiên, để có thể biến cơ hội thành lợi ích cụ thể, ngành dệt may Việt Nam phải đổi mặt với một số thách thức nhất định như vấn đề quy tắc xuất xứ, cắt giảm thuế và khả năng cạnh tranh của ngành dệt may.
Đánh giá tác động của Hiệp định TPP, theo chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, những nước mức phát triển thấp hơn sẽ có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn. Trong nhiều nghiên cứu định lượng của chuyên gia nước ngoài, Việt Nam là một trong những nước hưởng lợi lớn từ TPP (phần lớn các nước có lợi khoảng 1-2 điểm % từ TPP, riêng Việt Nam khoảng 5%).
Tuy nhiên, đánh giá này cũng chưa tính được đầy đủ những chuyển biến thể chế của cải cách trong nước, những cải cách có thể hỗ trợ cho quá trình. Bên cạnh đó, trong số 11 đối tác đang đàm phán với Việt Nam, hiện có 7 đối tác có quan hệ thương mại tự do với nước ta; 4 đối tác còn lại (Hoa Kỳ, Canada, Mexico, Peru), chưa thiết lập quan hệ thương mại tự do nên cơ hội chủ yếu của Việt Nam sẽ mở rộng ở 4 thị trường này.
Điều đáng nói, nếu xét theo cơ cấu kinh tế của các nước đang đàm phán với Việt Nam, họ có cơ chế kinh tế mang tính bổ sung cho Việt Nam nhiều hơn. Vì vậy, tác động cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam có thể có nhưng không lớn như lo ngại.
Tại hội nghị, các chuyên gia cũng cho rằng, qua một số nghiên cứu mang tính định tính cho thấy ngành hàng trong nước có thể gặp khó khăn đầu tiên là ôtô nếu Việt Nam mở cửa thị trường hoàn toàn cho Hoa Kỳ và Nhật Bản. Cùng với đó, ngành nông nhiệp với các mặt hàng thịt gà, lợn, bò là ngành lợi thế của Hoa Kỳ hoặc mặt hàng đường là thế mạnh của Australia thì các ngành hàng tương ứng của Việt Nam cũng có thể gặp khó khăn.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, Hiệp định TPP rất rộng nên các vấn đề được đề cập không chỉ gói gọn trong phạm vi biên giới mà còn phải tính toán cả các vấn đề sau biên giới. Điều quan trọng là cần đưa ra chính sách minh bạch và điều này sẽ mang lại lợi ích vô cùng to lớn cho doanh nghiệp trong nước./.
