Bác sỹ tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Sơn La cấp phát thuốc điều trị HIV cho bệnh nhân. (Ảnh: Hữu Quyết/TTXVN) HIV/AIDS vẫn đang là gánh nặng bệnh tật tại Việt Nam khi mỗi năm Việt Nam phát hiện mới hơn 12.000 người nhiễm HIV và khoảng 2.000 người nhiễm HIV tử vong.
Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nguy cơ cao tuy có giảm nhưng riêng trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) lại tăng mạnh trong những năm gần đây.
Tại Việt Nam, số người nhiễm HIV đang còn sống được báo cáo là 212.769 trường hợp. Số người nhiễm HIV tử vong lũy tích tính từ khi bệnh này bùng phát đến nay là 108.849 trường hợp.
Trong năm 2021, các địa phương tiếp tục rà soát các trường hợp nhiễm HIV chưa tham gia điều trị để tư vấn điều trị. Trong quá trình rà soát phát hiện nhiều trường hợp tử vong chưa được báo cáo và cũng trong quá trình rà soát có một số trùng lặp, đã được loại bỏ.
Từ đầu năm 2021 tới nay, cả nước ghi nhận 10.925 trường hợp phát hiện mới HIV dương tính; ghi nhận 1.528 trường hợp tử vong. Trong số người mới phát hiện có gần 85% là nam giới, độ tuổi chủ yếu là từ 16-29 (46%) và 30-39 (29%), đường lây chủ yếu là quan hệ tình dục không an toàn (hơn 79%) và qua đường máu (9,9%).
Ước tính đến hết năm 2021, cả nước phát hiện khoảng 13.000 trường hợp HIV dương tính và 2.000 trường hợp tử vong.
Lây truyền qua đường quan hệ tình dục không an toàn tiếp tục là đường lây chính trong lây nhiễm HIV và tỷ lệ này ngày càng tăng (từ hơn 65% vào năm 2019 tăng lên gần 76% vào năm 2020 và hiện tại là trên 79%).
Theo số liệu giám sát trọng điểm HIV, năm 2014 tỷ lệ nhiễm HIV trung bình tại 8 tỉnh, thành phố là 6,7%; năm 2017 triển khai giám sát trọng điểm tại 9 tỉnh, thành phố tỷ lệ nhiễm trung bình là hơn 12%; tỷ lệ này năm 2020 là trên 13%. Nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) đang được cảnh báo là một trong những nhóm nguy cơ chính của dịch HIV tại Việt Nam hiện nay.
[13.000 người mắc mới HIV mỗi năm: Quan ngại nhóm thanh thiếu niên]
Toàn quốc có khoảng 1.300 cơ sở cung cấp dịch vụ tư vấn xét nghiệm, 201 phòng xét nghiệm HIV được phép khẳng định các trường hợp HIV dương tính tại 63 tỉnh, thành phố. Triển khai tư vấn xét nghiệm cho khoảng 1.700.000 lượt người, trong đó số lượt xét nghiệm có kết quả dương tính với HIV là khoảng 12.000 trường hợp.
Triển khai hoạt động tự xét nghiệm HIV tại 33 tỉnh, thành phố thuộc địa bàn các tỉnh dự án của PEPFAR và Quỹ toàn cầu hỗ trợ.
Cả nước có 478 cơ sở điều trị HIV (trong đó 270 cơ sở điều trị HIV thanh toán qua Quỹ Bảo hiểm y tế), 38 trại giam, 6 trung tâm và 2 trại tạm giam.
Bệnh nhân uống thuốc Methadone ở Cơ sở điều trị, cấp phát Methadone tại phường Noong Bua, thành phố Điện Biên Phủ. (Ảnh: Xuân Tư/TTXVN) Cả nước đang điều trị cho khoảng 161.000 người, trong đó có hơn 85.000 bệnh nhân điều trị ARV thanh toán qua nguồn bảo hiểm y tế, chiếm khoảng 53% tổng số bệnh nhân đang được điều trị bằng thuốc ARV; đến ngày 19/8/2021 đã điều trị viêm gan C miễn phí được 1.623 bệnh nhân là người đồng nhiễm HIV/viêm gan C tại 30 tỉnh (86 cơ sở).
Bên cạnh đó, chương trình Methadone đã được triển khai tại 341 cơ sở điều trị của 63 tỉnh, thành phố, điều trị cho hơn 52.000 bệnh nhân. Tính đến hết tháng 10, tại 3 tỉnh, thành phố thực hiện đề án thí điểm đã có hơn 1.100 bệnh nhân được cấp thuốc Methadone mang về nhà. Cũng đến hết tháng 10, hơn 800 bệnh nhân tham gia điều trị Buprenorphine tại 8 tỉnh, thành phố.
Các địa phương triển khai đa dạng mô hình thông tin giáo dục truyền thông về HIV/AIDS, trong đó đẩy mạnh truyền thông qua mạng xã hội như các trang thông tin điện tử (website); Facebook, TikTok, các diễn đàn và truyền thông đại chúng, nhất là trong bối cảnh dịch COVID-19 hạn chế tiếp cận trực tiếp. Các hình thức tiếp cận cộng đồng, truyền thông cá nhân, nhóm và các hình thức khác vẫn được triển khai đa dạng nhất là với các địa phương mà dịch COVID-19 không bị ảnh hưởng nhiều.
Tính đến nay, Việt Nam đã đạt 89% (213.000 người, ước tính 230.000 người) số người biết tình trạng nhiễm HIV, trong đó số người được điều trị ARV đạt 76% (khoảng 161.000 người), số đạt tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế đạt 96%./.
