Thông tin từ Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết lúc 12 giờ 30 phút (10 giờ 30 phút theo giờ Việt Nam) ngày 26/11/2022, tại Kỳ họp thứ 9 diễn ra ở thành phố Andong (Hàn Quốc), Ủy ban Chương trình Ký ức Thế giới khu vực Châu Á-Thái Bình Dương của UNESCO (MOWCAP) đã thông qua 2 hồ sơ “Bia Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng” và “Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu, Hà Tĩnh (1689-1943)” là Di sản Tư liệu Ký ức khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.
Kỳ họp lần này được tổ chức trực tuyến và trực tiếp, với sự tham gia của 116 đại biểu đến từ 20/28 quốc gia thành viên. Đoàn Việt Nam có sự tham dự của Ủy ban UNESCO Việt Nam, Ủy ban quốc gia Chương trình Ký ức Thế giới của Việt Nam, Cục Di sản Văn hóa, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Hà Tĩnh.
Hội nghị toàn thể tập trung đánh giá các hoạt động của MOWCAP đã triển khai từ năm 2018 đến 2022 thông qua báo cáo của Ban Thư ký và các quốc gia thành viên. Các đại biểu góp ý và thông qua một số nội dung sửa đổi trong Quy chế hoạt động và Hướng dẫn bảo vệ di sản tư liệu của chương trình.
Phần quan trọng nhất là xem xét và thông qua các hồ sơ đề cử ghi vào Danh mục Di sản Tư liệu khu vực châu Á-Thái Bình Dương; tham quan Viện Nghiên cứu Hàn Quốc và dự lễ khai trương Văn phòng Ban Thư ký của MOWCAP đặt tại đây.
Sau 3 ngày làm việc liên tục, Ủy ban Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO đã thông qua 12/13 hồ sơ ghi vào Danh mục Di sản Tư liệu châu Á - Thái Bình Dương thuộc các quốc gia: Singapore (1), Indonesia (1), Iran (1), Hàn Quốc (2), Trung Quốc (2) và Việt Nam (2).
[Bảo vật quốc gia Cửu Đỉnh Huế xứng đáng là Di sản Tư liệu Thế giới]
Bia Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng là kho tàng di sản tư liệu quý giá bằng chữ Hán và chữ Nôm, với số lượng lớn, gồm 78 bia ma nhai (trong đó có 76 bia chữ Hán và 2 bia chữ Nôm).
Nội dung, phong cách biểu hiện đa dạng, hình thức độc đáo, với nhiều thể loại như ngự bút, bia ký, tán, thơ văn, đề từ, đề danh, câu đối... của các vị vua, quan triều Nguyễn, cao tăng, cùng bao thế hệ tao nhân, mặc khách đã từng dừng chân lưu đề trên vách đá, hang động tại danh thắng Ngũ Hành Sơn, từ nửa đầu thế kỷ 17 đến thập niên 60 của thế kỷ 20.
Bia Ma nhai là những tư liệu cực kỳ giá trị, chân xác và đặc sắc, thể hiện rõ tính giao thoa, hòa điệu về kinh tế, văn hóa, xã hội giữa các quốc gia như Nhật Bản-Trung Hoa-Việt Nam tại Việt Nam từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19.
Đây là các tác phẩm trên đá độc đáo ấn tượng, nhiều kiểu chữ viết như Chân, Hành, Thảo, Triện, Lệ...
Bia Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn là tài liệu gốc duy nhất được vua Minh Mạng ngự bút và cho khắc lên các vách núi, hang động. Sự kiện này được ghi chép lại trong các tài liệu lịch sử như Đại Nam Nhất Thống chí, Đại Nam Thực lục, Đại Nam dư địa chí ước biên...
Tiếp theo, văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu, Hà Tĩnh (1689-1943) là bộ sưu tập độc bản được viết bằng tay, gồm 26 sắc phong gốc do các vua triều Lê, Nguyễn ban tặng; 19 tờ văn bằng, 3 bức trướng bằng lụa, viết bằng chữ Hán, chữ Nôm từ năm 1689 đến năm 1943.
Văn bản có giá trị nguyên gốc, độc bản, nguồn gốc rõ ràng và các sự kiện liên quan... đã từng làm nguồn tư liệu để biên soạn sách, nhiều thông tin có thể kiểm chứng, đối chiếu qua các tài liệu chính sử của Việt Nam như Đại Việt sử ký tục biên, Khâm định Việt sử thông giám cương mục; cũng như qua các sách khảo cứu như Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú, Nghệ An ký của Bùi Dương Lịch.
Chất liệu mang tin đa dạng như giấy dó, giấy dó đặc biệt và lụa, chữ viết đẹp, rõ ràng. Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu là tư liệu quý hiếm về văn hóa và giáo dục của một làng quê ở miền Trung Việt Nam, trải qua nhiều biến cố, vẫn được lưu giữ. Đây là các tư liệu gốc giúp nghiên cứu quan hệ xã hội, lịch sử phát triển của làng thời xưa, đặc biệt trong giai đoạn từ cuối thế kỷ 17 đến giữa thế kỷ 20.
Trong bộ sưu tập có 6/48 tư liệu liên quan đến bình đẳng giới, trong đó có 5 sắc phong vinh danh phụ nữ, đã được Văn phòng UNESCO tại Bangkok đưa vào giới thiệu ở Triển lãm “Women in History-Telling HERstory through Memory of the World” từ ngày 8/3/2021.
Việc có thêm 2 Di sản Tư liệu được Ủy ban Chương trình Ký ức Thế giới của UNESCO ghi danh, đến nay Việt Nam đã có 9 Di sản Tư liệu được UNESCO ghi danh (gồm 3 Di sản Tư liệu Thế giới và 6 Di sản Tư liệu khu vực Châu Á- Thái Bình Dương)./.