Nơi nào đất gặp nước, nơi đó có sự sống dồi dào. Các vùng đất ngập nước tồn tại ở mọi nơi trên "Hành tinh Xanh" và được coi là "những mạch máu của Trái Đất."
Đất ngập nước hỗ trợ các hệ sinh thái quan trọng và đa dạng sinh học. Có tới 40% tổng số các loài động thực vật trên thế giới sống hoặc sinh sản tại các vùng đất ngập nước.
Đất ngập nước cũng rất quan trọng đối với nông nghiệp và ngư nghiệp. Những vùng đất này hoạt động như nguồn nước và máy lọc nước, đồng thời bảo vệ bờ biển.
Ngoài ra, những vùng đất ngập nước than bùn còn là nơi lưu trữ carbon tự nhiên.
Quan trọng đến vậy, nhưng hiện gần 90% vùng đất ngập nước trên thế giới đã bị suy thoái hoặc thậm chí biến mất.
Các dữ liệu so sánh cho thấy thế giới đang mất đi các vùng đất ngập nước nhanh hơn gấp 3 lần so với tốc độ mất rừng.
Những con số thống kê này cho thấy nhu cầu cấp bách của việc nâng cao nhận thức trên toàn cầu về các vùng đất ngập nước, nhằm nỗ lực phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái quan trọng này.
Cũng vì lẽ đó, Đại hội đồng Liên hợp quốc ngày 30/8/2021 đã thông qua Nghị quyết 75/317 về việc lập ra Ngày Đất ngập nước thế giới vào ngày 2/2 hằng năm, nhằm nâng cao nhận thức và sự hiểu biết của cộng đồng thế giới về tầm quan trọng thiết yếu của vùng đất ngập nước.
Việc thông qua nghị quyết này được coi là một dấu mốc quan trọng đối với Công ước về các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, đặc biệt là nơi cư trú của các loài chim nước (gọi tắt là Công ước Ramsar), theo đó một lần nữa khẳng định rằng các vùng đất ngập nước rất quan trọng đối với con người và thiên nhiên và phải đạt được sự phát triển bền vững.
Công ước Ramsar là một phần của Thập kỷ Phục hồi hệ sinh thái của Liên hợp quốc (2021-2030), được gắn với Các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) và nhằm mục đích mở rộng quy mô phục hồi các hệ sinh thái đất ngập nước đã bị suy thoái hoặc bị phá hủy.
Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên trở thành thành viên của Công ước Ramsar từ năm 1989.
[Khai mạc Hội nghị COP14 về đất ngập nước tại Trung Quốc và Thụy Sĩ]
Vùng đất ngập nước lớn nhất của Việt Nam là châu thổ sông Cửu Long bao gồm hệ thống sông, ngòi, kênh, rạch chằng chịt, những cánh đồng lúa bát ngát, rừng ngập mặn, rừng tràm, các bãi triều, ao nuôi tôm, cá.
Ở miền Trung, các vùng đất ngập nước là các đầm phá ven biển, các hồ chứa nước nhân tạo.
Ở miền Bắc, đất ngập nước là các hồ trong hệ thống lưu vực sông Hồng, những bãi triều rộng lớn, những cánh rừng ngập mặn của châu thổ.
Tổng diện tích đất ngập nước của Việt Nam ước tính khoảng 7 triệu đến 10 triệu ha. Phần lớn thóc, gạo, cá, tôm và các loại lương thực, thực phẩm khác đều được sản xuất từ những vùng đất ngập nước, đặc biệt và từ châu thổ sông Hồng ở phía Bắc và châu thổ sông Cửu Long ở phía Nam.
Ngoài vai trò sản xuất nông nghiệp và thủy sản, đất ngập nước còn đóng vai trò quan trọng đối với thiên nhiên và môi trường như lọc nước thải, điều hòa dòng chảy (giảm lũ lụt và hạn hán), điều hòa khí hậu địa phương, chống xói lở bờ biển, ổn định mức nước ngầm cho những vùng sản xuất nông nghiệp, tích lũy nước ngầm.
Nơi đây cũng là vùng đất cư trú của nhiều loài chim di cư quý hiếm, có tiềm năng phát triển du lịch sinh thái Việt Nam.
Về lâu dài, các vùng đất ngập nước của Việt Nam đã và đang đóng vai trò quan trọng trong công cuộc phát triển kinh tế và xã hội.
Với nỗ lực của Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp chặt chẽ với các địa phương, năm 2020, Việt Nam công bố thành lập thêm được 2 khu bảo tồn đất ngập nước gồm Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tam Giang-Cầu Hai (Thừa Thiên-Huế) và Khu bảo tồn đất ngập nước Thái Thụy (Thái Bình).
Năm 2021, Việt Nam đề cử danh hiệu khu Ramsar cho vùng đất ngập nước Bắc Đồng Nai (tỉnh Đồng Nai). Đến nay, Việt Nam đã có 47 vùng đất ngập nước được quy hoạch trên phạm vi toàn quốc./.