Giới chuyên gia cho rằng, quyết định của Mỹ cho phép Ukraine tấn công tầm xa Nga có thể giúp Kiev bảo vệ chỗ đứng ở tỉnh Kursk của Nga, tạo đòn bẩy cho bất kỳ cuộc đàm phán chiến tranh nào, nhưng điều này có thể là quá muộn để thay đổi cục diện cuộc chiến.
Hôm 17/11, Reuters đưa tin, trong bối cảnh chỉ còn hai tháng nữa là rời nhiệm sở, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đưa ra một thay đổi chính sách lớn khi quyết định dỡ bỏ một số hạn chế ngăn cản Kiev sử dụng vũ khí do Washington cung cấp để tấn công sâu hơn vào lãnh thổ Nga.
Các nhà phân tích quân sự cho biết những hạn chế về vũ khí có tác động nhất định đến chiến trường, nơi Ukraine đã ở thế bị động trong nhiều tháng. Mặc dù những thay đổi trong áp đặt hạn chế từ phía Mỹ có thể giúp củng cố hoạt động của Ukraine tại Kursk, song nhìn chung, nó không có khả năng làm thay đổi cuộc chơi.
“Quyết định này được đưa ra muộn, và giống như những quyết định khác theo hướng này, có thể đã quá muộn để thay đổi đáng kể tiến trình của cuộc chiến”, Michael Kofman, thành viên cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế ở Washington đánh giá.
Chuyên gia này cũng cho rằng: “Các cuộc tấn công tầm xa giống như mảnh ghép của câu đố, và đã được kỳ vọng một cách quá mức trong cuộc chiến này".
Cũng không có cách nào để biết chính sách mới của Washington sẽ kéo dài bao lâu. Chính sách nới lỏng này đã bị chỉ trích bởi Richard Grenell, một trong những cố vấn chính sách đối ngoại thân cận nhất của Donald Trump, người sẽ thay thế Biden vào ngày 20/1 sắp tới.
Ông Trump từ lâu đã chỉ trích quy mô viện trợ của Mỹ cho Ukraine và đã tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh nhanh chóng ngay sau khi lên nắm quyền, dù không nói rõ bằng cách nào.
Người phát ngôn của tân Tổng thống Mỹ hiện chưa có bình luận gì về vấn đề này.
Ukraine đã vận động hành lang cho sự thay đổi này trong nhiều tháng, viện dẫn lý do rằng việc không thể tấn công các khu vực bên trong nước Nga, đặc biệt là các căn cứ không quân có máy bay chiến đấu tham gia không kích Ukraine, là một trở ngại lớn.
Hiện các lực lượng Nga đã tiến quân với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 2022 ở miền đông Ukraine và gây sức ép cả ở phía đông bắc và đông nam.
Phía Nga khẳng định Ukraine không thể phóng tên lửa vào các mục tiêu bên trong Nga nếu không có sự hỗ trợ trực tiếp từ các đồng minh NATO, đồng thời gọi đây là bước leo thang lớn. Ngày 18/11, Điện Kremlin đã tuyên bố bất kỳ quyết định nào như vậy cũng có nghĩa là Mỹ đã trực tiếp tham gia vào cuộc xung đột.
Dự báo về các cuộc không kích đầu tiên của Ukraine vào lãnh thổ Nga, Reuters cho rằng nó có thể diễn ra trong những ngày tới và có khả năng sẽ được thực hiện bằng tên lửa ATACMS, có tầm bắn lên tới 190 dặm (306 km).
Trong khi đó, một quan chức quốc phòng ở Trung Âu nói với Reuters rằng các cuộc không kích sẽ mang lại cho Kiev nhiều cơ hội hơn để tự vệ trước các loạt tấn công đường không, nhưng chúng không phải là yếu tố quyết định xoay chuyển cục diện xung đột theo hướng có lợi cho Ukraine.
Quan chức này cũng tiết lộ, Nga đã di chuyển nhiều tài sản không quân của mình ra khỏi tầm với của vũ khí phương Tây tại Ukraine, dù phạm vi của các vũ khí này sẽ vượt ra ngoài khu vực ở tỉnh Kursk do Ukraine chiếm đóng.
Bộ trưởng Ngoại giao Litva Gabrielius Landsbergis thì tuyên bố thận trọng rằng ông “chưa mở sâm panh ngay bây giờ” vì không biết Ukraine có bao nhiêu tên lửa và liệu chúng có đủ để tác động đến chiến trường hay không.
Quyết định cho phép các cuộc không kích sau nhiều tháng vận động hành lang của Ukraine tuân theo một mô hình lặp lại trong suốt cuộc chiến khi Chính quyền Biden cố gắng cân bằng sự ủng hộ của mình đối với Ukraine với mối lo ngại về nguy cơ leo thang quân sự.
Trước đó, Washington đã do dự trong nhiều tháng trước khi chấp thuận cung cấp cho Ukraine tên lửa tầm xa, xe tăng và máy bay.
Một số nhà phân tích quân sự đã chỉ ra rằng, sự chậm trễ từ phía Mỹ đã cho Moskva thời gian để phục hồi sau những thất bại ban đầu và củng cố khả năng phòng thủ của vùng lãnh thổ bị chiếm đóng, góp phần vào thất bại của cuộc phản công lớn của Ukraine vào năm ngoái.
Khả năng tấn công lãnh thổ Nga bằng tên lửa có thể gây ra tác động trực tiếp nhất ở Kursk, nơi Ukraine muốn giữ một cứ điểm nổi bật mà họ đã chiếm được sau cuộc tấn công xuyên biên giới lớn đầu tiên vào tháng 8. Vùng đất của Nga có thể là một con bài mặc cả trong bất kỳ cuộc đàm phán nào sau khi Trump tiếp quản Nhà Trắng.
Kiev cho biết Nga đã huy động tới 50.000 quân để cố gắng chiếm lại lãnh thổ ở Kursk, và đã triển khai 11.000 lính Triều Tiên, một số người trong số họ được cho là đã tham gia cuộc chiến.
Moskva không xác nhận cũng không phủ nhận việc triển khai này.
Chuyên gia Kofman đánh giá cao sức mạnh của hệ thống vũ khí mà Ukraine có thể sắp sử dụng: “Tên lửa ATACMS có thể gây nguy hiểm cho các mục tiêu có giá trị cao của Nga và Triều Tiên. Điều này sẽ giúp các lực lượng Ukraine bảo vệ khu vực chiếm giữ ở Kursk vốn đang chịu nhiều áp lực”.
Rob Lee, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại có trụ sở tại Philadelphia, Mỹ cho biết sẽ rất khó để Ukraine giữ được các địa điểm chiếm đóng của mình tại Kursk trong dài hạn, số phận của họ ở đó sẽ phụ thuộc vào các nguồn lực.
“Ukraine đã điều một số đơn vị tốt nhất của mình đến đó, vì vậy họ có thể giữ được trong một thời gian nếu họ tiếp tục nhận được đủ đạn dược và quân tiếp viện”, ông dự báo.
Chuyên gia quân sự Serhii Kuzan tại Kiev cảnh báo những khó khăn cho Ukraine khi cho rằng, có một loạt các mục tiêu ở Nga với độ sâu trong lãnh thổ lên tới 500 km tính từ Ukraine mà các lực lượng Kiev tập trung nhắm đến, nhưng nhiều mục tiêu trong số đó vẫn nằm ngoài tầm bắn của ATACMS.
Về phía các đồng minh NATO khác của Kiev, Pháp và Anh vẫn chưa khẳng định rõ ràng liệu họ có làm theo người Mỹ hay không khi cho phép Ukraine sử dụng tên lửa hành trình Storm Shadow/SCALP, có tầm bắn 250 km (155 dặm).
Chuyên gia Lee đánh giá: “Nga có thể bắn hạ Storm Shadow và ATACMS, vì vậy quy mô loạt tên lửa mà Ukraine có thể phóng cũng là một cân nhắc quan trọng”.
Cảm nhận chung ở Kiev hôm 18/11 là quyết định của Chính quyền Biden sẽ giúp ích, nhưng đã quá muộn.
“Điều này đáng lẽ phải được sử dụng như một biện pháp ngăn chặn hoặc như một phản ứng mạnh mẽ vào tháng 2 hoặc tháng 3 năm 2022. Bây giờ nó không đóng vai trò lớn nữa”, Olga Korovyachuk, một thanh niên 21 tuổi, tỏ ra tiếc nuối./.
