Một vài năm trở lại đây, đảo Quan Lạn được nhiều người biết tới, bởi nơi đây là điểm đến du lịch biển hấp dẫn với phong cảnh thiên nhiên hoang sơ, những bãi biển cát trắng mịn trải dài hàng cây số.
Nhưng không phải ai cũng biết, trên đào còn có một ngôi đình mang đậm bản sắc văn hoá của cư dân vùng biển, đó là Đình Quan Lạn.
Người dân xã đảo luôn tự hào với ngôi đình quê hương, bởi đây là một trong hai ngôi đình cổ nhất của tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
Đình Quan Lạn là ngôi đình duy nhất ở nước ta thờ vua Lý Anh Tông – người có công lập ra thương cảng Vân Đồn vào năm 1149. Đồng thời trong đình còn phối thờ tướng quân Trần Khánh Dư đời Trần, người trấn ải Vân Đồn đã gắn với chiến công tại sông Mang–Vân Đồn, tiêu diệt 500 chiếc thuyền lương, diệt tướng giặc Nguyên là Trương Văn Hổ.
Đình Quan Lạn được làm bằng gỗ Mẩn Lái, loài cây chỉ có trên đảo đá Ba Mùn gần cảng Cái Làng, Vân Đồn. Những cây cột gỗ trong đình đều cao trên 5 mét, có đường kính khoảng 0,7 mét làm nhiều du khách không khỏi ấn tượng. Trải qua nhiều thế kỷ, những cây cột gỗ mẩn lái vẫn còn nguyên vẹn mà không bị mối mọt.
Mặc dù được xây dựng từ thời Hậu Lê nhưng đình mang kiến trúc thời Lý. Nghệ thuật chạm khắc tỉ mỉ, công phu, đường nét tinh tế và trau chuốt.
Đình Quan Lạn không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc, điêu khắc mà nơi đây còn diễn ra hoạt động văn hóa tinh thần đặc sắc với lễ hội đua thuyền từ ngày mùng 10 đến ngày 20 tháng 6 âm lịch hàng năm. Lễ hội vừa là dịp kỷ niệm chiến thắng giặc Nguyên-Mông năm 1288 của quân dân nhà Trần và chiến thắng của vị tướng Trần Khánh Dư đánh tan đội thuyền lương nhà Nguyên; vừa là ngày hội cầu mùa, cầu trời yên biển lặng, lưới nặng cá đầy của ngư dân vùng biển đảo.
Ngày 20/12/2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công bố Lễ hội đình Quan Lạn, xã Quan Lạn, huyện Vân Đồn là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia./.
