Hiện nay, đơn giá, định mức trong xây dựng công trình giao thông vẫn chưa đồng bộ hoặc xây dựng chưa sát với thực tế dẫn đến tình trạng nhà thầu thi công chưa được tính đúng, tính đủ và rơi vào cảnh càng làm, càng lỗ.
Do đó, cơ quan quản lý Nhà nước cần thiết phải xây dựng bộ đơn giá, định mức mới phù hợp với thực tiễn cơ bản đáp ứng các yêu cầu các dự án đang được triển khai đầu tư xây dựng.
Chênh lệch đơn giá định mức, nhà thầu thua lỗ
Tại buổi Tọa đàm: “Gỡ khó đơn giá, định mức trong xây dựng công trình giao thông” do Báo Giao thông tổ chức vào sáng 6/12, Đại tá Nguyễn Tuấn Anh, Phó Tư lệnh Binh đoàn 12, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn khẳng định có sự chênh lệch lớn giữa đơn giá trong hợp đồng so với giá thực tế.
Dẫn chứng trong đợt “bão giá” vật liệu cao tốc vừa qua, Đại tá Tuấn Anh đưa ra con số giá cát đắp theo hợp đồng khoảng 153.000 đồng/m3 nhưng mua bên ngoài khoảng 254.000/m3. Trong công trình, riêng hạng mục cát đắp cần dùng tới 300.000 m3, như vậy tính sơ, nhà thầu phải bù tới 30 tỷ đồng.
Chỉ ra bất cập về đơn giá nhân công, Đại tá Tuấn Anh đặt ra thắc mắc công nhân phải tăng “3 ca, 4 kíp", làm ngày/đêm và nguồn kinh phí trả cho làm tăng giờ, làm ngày nghỉ thì tiền lương phải tăng 200-300% nhưng lại không thấy cơ quan nào bàn đến và các nhà thầu lấy nguồn ở đâu để bù vào.
“Sau khi công trình hoàn thành, thanh tra kiểm toán thường áp sử dụng định mức có giá trị thấp nhất. Nếu không là tính thu hồi của nhà thầu. Điều đó cho thấy cùng một công việc có thể áp rất nhiều định mức chưa phù hợp với thực tế. Có bộ định mức vừa ban hành đã bộc lộ rõ bất cập,” Phó Tư lệnh Binh đoàn 12 nhìn nhận.
Chung quan điểm, ông Nguyễn Hồng Quang, Phó Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Định An cho biết trong đơn giá có hai phần cần xem xét đó là đơn giá trực tiếp và hệ số khấu hao vật tư hiện nay còn quá thấp, nhiều công trình xong có khi thiết bị đặc chủng phải bán ngay, càng giữ càng lỗ.
Nhà thầu càng làm càng lỗ, cao tốc Bắc Nam có nguy cơ về đích chậm
Ông Quang cũng cảnh báo hệ quả của việc chậm giải quyết vấn đề này không chỉ khiến các nhà thầu thua lỗ mà còn dẫn đến sự phân hóa nhanh của các nhà thầu. Khoảng 5-7 năm sẽ lại thay lớp nhà thầu mới, những nhà thầu tầm trung trở xuống sẽ không tồn tại được do không luân chuyển được liên tục máy móc, vật tư thiết bị đầu tư, không tối ưu được chi phí chung, khi “so găng” cùng các nhà thầu lớn sẽ phải đóng cửa.
Về phía đơn vị tư vấn, ông Võ Hoàng Anh, đại diện Tổng công ty tư vấn thiết kế Giao thông Vận tải (TEDI) cho biết đáp ứng yêu cầu công việc, TEDI phải bỏ ra hàng chục tỷ đồng mua phần mềm nhưng các chi phí này chưa có hành lang pháp lý để tính.
“Theo hướng dẫn tư vấn, phần chi phí quản lý tư vấn gồm: chi phí lương, các loại hình bảo hiểm, đào tạo nghiệp vụ,.. gần 20 hạng mục với tỷ lệ 45-55% chưa đáp ứng được. Do đó, bộ đơn giá, định mức cần cập nhật theo thông lệ quốc tế để nhà thầu tư vấn có điều kiện phát triển," ông Hoàng Anh nói.
Ông Phùng Tiến Vinh, Cục Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Giao thông Vận tải) nhấn mạnh trong tất cả các Thông tư hướng dẫn đã ban hành có ảnh hưởng rất lớn đến nhà thầu tư vấn, thiết kế, giám sát, nhà thầu xây lắp. Các cơ quan của Bộ Giao thông Vận tải đang tổng hợp lại các đơn giá định mức còn thiếu để bổ sung cập nhật thêm vào Thông tư 12/2021 của Bộ Xây dựng sao cho phù hợp nhất với thực tiễn.
Sẽ có bộ đơn giá, định mức mới
Ông Nguyễn Văn Đoàn, Giám đốc Trung tâm Kinh tế Xây dựng (Viện Kinh tế Xây dựng) thừa nhận giai đoạn gần đây có thêm những dự án mới, có thêm nhiều tiêu chuẩn mới, có công nghệ, máy móc mới… nên việc vận dụng định mức mới có nhiều bất cập. Hệ thống định mức sẽ có độ trễ, không theo kịp tiến bộ của công nghệ, máy móc công trình.
Khẳng định Bộ Xây dựng đã giao cho Viện Kinh tế Xây dựng rà soát tổng thể liên quan tới tiêu chuẩn xây dựng và tổng hợp nhiều tiêu chuẩn thay đổi, theo ông Đoàn, đơn vị đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Giao thông Vận tải để rà soát các định mức đồng thời phối hợp với Hiệp hội nhà thầu theo dõi số liệu thực tế tại hiện trường từ đó xây dựng đơn giá định mức. Thời gian tới, Bộ Xây Dựng sẽ xây dựng bộ đơn giá, định mức sẽ đáp ứng được nhu cầu mà Bộ Giao thông Vận tải cần.
Cao tốc Bắc-Nam: Nhà thầu mong chỉ số giá vật liệu công bố sát thực tế
Góp ý thêm, Đại tá Nguyễn Tuấn Anh, Phó Tư lệnh Binh đoàn 12 kiến nghị cần có mã định mức được mô tả, định nghĩa, điều kiện áp dụng cụ thể, rõ ràng, tránh trường hợp một hạng mục nhưng áp dụng được nhiều định mức khác nhau. Ngoài ra, việc lập đơn giá định mức, nếu cần thiết, các cơ quan quản lý Nhà nước trong quá trình lập đơn giá định mức, cần phải có đối chiếu thực địa, công tác thực địa.
“Cơ quan quản lý Nhà nước cũng có thể học hỏi kinh nghiệm ở một số nước, xem xét xã hội hóa công tác lập định mức để kịp thời áp dụng, hiện có hàng trăm định mức nếu cứ tuần tự lập từng định mức thì mất rất nhiều thời gian," Đại tá Tuấn Anh nêu rõ thực tế.
Tiết lộ có 20 nhà thầu lớn đã tính chưa đến 300 định mức và có thể chia nhóm để làm, ông Nguyễn Hồng Quang, Phó Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Định An cho biết dựa trên các dự án đã triển khai, các số liệu đã có được ghi chép, báo cáo chính thức để rà soát, báo cáo lên Bộ Giao thông Vận tải và Chính phủ, nếu bắt đầu làm từ giờ thì sẽ xong và có thể không quá 2 năm.
Tham góp ý kiến về điều chỉnh xây dựng định mức mới và đơn giá dự toán, ông Trần Đình Tuyên, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án 7 cho rằng các nhà thầu, tư vấn, chủ đầu tư cung cấp thêm các cơ sở dữ liệu chính xác, có định lượng để xác định, lập các định mức đề nghị Bộ Xây dựng thỏa thuận thống nhất để Bộ Giao thông Vận tải ban hành định mức chuyên ngành.
Ông Đặng Hoài Nam, Trưởng phòng Định mức, đơn giá (Cục Kinh tế Xây dựng-Bộ Xây Dựng) cho hay theo quy định, bộ định mức sau 3 năm ban hành sẽ rà soát một lần. Đối với Thông tư 12/2021 nay cũng vừa đến thời điểm cần có sự rà soát, cập nhật.
“Viện Kinh tế Xây dựng đang tổng hợp các danh mục định mức, tập trung vào các định mức của công trình giao thông trọng điểm. Thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ rà soát kết quả thực hiện của Viện Kinh tế Xây dựng để xây dựng, ban hành,” ông Nam quả quyết./.