Ngành dệt may Việt Nam đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức cả trong ngắn và dài hạn do phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên vật liệu, máy móc nhập khẩu và nhu cầu thế giới giảm.
Bên cạnh đó, dù việc Nghị viện châu Âu vừa thông qua Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA) được cho là sẽ đem đến cơ hội lớn cho doanh nghiệp dệt may Việt Nam, nhưng theo các chuyên gia, việc doanh nghiệp có tận dụng được cơ hội này lại là câu chuyện khác. Những thưc tế này đang khiến nhóm cổ phiếu này trở nên kém hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư.
Đối diện khó khăn
Nhận định những rủi ro ngành dệt may phải đối diện trong thời gian tới, nhóm phân tích từ Công ty cổ phần chứng khoán SSI cho rằng, ngành dệt may đang phụ thuộc quá nhiều vào nhập khẩu (60%) máy móc, nguyên vật liệu và phụ kiện.
Trong khi đó các hiệp Hiệp định thương mại tự do quy định yêu cầu nghiêm ngặt về nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm. Phần lớn các doanh nghiệp ở Việt Nam hiện vẫn đang thực hiện công đoạn may cắt, chưa sản xuất nguyên liệu (vải và sợi), đây cũng là vấn đề khó khăn trong khai thác lợi ích từ các Hiệp định thương mại tự do đối với các doanh nghiệp Việt Nam.
Ngoài ra, mức lương tối thiểu tiếp tục tăng khoảng 5,1% - 5,7% trong năm 2020, với mức tăng tương tự như mức tăng năm 2019. Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS), Việt Nam đã nâng mức lương tối thiểu lên 12 lần kể từ năm 2008.
Khi nhiều nhà máy có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) dịch chuyển và thành lập tại Việt Nam, khả năng cạnh tranh về lương sẽ trở nên khó khăn hơn giữa các công ty trong nước và các công ty có vốn FDI. Từ đó, đẩy lạm phát tiền lương cao hơn và ảnh hưởng đến tỷ suất lợi nhuận gộp của các công ty. Chi phí điện và chi phí vận chuyển cũng sẽ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh.
Bên cạnh đó, bước sang năm 2020, ngành dệt may lại phải đối diện với thách thức mới đó là dịch viêm viêm đường hô hấp cấp do chủng mới virus Corona (COVID-19).
Các nhà phân tích từ SSI cho rằng, dịch dịch này không có tác động trực tiếp đến nhu cầu các sản phẩm may mặc, vì hầu hết các công ty may mặc trong nước không xuất khẩu sang Trung Quốc. Tuy nhiên, GDP Trung Quốc tăng trưởng chậm lại có thể gây tác động tiêu cực trong dài hạn lên tiêu dùng.
Hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp dệt may Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực do nhiều nhà máy dệt tại Trung Quốc đóng cửa trong tháng 1 và tháng 2. Hiện tại, Trung Quốc là thị trường cung cấp vải nguyên liệu lớn nhất cho Việt Nam.
Ngoài ra, theo Tập đoàn Dệt may Việt Nam-Vinatex (mã chứng khoán: VGT), nhu cầu thế giới bị ảnh hưởng bởi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung Quốc. Các công ty sản xuất trong nước cho biết sản lượng mỗi đơn hàng giảm; khách hàng không còn đặt hàng trước 3 - 6 tháng như trước và giá cả trở nên cạnh tranh hơn.
Nhóm phân tích tới từ SSI dự đoán xu hướng sản lượng mỗi đơn hàng giảm và giá cả trở nên cạnh tranh hơn sẽ còn tiếp tục diễn ra ít nhất đến quý II/2020.
Khối các doanh nghiệp FDI (chiếm khoảng 60% tổng kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam) cũng có hiệu suất thấp, với doanh thu thấp hơn ước tính do giá bông toàn cầu giảm nhanh và khách hàng thận trọng đặt hàng hơn do lo ngại về chiến tranh thương mại.
Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp có vốn FDI có thể vẫn được hưởng lợi từ hội nhập (một phần sợi và vải tự cung cấp). Do đó, ảnh hưởng ít nghiêm trọng hơn so với các công ty Việt Nam thuần túy. Vì vậy, hầu hết các công ty này mong đợi các đơn hàng sẽ phục hồi trong nửa cuối năm 2020.
Cổ phiếu lao dốc
Theo các nhà phân tích tới từ Công ty cổ phần Chứng khoán SSI, việc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung Quốc trở nên căng thẳng trong nửa cuối năm 2019, đồng Nhân dân tệ mất giá, nhu cầu sợi từ Trung Quốc sụt giảm, khiến các nhà máy sản xuất sợi phải bán phá giá và hàng may mặc của Việt Nam rất khó cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Trong bối cảnh đó, nhóm cổ phiếu dệt may đã suy giảm mạnh.
Đáng chú ý, cổ phiếu VGT (cổ phiếu lớn nhất trong ngành) của Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) giảm 10,9% trong năm 2019 do kết quả kinh doanh doanh nghiệp không mấy khả quan.
Lũy kế cả năm 2019 doanh thu thuần của Vinatex đạt 18.435 tỷ đồng, giảm 3,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận trước thuế đạt 671 tỷ đồng, hoàn thành 75% kế hoạch năm. Lợi nhuận sau thuế đạt 628 tỷ đồng, giảm 10,6% so với lợi nhuận đạt được trong năm 2018. Lợi nhuận sau thuế ghi nhận về cho cổ đông công ty mẹ đạt 400 tỷ đồng.
Năm 2019, có lẽ cũng là một năm đầy thất vọng đối với nhà đầu tư cầm nắm cổ phiếu của Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đức Quân (HOSE: FTM). Công ty này là doanh nghiệp chuyên sản xuất sợi cotton.
Giá cổ phiếu FTM đứng đầu trong nhóm giảm mạnh nhất trên sàn chứng khoán, giảm từ 16.250 đồng/cổ phiếu (phiên giao dịch đầu năm 2019) xuống 1.940 đồng/cổ phiếu, tương ứng mức giảm tới hơn 88%.
Thực tế, FTM đã có một năm làm ăn không thành công. Lũy kế cả năm 2019, doanh thu thuần của FTM ghi nhận giảm 13% so với năm 2018, đạt gần 1.000 tỷ đồng. FTM cũng ghi nhận khoản lỗ ròng gần 95 tỷ đồng trong năm 2019. Như vậy, FTM chỉ thực hiện được 66% kế hoạch tổng doanh thu năm 2019.
Một cổ phiếu giảm mạnh nữa phải kể đến là MPT của Tập đoàn Trường Tiền. Đây là doanh nghiệp chuyên may trang phục, sản xuất sợi, sản xuất vải dệt, sản xuất hàng dệt kim, may mặc xuất khẩu.
MPT đã giảm giá từ 4.450 đồng/cổ phiếu (phiên giao dịch đầu năm 2029) xuống mức giá 1.900 đồng/cổ phiếu (phiên giao dịch cuối năm 2019), tương ứng mức giảm giá tới 57,3%.
Hay như cổ phiếu GIL của Công ty cổ phần Sản xuất Kinh doanh Xuất nhập khẩu Bình Thạnh cũng giảm từ giá 28.760 đồng/cổ phiếu xuống 18.900 đồng/cổ phiếu, tương ứng mức giảm tới hơn 34,2% trong năm 2019.
Trong nhóm cổ phiếu dệt may chỉ có vài mã tăng giá mạnh như MSH của Công ty cổ phần may Sông Hồng tăng từ 37.580 đồng/cổ phiếu lên 44.300 đồng/cổ phiếu, tương ứng mức tăng hơn 17,88 % trong năm 2019. Cổ phiếu STK của Công ty cổ phần Sợi Thế Kỷ tăng hơn 29%.
[Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU: Doanh nghiệp kỳ vọng bứt phá]
Trong những phiên gần đây, cổ phiếu nhóm ngành dệt may đồng loạt tăng mạnh do thông tin Nghị viện châu Âu vừa thông qua Hiệp định EVFTA và Hiệp định EVIPA. Nhiều nhà đầu tư kỳ vọng thông tin trên sẽ hỗ trợ cho thị trường chứng khoán và nhóm cổ phiếu dệt may.
Nhờ đó, một số mã cổ phiếu liên tục tăng trần như FTM. Cụ thể, trong 8 phiên giao dịch gần đây (tính từ phiên 5/2-14/2), cổ phiếu FTM liên tục tăng giá; trong đó có tới 6 phiên tăng trần. FTM đã tăng tới 38,01%, trong khi MSH cũng tăng 9,5% trong 8 phiên, VGT cũng tăng tới 21,2% tính trong 8 phiên gần đây.
Nhận định về đà tăng của nhóm cổ phiếu dệt may trong những phiên gần đây, ông Trần Xuân Bách, phụ trách mảng phân tích thị trường, Công ty cổ phần Chứng khoán Bảo Việt-BVSC cho rằng, trong ngắn hạn cổ phiếu dệt may được hưởng lợi từ sự tác động tích cực từ thông tin Nghị viện châu Âu thông qua Hiệp định EVFTA và Hiệp định EVIPA.
Đây chỉ là mặt tác động ngắn hạn mang tính thời điểm, còn các Hiệp định này tác động đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thì cần phải có thời gian, sẽ là cả quá trình dài.
“Doanh nghiệp dệt may có nhiều cơ hội xuất khẩu nhờ EVFTA, nhưng điều này còn tùy thuộc vào khả năng đáp ứng cũng như khả năng tận dụng cơ hội và mở rộng quy mô sản xuất,” ông Bách nói./.
