Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình cho rằng có loại vàng miếng đang có chức năng như đồng tiền thứ hai ở Việt Nam và vì vậy cần phải được ngân hàng trung ương quản lý chặt.
Trao đổi với báo chí về một số vấn đề kinh tế vĩ mô, đặc biệt là việc quản lý thị trường vàng và ngoại tệ, ông Bình dẫn chứng cụ thể là vàng miếng SJC của Công ty Vàng bạc đá đá quí Sài Gòn, hiện chiếm trên 80% thị phần vàng miếng cả nước và được một số thị trường vàng quốc tế có uy tín chấp nhận.
Vàng miếng SJC hầu như có đầy đủ các chức năng của một đồng tiền thứ hai trên lãnh thổ Việt Nam như thước đo giá trị, phương tiện cất trữ, phương tiện thanh toán, tự do lưu thông, chuyển đổi, mua bán. Vì vậy, Phó Thống đốc cho rằng, đã là tiền tệ thì phải là hàng hóa đặc biệt do ngân hàng trung ương quản lý từ khâu phát hành đến lưu thông.
Hơn nữa, Việt Nam không phải là một nước sản xuất vàng, số vàng có được đều có nguồn gốc nhập khẩu từ nước ngoài và có tính chuyển đổi ra ngoại tệ rất cao. Theo ông Bình, "vàng miếng còn là ngoại tệ mà ta có cả chế độ quản lý ngoại hối nhưng pháp luật hiện hành lại chỉ coi vàng miếng là hàng hóa thông thường, lưu hành như mọi hàng hóa khác."
Đề cập đến tình trạng lộn xộn của thị trường vàng thời qua, Phó Thống đốc cho rằng một trong những nguyên nhân là do chức năng quản lý nhà nước về vàng còn bị phân tán.
Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước có chức năng quản lý đối với hoạt động xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu dưới dạng khối, thỏi, hạt, miếng; hoạt động sản xuất vàng miếng; tất cả các hoạt động khác như mua bán, sản xuất, gia công vàng trang sức; xuất nhập khẩu vàng trang sức, mỹ nghệ; hoạt động kinh doanh vàng miếng trên thị trường lại do sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh, thành phố cấp phép; Bộ Công Thương thì quản lý thị trường…
Để giải quyết những bất cập nêu trên, cũng theo ông Bình, Ngân hàng Nhà nước đã soạn thảo xong nghị định thay thế Nghị định 174 năm 1999 về hoạt động kinh doanh vàng. Dự thảo nghị định đang được trưng cầu ý kiến của các bộ, ngành, các ngân hàng thương mại, các doanh nghiệp sản xuất-kinh doanh vàng trong tháng và trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành trong quý II/2011.
Theo đó, hướng quản lý hoạt động kinh doanh vàng là tập trung đầu mối nhập khẩu vàng, từng bước thu hẹp và tiến tới xóa bỏ việc kinh doanh vàng miếng trên thị trường tự do; kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh vàng, ngăn chặn hiệu quả các hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới.
Liên quan đến thị trường ngoại tệ, Phó Thống đốc Nguyễn Văn Bình cũng thừa nhận khâu quản lý chưa tốt đã dẫn đến tình trạng thị trường ngoại tệ tự do thời gian qua hoạt động ngang nhiên, bất chấp pháp luật.
Ở những thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh có hẳn những đường phố, tụ điểm ngang nhiên mua, bán, thanh toán ngoại tệ trái qui định của pháp luật. Đã hình thành ra một giới chuyên kinh doanh, mua bán vận chuyển ngoại tệ trái phép, có đội ngũ đông đảo, qui mô hoạt động lớn từ vài triệu đến hàng chục triệu đôla tiền mặt, có mạng lưới trong cả nước thậm chí còn liên thông ra nước ngoài làm dịch vụ chuyển tiền trái phép.
Ông Bình khẳng định, chính các lực lượng này đã tổ chức làm giá, tung tin thất thiệt, tạo ra những cơn sốt giả làm náo loạn thị trường tự do để kiếm lời, gây nhiều bức xúc trong dư luận xã hội. Bên cạnh thị trường ngoại tệ tự do, hoạt động thanh toán và niêm yết giá cả hàng hóa và dịch vụ bằng ngoại tệ trái pháp luật cũng diễn ra ngày càng phổ biến.
Theo ông Bình, tình hình kinh tế vĩ mô không vững chắc, lạm phát luôn ở mức cao, VND mất giá liên tục… cũng là những nguyên nhân làm giảm sút lòng tin của người dân vào giá trị VND, gia tăng tâm lý tiết kiệm và nắm giữ ngoại tệ.
Trong thời gian gần đây, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp với Công an, các lực lượng quản lý thị trường của Bộ Công Thương tích cực tiến hành kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các qui định của pháp luật về thu đổi, mua bán ngoại tệ và kinh doanh vàng; kết quả đạt được bước đầu là rất khả quan.
Phó Thống đốc khẳng định thời gian tới, công tác giám sát việc tuân thủ các quy định về thu đổi ngoại tệ sẽ được làm chặt hơn nữa, đồng thời với việc ban hành quy định về chế tài xử lý vi phạm, kể cả đình chỉ, rút giấy phép hoạt động, thu tài sản, quy định khen thưởng đối với việc phát hiện các hành vi vi phạm hoạt động thu đổi, mua bán ngoại tệ. Xử lý nghiêm theo pháp luật đối với hành vi cố tình vi phạm./.
Trao đổi với báo chí về một số vấn đề kinh tế vĩ mô, đặc biệt là việc quản lý thị trường vàng và ngoại tệ, ông Bình dẫn chứng cụ thể là vàng miếng SJC của Công ty Vàng bạc đá đá quí Sài Gòn, hiện chiếm trên 80% thị phần vàng miếng cả nước và được một số thị trường vàng quốc tế có uy tín chấp nhận.
Vàng miếng SJC hầu như có đầy đủ các chức năng của một đồng tiền thứ hai trên lãnh thổ Việt Nam như thước đo giá trị, phương tiện cất trữ, phương tiện thanh toán, tự do lưu thông, chuyển đổi, mua bán. Vì vậy, Phó Thống đốc cho rằng, đã là tiền tệ thì phải là hàng hóa đặc biệt do ngân hàng trung ương quản lý từ khâu phát hành đến lưu thông.
Hơn nữa, Việt Nam không phải là một nước sản xuất vàng, số vàng có được đều có nguồn gốc nhập khẩu từ nước ngoài và có tính chuyển đổi ra ngoại tệ rất cao. Theo ông Bình, "vàng miếng còn là ngoại tệ mà ta có cả chế độ quản lý ngoại hối nhưng pháp luật hiện hành lại chỉ coi vàng miếng là hàng hóa thông thường, lưu hành như mọi hàng hóa khác."
Đề cập đến tình trạng lộn xộn của thị trường vàng thời qua, Phó Thống đốc cho rằng một trong những nguyên nhân là do chức năng quản lý nhà nước về vàng còn bị phân tán.
Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước có chức năng quản lý đối với hoạt động xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu dưới dạng khối, thỏi, hạt, miếng; hoạt động sản xuất vàng miếng; tất cả các hoạt động khác như mua bán, sản xuất, gia công vàng trang sức; xuất nhập khẩu vàng trang sức, mỹ nghệ; hoạt động kinh doanh vàng miếng trên thị trường lại do sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh, thành phố cấp phép; Bộ Công Thương thì quản lý thị trường…
Để giải quyết những bất cập nêu trên, cũng theo ông Bình, Ngân hàng Nhà nước đã soạn thảo xong nghị định thay thế Nghị định 174 năm 1999 về hoạt động kinh doanh vàng. Dự thảo nghị định đang được trưng cầu ý kiến của các bộ, ngành, các ngân hàng thương mại, các doanh nghiệp sản xuất-kinh doanh vàng trong tháng và trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành trong quý II/2011.
Theo đó, hướng quản lý hoạt động kinh doanh vàng là tập trung đầu mối nhập khẩu vàng, từng bước thu hẹp và tiến tới xóa bỏ việc kinh doanh vàng miếng trên thị trường tự do; kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh vàng, ngăn chặn hiệu quả các hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới.
Liên quan đến thị trường ngoại tệ, Phó Thống đốc Nguyễn Văn Bình cũng thừa nhận khâu quản lý chưa tốt đã dẫn đến tình trạng thị trường ngoại tệ tự do thời gian qua hoạt động ngang nhiên, bất chấp pháp luật.
Ở những thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh có hẳn những đường phố, tụ điểm ngang nhiên mua, bán, thanh toán ngoại tệ trái qui định của pháp luật. Đã hình thành ra một giới chuyên kinh doanh, mua bán vận chuyển ngoại tệ trái phép, có đội ngũ đông đảo, qui mô hoạt động lớn từ vài triệu đến hàng chục triệu đôla tiền mặt, có mạng lưới trong cả nước thậm chí còn liên thông ra nước ngoài làm dịch vụ chuyển tiền trái phép.
Ông Bình khẳng định, chính các lực lượng này đã tổ chức làm giá, tung tin thất thiệt, tạo ra những cơn sốt giả làm náo loạn thị trường tự do để kiếm lời, gây nhiều bức xúc trong dư luận xã hội. Bên cạnh thị trường ngoại tệ tự do, hoạt động thanh toán và niêm yết giá cả hàng hóa và dịch vụ bằng ngoại tệ trái pháp luật cũng diễn ra ngày càng phổ biến.
Theo ông Bình, tình hình kinh tế vĩ mô không vững chắc, lạm phát luôn ở mức cao, VND mất giá liên tục… cũng là những nguyên nhân làm giảm sút lòng tin của người dân vào giá trị VND, gia tăng tâm lý tiết kiệm và nắm giữ ngoại tệ.
Trong thời gian gần đây, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp với Công an, các lực lượng quản lý thị trường của Bộ Công Thương tích cực tiến hành kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các qui định của pháp luật về thu đổi, mua bán ngoại tệ và kinh doanh vàng; kết quả đạt được bước đầu là rất khả quan.
Phó Thống đốc khẳng định thời gian tới, công tác giám sát việc tuân thủ các quy định về thu đổi ngoại tệ sẽ được làm chặt hơn nữa, đồng thời với việc ban hành quy định về chế tài xử lý vi phạm, kể cả đình chỉ, rút giấy phép hoạt động, thu tài sản, quy định khen thưởng đối với việc phát hiện các hành vi vi phạm hoạt động thu đổi, mua bán ngoại tệ. Xử lý nghiêm theo pháp luật đối với hành vi cố tình vi phạm./.
Minh Thúy (Vietnam+)