Bà Trần Tố Nga (ngoài cùng bên phải). (Ảnh: Linh Hương/TTXVN) Theo phóng viên TTXVN tại Paris, ngày 10/5, Văn phòng Luật sư Bourdon khẳng định sẽ “luôn sát cánh” bên bà Trần Tố Nga và mong bà giữ gìn sức khỏe để có thể “tiếp bước cuộc đấu tranh đến cùng."
Bà Tố Nga đã đề nghị nộp đơn kháng cáo lên Tòa phúc thẩm sau khi Tòa đại hình thành phố Evry (ngoại ô Paris) phán quyết rằng tòa không đủ thẩm quyền để xử vụ kiện của bà.
Các luật sư William Bourdon, Amélie Lefebvre và Bertrand Repolt, những người đã hỗ trợ bà Tố Nga trong suốt hơn 10 năm qua, khẳng định rằng phán quyết sáng 10/5, theo đó Tòa đại hình thành phố Evry (ngoại ô Paris) “không đủ thẩm quyền” để xử vụ kiện của bà, đã áp dụng một định nghĩa lỗi thời về nguyên tắc thẩm quyền thống nhất, mâu thuẫn với các nguyên tắc hiện đại của luật pháp quốc tế và quốc gia.
[Vụ kiện lịch sử của bà Trần Tố Nga: Tôi sẽ tiếp tục cuộc đấu tranh]
Các luật sư bày tỏ sự ngạc nhiên khi tòa công nhận rằng các công ty hóa chất đã phải hành động theo lệnh của chính quyền Mỹ thời đó, trong khi trên thực tế họ có quyền lựa chọn giữa tham gia hoặc không tham gia đấu thầu cung cấp thuốc diệt cỏ cho chính quyền.
Nghiêm trọng hơn, Chính phủ Mỹ thời đó đã không hề áp đặt phải sản xuất ra sản phẩm chứa nồng độ dioxin cao như chất độc da cam. Điều này chỉ đến từ chủ trương của chính bản thân các công ty hóa chất.
Theo các luật sư của bà Tố Nga, trước Tòa phúc thẩm, cần xác định toàn bộ nội dung các cuộc trao đổi giữa chính quyền Mỹ thời đó và các công ty hóa chất, điều mà hiện nay chỉ có thể được thực hiện một phần và hết sức khó khăn. Mục đích là để tòa có thể tiếp cận toàn bộ nội dung các cuộc trao đổi trên, chứ không phải chỉ những phần được các công ty lựa chọn và đề xuất theo hướng có lợi cho mình.
Trước đó, trong buổi tranh tụng ngày 25/1 tại Tòa đại hình Evry, luật sư Jean-Daniel Bretzner của tập đoàn Monsanto đã lập luận rằng một tòa án Pháp không đủ thẩm quyền để xét xử hành động của một quốc gia nước ngoài có chủ quyền trong khuôn khổ "chính sách phòng vệ" vào thời chiến.
Vào tháng 5/2009, bà Tố Nga đứng ra làm chứng tại Tòa án Lương tâm quốc tế vì nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam ở Paris.
Cũng từ đó, với sự đồng hành của luật sư William Bourdon và nhà văn André Bouny, Chủ tịch Ủy ban Quốc tế ủng hộ nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam, bà quyết định đứng ra kiện các công ty hóa chất Mỹ đã làm bà, con cháu cùng hàng triệu người Việt Nam bị nhiễm chất độc hóa học.
Trước đó, Tòa án Tối cao Mỹ đã bác bỏ đơn kiện của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam (VAVA) chống lại 37 công ty hóa chất Mỹ.
Bà Tố Nga hiểu rằng lúc bấy giờ, bà là trường hợp duy nhất có thể khởi kiện và là cơ may cuối cùng cho các nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam, "vì tôi hội đủ 3 điều kiện: là công dân Pháp gốc Việt, đang sống tại nước duy nhất có luật cho phép luật sư Pháp mở các vụ kiện quốc tế bảo vệ công dân Pháp chống lại một nước khác làm hại mình và là nạn nhân chất độc dioxin."
Tháng 5/2013, Tòa đại hình Evry đã chấp thuận đơn của bà Tố Nga khởi kiện 26 công ty hóa chất Mỹ.
Tháng 4/2014, bà nhận được thông báo tòa mở phiên đầu tiên với danh sách hầu tòa của 19 công ty chất Mỹ từng sản xuất chất hóa học sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, những công ty chưa một lần ra trước bất cứ tòa án nào ở nhiều nước.
Sáu năm trôi qua với 19 phiên thủ tục, bà Tố Nga đối mặt với rất nhiều khó khăn, trở ngại do phía bị đơn gây ra, cũng như những căn bệnh hiểm nghèo.
Sự kiện mong đợi cũng thực sự bắt đầu khi vào ngày 29/6/2020 vừa qua, thẩm phán phiên thủ tục thứ 19 đã quyết định mở phiên xét xử vào ngày 12/10/2020.
Tuy sự kiện này bị dời đến ngày 25/1/2021, song mỗi phiên tòa là một bước tiến của những người ủng hộ các nạn nhân chất độc da cam/dioxin.
Trong phiên tranh tụng ngày 25/1 vừa qua tại Tòa đại hình Evry, các luật sư của các công ty hóa chất đã phủ nhận trách nhiệm pháp lý khi tuyên bố rằng chất độc da cam được sản xuất theo lệnh của chính phủ Mỹ dành riêng cho mục đích quân sự.
Các luật sư của bà Tố Nga đã bác bỏ lập luận trên và nhấn mạnh rằng chính phủ Mỹ đã không trưng dụng hóa chất mà đã mua từ các công ty sản xuất thông qua một quá trình đấu thầu. Tòa án tuyên bố ra phán quyết vào ngày 10/5.
Từ một người đơn lẻ, đến nay bà Tố Nga đã có hàng chục nghìn người từ nhiều nước trên thế giới làm bạn đồng hành, trong đó có rất nhiều người trẻ tuổi sinh ra sau chiến tranh Việt Nam.
Sinh năm 1942 tại Sóc Trăng, bà Trần Tố Nga đã tham gia chiến đấu vì nền độc lập của đất nước. Bà đã từng là phóng viên Thông tấn xã Giải phóng. Chính trong thời gian này, cũng như hàng triệu nạn nhân khác, bà đã bị nhiễm chất độc da cam/dioxin. Hơn 50 năm sau, trong máu bà vẫn còn chất độc dioxin, khiến bà mắc nhiều trọng bệnh./.
