Các phụ nữ tham gia phản đối nạn tảo hôn do Unchained At Last tổ chức trước Tòa nhà Nghị viện bang California. (Nguồn: Los Angeles Times) Thoạt nhìn qua, tờ giấy chứng nhận kết hôn không có gì nổi bật, bởi nó giống như bao loại giấy tờ khác do chính phủ Mỹ cấp.
Tuy nhiên, đối với Mandy Havlik, tờ giấy ấy lại có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nó gói gọn toàn bộ quá khứ bi thương của cô, như một chứng tích của thời gian.
Vào năm 1999, bang Arizona cấp cho Havlik giấy chứng nhận kết hôn, chỉ đúng 7 ngày sau khi cô vừa tròn 17 tuổi.
Cha mẹ Havlik, những người theo đạo Tin lành Ngũ tuần, đã ép cô lấy một nhà thuyết giáo địa phương 23 tuổi, người mà cô đã ly hôn.
Từ năm 16 tuổi, Havlik đã tìm mọi cách để chạy trốn khỏi cuộc hôn nhân ép buộc này, bao gồm cả việc bỏ nhà ra đi. Nhưng cuối cùng nỗ lực của cô đã không thành công.
Theo quy định của bang Arizona, Havlik không thể tự đăng ký kết hôn ở độ tuổi 16, 17 nếu không có sự đồng ý của người giám hộ là cha mẹ đẻ.
Bất chấp việc Havlik cáo buộc nhà thuyết giáo đã lạm dụng mình, mẹ đẻ vẫn chấp thuận cho cuộc hôn nhân được tiến hành.
Mùa hè 2023, Mandy Havlik và khoảng 20 phụ nữ khác đã đến Sacramento, thủ phủ của bang California, mặc váy cưới màu trắng và tập trung bên ngoài Tòa nhà Nghị viện bang.
Để thu hút sự chú ý, một số còn đeo tấm mạng che mặt, bịt miệng bằng băng dính và quấn dây xích quanh cổ tay. Tất cả là nhằm mục đích kêu gọi các nhà lập pháp bang đưa tảo hôn ra vòng pháp luật.
Ở California, độ tuổi đồng thuận quan hệ tình dục là 18. Bất kỳ người nào trên 18 tuổi thực hiện việc giao cấu hay hành vi tình dục khác với trẻ vị thành niên đều bị coi là phạm tội.
Thế nhưng quy định này chỉ áp dụng trong trường hợp hai người tham gia quan hệ tình dục chưa kết hôn.
Đây chính là một lỗ hổng pháp luật, bởi nếu một người trưởng thành kết hôn với trẻ vị thành niên, hành vi quan hệ tình dục sẽ không bị coi là vi phạm pháp luật.
Tảo hôn được Liên hợp quốc công nhận là hành vi vi phạm quyền con người. Thế nhưng cho đến ngày nay, bang California của Mỹ vẫn không hề có quy định về độ tuổi kết hôn tối thiểu.
Thay vào đó, nếu trẻ vị thành niên muốn kết hôn, các em chỉ cần có sự đồng thuận của người giám hộ và cơ quan tư pháp địa phương.
Chính sách này khiến nhiều người ngạc nhiên, bởi California vốn là một bang chống bạo lực tình dục mạnh nhất.
Ngạc nhiên hơn nữa là nỗ lực ngăn cản một lệnh cấm tảo hôn ở California không được thúc đẩy bởi các nghị sỹ thuộc đảng Cộng hòa như ở nhiều bang khác.
Thay vì thế, công việc này do nhiều nhóm vận động như Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) và Tổ chức Planned Parenthood, thực hiện. Cả hai tổ chức này đều có ảnh hưởng lớn trong Nghị viện bang, nơi hầu hết các thành viên là đảng viên Đảng Dân chủ.
Một dự thảo luật cấm kết hôn trước 18 tuổi, mà không có bất kỳ trường hợp ngoại lệ nào sẽ, được đệ trình lên Nghị viện bang California vào đầu năm tới. Đây sẽ là nỗ lực mới nhất nhằm chấm dứt nạn tảo hôn ở bang này.
Vấn đề tảo hôn bắt đầu thu hút sự chú ý của cựu Thượng nghị sỹ bang California Jerry Hill, sau khi một cử tri trẻ tuổi tâm sự với ông về trường hợp của một bạn học 13 tuổi bị hứa gả cho một người đàn ông 28 tuổi.
“Tôi cảm thấy ngạc nhiên, kinh hoàng và vô cùng xấu hổ về California, rằng chúng tôi đã không làm bất cứ điều gì để thay đổi vấn đề,” Hill chia sẻ.
Trong trường hợp của Havlik, cô cho biết cha mẹ đã ép buộc mình tảo hôn từ khi mới 12 tuổi. Havlik cho rằng tin rằng mục đích của việc này là nhằm nâng cao địa vị của gia đình cô tại địa phương.
Havlik lớn lên trong một cộng đồng khép kín, nơi mà ngay cả việc xem TV hay nghe nhạc bình thường cũng có thể bị coi là hành vi sai trái.
Từ nhỏ đến lớn, cô luôn được dạy bảo rằng mọi thứ bên ngoài cộng đồng tôn giáo của mình đều không tốt, và rằng những ai không tuân theo đức tin sẽ bị đày xuống địa ngục.
Havlik giải thích rằng vì hoàn cảnh của mình, cô không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải nghe lời gia đình.
Mặc dù câu chuyện của Havlik không xảy ra ở California, trường hợp của cô vẫn là ví dụ để nhiều người phản đối tảo hôn ở bang sử dụng.
Những người này cho rằng phần lớn các trường hợp tảo hôn ở Mỹ đã diễn ra giữa các bé gái với những người đàn ông lớn tuổi hơn.
Một số nhà hoạt động cũng cảnh báo rằng các nạn nhân tảo hôn thường sẽ không dám lên tiếng nói lên sự thật, vì sợ phải đối mặt với việc bị trừng phạt khi về nhà.
Tảo hôn vẫn được xem là hợp pháp ở hầu hết các bang của Mỹ. Trong những năm trở lại đây, đã có một số bang bắt đầu ban hành các đạo luật cấm tảo hôn, bao gồm Connecticut, New Jersey, Pennsylvania và New York.
Unchained At Last, một tổ chức phi lợi nhuận được lập ra để vận động hành lang chấm dứt tảo hôn trên toàn nước Mỹ, đang kêu gọi California làm điều tương tự.
Thành viên Hạ viện bang California, Cottie Petrie-Norris (Đảng Dân chủ) cho biết bà sẽ đệ trình dự thảo luật quy định độ tuổi kết hôn tối thiểu là 18.
Bà đã liên hệ và chỉ ra điểm tương đồng giữa mốc tuổi này với giới hạn độ tuổi sử dụng đồ uống có cồn, hút thuốc và lái xe.
Theo Cottie Petrie-Norris, Mỹ luôn coi hoạt động kết hôn dưới 18 tuổi ở nước ngoài là vi phạm nhân quyền. “Thế nhưng thực tế là ngay tại bên trong nước Mỹ, điều này đang diễn ra một cách kín đáo, mà công chúng không hề hay biết. Đây là một điều vô cùng sửng sốt và kinh hoàng," bà chia sẻ.
Không có số liệu chính xác về tỷ lệ tảo hôn ở California - một thực tế vô cùng bất lợi đối với những người phản đối việc kết hôn dưới 18 tuổi.
Tờ Los Angeles Times dẫn nguồn Sở Y Tế Công Cộng California cho biết từ năm 2019 đến nay, trên toàn bang chỉ có 48 cuộc hôn nhân liên quan đến trẻ vị thành niên.
Số liệu này được các hạt/quận thống kê hàng năm. Nhưng nó thấp hơn đáng kể so với số liệu của Unchained At Last.
Tổ chức này đã phân tích dữ liệu điều tra dân cư của Cục Thống kê Dân số Mỹ và ước tính trong năm 2021 có ít nhất 8.789 vụ tảo hôn tại California.
Con số này mới chỉ tính toán trên nhóm người từ 15 đến 17 tuổi đã tham gia cuộc Khảo sát Cộng đồng Mỹ và cho biết họ đã kết hôn trong vòng một năm qua. Dữ liệu về những người dưới 15 tuổi không có sẵn.
Fraidy Reiss, sáng lập viên và là lãnh đạo Unchained At Last, cho rằng số liệu chính thức của Sở Y Tế Công Cộng California là “không thể tưởng tượng nổi.”
Dựa trên phân tích số liệu từ các bang khác, Reiss thậm chí còn cho rằng con số 8.789 có thể không phản ánh chính xác mức độ tảo hôn thực sự ở California.
California đông dân gần gấp bốn lần Michigan. Nhưng theo báo cáo chính thức, vào năm 2021, California ghi nhận ít vụ tảo hôn hơn hẳn Michigan.
Và Michigan đã ra tay hành động. Tháng 7 vừa qua, Thống đốc bang Michigan Gretchen Whitmer (Đảng Dân chủ) đã ký thông qua một đạo luật cấm kết hôn trước 18 tuổi.
Theo phân tích của Trung tâm Nghiên cứu Pew, trên toàn nước Mỹ, có khoảng 57.800 trẻ vị thành niên từ 15 đến 17 tuổi đã kết hôn vào năm 2014.
Một nghiên cứu gần đây hơn của Unchained At Last, phân tích số giấy chứng nhận kết hôn được cấp của các bang, ước tính rằng 300.000 trẻ vị thành niên đã đăng ký kết hôn hợp pháp ở Mỹ trong giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2018.
Mandy Havlik trong bộ váy cưới vào năm 17 tuổi. (Nguồn: Mandy Havlik) Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ phản đối việc cấm tảo hôn ở California. Lấy lý do thiếu dữ liệu, tổ chức này cho rằng việc cấm hoàn toàn hoạt động kết hôn dưới 18 tuổi có thể “xâm phạm một cách không cần thiết và quá mức vào quyền hôn nhân cơ bản mà không có lý do chính đáng.”
Tuy nhiên, ACLU vẫn ủng hộ biện pháp tăng cường giám sát các cuộc hôn nhân ở lứa tuổi vị thành niên. Vào năm 2017, ACLU khẳng định tổ chức “tin rằng một số người trẻ tuổi có thể tự đưa ra quyết định kết hôn một cách có trách nhiệm."
Theo Petrie-Norris, trẻ vị thành niên có quyền tham gia vào một mối quan hệ tình cảm, miễn là có sự đồng thuận của cả hai bên. Thế nhưng quyền tự do này không quan trọng bằng việc đảm bảo sự an toàn cho trẻ em.
Còn Reiss, một người lớn lên trong một cộng đồng Do Thái Chính thống ở New York và cũng từng bị ép buộc phải kết hôn với một người lạ không quen biết ở tuổi 19, thì cho rằng quy định hiện tại của California có thể là một “cái bẫy” đối với các nạn nhân của bạo lực gia đình.
Hồi tháng 4 năm nay, Thống đốc California Gavin Newsom, một thành viên Đảng Dân chủ, đã chỉ trích Thượng nghị sĩ bang Missouri Mike Moon (đảng Cộng hòa) vì ủng hộ việc cho phép kết hôn ở độ tuổi 12.
Tuy nhiên có vẻ như ông đã quên mất rằng tảo hôn cũng là vấn đề của bang mình.
Điều kỳ lạ là trong khi tỏ ra “dễ dãi” với tảo hôn, California duy trì hình phạt rất nghiêm khắc đối với tội phạm tình dục. Năm 2021, Newsom chính là người đã ký luật hình sự hóa hành vi cưỡng hiếp trong hôn nhân.
Bởi vậy, Reiss đánh giá việc California vẫn cho phép trẻ vị thành niên kết hôn là điều không hợp lý, có thể che dấu các “tội ác trá hình."
Nói cách khác, Reiss xem những trường hợp này như một cách để lách luật chống tội phạm tình dục bằng vỏ bọc của hôn nhân.
Nỗ lực chống tảo hôn ở California là không dễ dàng. Thượng nghị sỹ California Aisha Wahab (đảng Dân chủ) vừa đệ trình dự thảo luật dự luật SB 404, cho phép khởi tố những ai chủ trì, cử hành hôn lễ có liên quan tới trẻ vị thành niên bằng các nghi lễ tâm linh, tôn giáo phi chính thức, không theo quy định của bang.
Đề xuất trên không áp dụng cho các cuộc hôn nhân được tòa án cho phép.
Những người phụ nữ trong trang phục cô dâu tham gia phản đối nạn tảo hôn tại Mỹ. (Nguồn: Business Insider) Ý định ban đầu của dự thảo luật này là cấm hoàn toàn các cuộc hôn nhân có liên quan đến người chưa đủ tuổi vị thành niên. Tuy nhiên, do vấp phải nhiều sự phản đối, nội dung của dự thảo luật đã được sửa đổi theo hướng ít nghiêm ngặt hơn.
Wahab thừa nhận rằng những lo ngại về vấn đề tảo hôn là có cơ sở. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh rằng California có rất nhiều các biện pháp khác nhau nhằm bảo vệ quyền lợi của trẻ vị thành niên.
Wahab lấy dẫn chứng là một loạt các thủ tục kỹ lưỡng và cẩn thận trong việc quản lý các cuộc hôn nhân liên quan đến trẻ vị thành niên.
Ngay cả khi đã được chỉnh sửa, nhiều người vẫn lo ngại rằng SB 404 có thể vi phạm Tu chính án thứ nhất, vốn bảo vệ quyền tự do tôn giáo.
Tahirih Justice Center, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên giải quyết các vấn đề liên quan đến người nhập cư và bạo lực giới, đã bày tỏ sự phản đối đối với dự thảo luật trên.
Tổ chức này có quan điểm phản đối việc tảo hôn và đã đi đầu trong việc vận động cấm tảo hôn ở nhiều bang khác nhau.
Nhưng họ vẫn lo ngại dự thảo luật “có thể gây thêm tổn thương” cho những đứa trẻ nạn nhân tảo hôn, khi người thân của các em bị truy tố.
Cho đến nay, dự thảo luật đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ thành viên của cả hai đảng chính trị lớn là đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa tại bang California.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều trở ngại đáng kể mà dự thảo luật này cần phải vượt qua để có thể được thông qua trước khi phiên họp nghị viện bang kết thúc vào tháng tới./.
