Theo báo cáo của Bộ Công Thương, hiện nay, mực nước các hồ khu vực Bắc bộ, Bắc Trung bộ, Đông Nam bộ thấp. Thậm chí một số hồ xấp xỉ, dưới mực nước chết khiến một số thủy điện phải dừng để đảm bảo an toàn cho tổ máy khi vận hành với lưu lượng và cột nước thấp dưới thiết kế, khó có thể đáp ứng được việc phát điện theo quy trình vận hành hồ chứa.
Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp tới việc cung ứng điện nhất là các tỉnh phía Bắc khi thời tiết nắng nóng vẫn diễn biến phức tạp trong những ngày tới đây.
Ông Tô Xuân Bảo, Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) đã có một số chia sẻ các giải pháp trước tình hình khô hạn tại các hồ thủy điện.
- Xin ông cho biết tình hình chung về vận hành các hồ thuỷ điện hiện nay tại miền Bắc và miền Trung?
Ông Tô Xuân Bảo: Trong thời gian qua, thời tiết nắng nóng, khô hạn, nhu cầu sử dụng điện tăng, vào cuối thời kỳ mùa kiệt nên tình hình chung các hồ thủy điện đều ở mực nước thấp.
Hiện nay, mực nước các hồ thủy điện khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ rất thấp, một số hồ xấp xỉ hoặc dưới mực nước chết, đơn cử như hồ Lai Châu thấp hơn mực nước chết 2,4m; hồ Trung Sơn tại Thanh Hóa thấp hơn mực nước chết 2m; hồ Sơn La, Thác Bà, Tuyên Quang, Bản Chát, Bản Vẽ, Hủa Na xấp xỉ mực nước chết. Mặc dù lưu lượng nước về hồ tăng nhẹ 2 ngày gần đây nhưng biến đổi chậm.
[Một số hồ thủy điện phía Bắc xuống dưới mực nước chết]
Lượng nước về hồ chủ yếu để điều tiết nước đảm bảo dòng chảy tối thiểu, các nhà máy thủy điện vận hành phát điện cầm chừng bằng lưu lượng nước về, số nhà máy phải dừng phát điện chủ yếu tập trung khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ (Sơn La, Lai Châu, Huội Quảng, Thác Bà, Tuyên Quang, Hủa Na, Trung Sơn) để đảm bảo an toàn cho tổ máy khi vận hành với lưu lượng và cột nước thấp dưới thiết kế. Các nhà máy thủy điện trên khó có thể đáp ứng được việc phát điện theo quy trình vận hành hồ chứa ở thời kỳ này.
Ví dụ, hồ Hòa Bình ở khu vực Bắc Bộ và các hồ khu vực duyên hải Nam Trung Bộ có mực nước hồ ở mực nước tối thiểu theo quy định của quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng. Tuy nhiên, trước tình hình dự báo nắng nóng kéo dài cần tăng cường tích nước các hồ thủy điện; sử dụng nước, điện hiệu quả, tiết kiệm. Dự báo trong vài ngày tới, khu vực Bắc Bộ có mưa vừa, mưa to, các hồ thủy điện tích cực tích nước để các hồ vượt qua mực nước chết.
- Trước những khó khăn về nguồn nước hồ thuỷ điện, ảnh hưởng đến việc cấp điện, Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp đã tham mưu, chỉ đạo như thế nào đối với các chủ nhà máy trong việc đảm bảo vận hành hồ chứa?
Ông Tô Xuân Bảo: Chúng tôi tích cực tham mưu, chỉ đạo đối với các chủ đập, hồ chứa thủy điện thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng tại Công điện số 397/CĐ-TTg ngày 13/5/2023 về việc chủ động triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Công điện số 01/CĐ-QG ngày 5/5/2023 của Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai; thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng về việc tăng cường các biện pháp cấp bách đảm bảo an toàn, phòng cháy chữa rừng và Công điện số 3175/CĐ-PCTT của Bộ Công Thương về việc tăng cường các biện pháp cấp bách đảm bảo an toàn, phòng cháy chữa cháy đối với hệ thống điện Quốc gia.
Trước nguy cơ xảy ra nắng nóng, hạn hán, thiếu nước nghiêm trọng do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, Bộ Công Thương ban hành văn bản số 3149/BCT-ĐTĐL ngày 24/5 về việc vận hành các hồ chứa thủy điện trong các tháng cao điểm mùa khô năm 2023 để đảm bảo vận hành an toàn và cung cấp điện ổn định toàn hệ thống điện quốc gia cho các tháng cao điểm mùa khô năm 2023. Bộ cũng yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chỉ đạo đưa các tổ máy thủy điện sớm đưa các tổ máy sửa chữa, sự cố vào vận hành.
Để đảm bảo an toàn công trình và hạ du hồ chứa nước thuộc quy trình liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng, Bộ Công Thương đã có chỉ đạo EVN và các chủ đập, hồ chứa đảm bảo an toàn công trình và hạ du hồ chứa thủy điện thuộc quy trình liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng trong mùa lũ năm 2023.
- Với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng ở các hồ thủy điện hiện nay, ông có khuyến nghị gì với các bộ, ngành, địa phương và nhân dân trong việc sử dụng điện, nước tiết kiệm, hiệu quả?
Ông Tô Xuân Bảo: Mùa nắng nóng còn kéo dài, dự báo thủy văn về các hồ thủy điện biến đổi chậm, mực nước thấp, tăng chậm, các ngành, địa phương và người dân cần sử dụng nước, điện hiệu quả, tiết kiệm và bảo vệ môi trường.
Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cũng kiến nghị các bộ ban ngành phối hợp cùng với Bộ Công Thương để chỉ đạo, điều hành các công trình thủy điện vận hành an toàn, hiệu quả.
Trong thời gian tiếp theo, Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cùng với Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát các quy trình hồ chứa, quy trình liên hồ chứa để vận hành linh hoạt các nhà máy thủy điện, mang lại hiệu quả nguồn tài nguyên nước hơn nữa.
Ngoài ra, Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cũng đề nghị các cơ quan trong thời gian tới tiếp tục có ý kiến phản hồi, góp ý tích cực để hoàn thiện hệ thống pháp luật về an toàn đập, hồ chứa thủy điện nói riêng và lĩnh vực quản lý của Bộ Công Thương nói chung. Đồng thời, với vai trò của mình thường xuyên trao đổi, định hướng cho nhân dân thực hiện đúng các quy định về an toàn đập, hồ chứa thủy điện, bảo đảm sử dụng nước, điện hiệu quả, tiết kiệm.
- Xin cảm ơn ông!