Tổng thống Joe Biden bắt tay Thủ tướng Israel Naftali Bennett tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ngày 27/8. (Nguồn: CNN) Theo trang mạng thehill.com, tuần này, khi tân Thủ tướng Israel Naftali Bennett gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden, sự sụp đổ của Afganistan và những nỗ lực của Mỹ nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran mà Israel phản đối sẽ là những nội dung chủ đạo trong chương trình nghị sự.
Hai nhà lãnh đạo dự kiến cũng sẽ thảo luận về tương lai mối quan hệ đối tác chiến lược Mỹ-Israel – thừa nhận Israel nổi lên như một trong những cường quốc trên thế giới và vai trò trung tâm của nước này có thể bảo vệ lợi ích của Mỹ ở Trung Đông, đặc biệt khi Washington đang chuyển hướng sang kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Biden là tổng thống thứ ba liên tiếp của Mỹ cam kết sẽ chấm dứt “các cuộc chiến không có hồi kết” ở Trung Đông.
Quyết định rút quân khỏi Afganistan cho thấy rõ sự quyết tâm của Biden trong hiện thực hóa cam kết đó - cho dù việc rút quân dẫn đến hậu quả hỗn loạn.
Ông Biden cũng ra lệnh rút hàng trăm binh sỹ, máy bay và hệ thống phòng không khỏi khu vực này như một phần của kế hoạch tái cơ cấu việc triển khai lực lượng quân đội Mỹ ở nước ngoài.
Những rủi ro liên quan đến việc cắt giảm binh lực như vậy là rất lớn. Năm 2011, quân đội Mỹ rút khỏi Iraq đã để lại một khoảng trống mà tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã nhanh chóng lấp đầy.
Kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan của Biden cũng đang cho thấy những hệ quả nguy hiểm không kém, khi các lực lượng thánh chiến toàn cầu đang được cổ vũ bởi “chiến thắng” của họ trước siêu cường số một thế giới.
Mặc dù những thực tế biến động - chẳng hạn như khả năng tự cung về dầu và khí đốt tự nhiên ngày càng tăng của Mỹ - rõ ràng đã làm giảm tầm quan trọng của Trung Đông đối với an ninh của Mỹ, song Washington vẫn có những lợi ích đáng kể ở đó.
Mỹ tiếp tục tìm cách tránh để xảy ra những gián đọan nghiêm trọng đối với nguồn cung năng lượng ở Vùng Vịnh có thể đe dọa các đồng minh chủ chốt của Mỹ ở châu Á và châu Âu, làm đảo lộn nền kinh tế toàn cầu và tạo gánh nặng cho người tiêu dùng Mỹ do giá xăng dầu tăng vọt.
Washington cũng muốn ngăn chặn một Iran phát triển vũ khí hạt nhân và kiềm chế sự hiếu chiến của nước này, ngăn chặn chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo, đảm bảo an ninh của Israel và hạn chế sự bành trướng ảnh hưởng của Trung Quốc và Nga.
Làm thế nào để Mỹ đảm bảo các mục tiêu đó trong khi dần rút lui khỏi Trung Đông? Các đối tác bản địa sẽ cần tăng cường không chỉ khả năng tự vệ mà còn phải chứng tỏ được sức mạnh trong khu vực để đảm bảo các lợi ích của Mỹ.
Chỉ có một quốc gia đáp ứng được điều kiện này, đó là Israel.
Israel có quân đội mạnh nhất Trung Đông. Hoạt động tình báo của Israel được cho là tốt nhất thế giới.
Israel là một siêu cường về khoa học và dẫn đầu thế giới về những công nghệ tiên tiến vốn đóng vai trò cốt lõi đối với tương lai an ninh quốc gia của Mỹ, bao gồm hệ thống phòng thủ tên lửa, an ninh mạng và trí tuệ nhân tạo.
Đánh giá của Israel về các mối đe dọa lớn nhất trong khu vực phản ánh quan điểm của Washington.
[Chuyến thăm Mỹ thành công trên danh nghĩa của Thủ tướng Israel Bennett]
Chính phủ và người dân Israel là những người thân Mỹ. Như Theodor Herzl - nhà lãnh đạo chính trị theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái (Zionist) - đã dự đoán năm 1896, Israel sẽ trở thành một “tiền đồn” và là một trong những trụ cột chiến lược của phương Tây, chống lại kẻ thù của Mỹ và ủng hộ những người bạn Mỹ.
Israel là quốc gia duy nhất liên tục thực hiện các hoạt động để ngăn chặn chủ nghĩa bành trướng khu vực của Iran, tiến hành hàng nghìn cuộc không kích nhằm vào các mục tiêu liên quan tới Iran ở Syria.
Tổng thống Mỹ Joe Biden (phải) hội đàm với Thủ tướng Israel Naftali Bennett đang ở thăm Washington, tại Nhà Trắng ngày 27/8/2021. (Ảnh: GPO/TTXVN) Các đặc vụ Israel đã nhiều lần xâm nhập vào chương trình hạt nhân của Iran, đánh cắp những bí mật được bảo vệ cẩn mật nhất của Tehran, làm nổ tung các cơ sở quan trọng và ám sát “cha đẻ” của chương trình vũ khí hạt nhân của nước này.
Ở những nơi khác, Israel giúp Ai Cập kiềm chế IS ở bán đảo Sinai. Sự hợp tác quân sự và tình báo của Tel Aviv là điều cần thiết cho sự ổn định của Jordan.
Israel bảo vệ cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng ở Đông Địa Trung Hải và giúp đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đỏ. Hơn thế nữa, hợp tác an ninh của Israel đã âm thầm mở rộng tới các đồng minh dễ bị tổn thương của Mỹ ở Vùng Vịnh, tăng cường khả năng đối phó với những mối đe dọa chung từ Iran và các nhóm khủng bố Hồi giáo.
Đây không phải là Israel của những năm trước - một quốc gia nhỏ bé, bị bao vây cô lập và bận tâm với việc bảo vệ đường biên giới của họ.
Israel ngày nay là một siêu cường trong khu vực, thể hiện sức mạnh trên phạm vi rộng để bảo vệ chính họ và trật tự do Mỹ lãnh đạo trước những kẻ thù chung.
Israel chính là một đồng minh ở khu vực Trung Đông mà Mỹ cần khi họ muốn tập trung vào Trung Quốc mà không để lại khoảng trống thảm hại ở Trung Đông. Đã đến lúc chiến lược của Mỹ bắt kịp thực tế mới này.
Biden và Bennett nên khởi động một cuộc đối thoại có hệ thống về việc nối lại mối quan hệ đối tác chiến lược Mỹ-Israel trong thế kỷ 21 – với việc Israel ngày càng gánh vác những trọng trách hàng đầu đối với an ninh khu vực khi Washington chuyển hướng nhắm tới vai trò lớn hơn ở ngoài khu vực.
Một nỗ lực như vậy sẽ đòi hỏi Mỹ phải hỗ trợ nhiều hơn cho Israel, ngoài 3,8 tỷ USD mà Israel nhận được hàng năm.
Để tăng cường khả năng ngăn chặn Iran trở thành cường quốc hạt nhân - “lằn ranh đỏ” mà Mỹ chia sẻ nhưng khó có khả năng thực thi - và để tự bảo vệ mình trước sự trả đũa của Iran, Israel cần khẩn cấp trang bị máy bay tiếp liệu trên không KC-46, hàng nghìn quả bom dẫn đường chính xác và bom phá boongke, và nhiều máy bay F-35 hơn.
Những nhân vật cấp tiến chống Israel trong đảng Dân chủ của Biden chắc chắn sẽ phản đối kịch liệt.
Nhưng sau khi chi hàng nghìn tỷ USD cho các cuộc chiến tranh không mang lại kết quả như mong muốn ở Trung Đông, việc tăng viện trợ cho Israel - nếu không muốn nói là tăng gấp đôi - để giúp nước này chống lại các mối đe dọa nghiêm trọng đối với lợi ích của Mỹ ở một khu vực vẫn còn quan trọng có thể được coi là một sự đánh đổi đáng đồng tiền bát gạo.
Cựu Đại sứ Israel tại Washington Ron Dermer đã dự đoán chính xác rằng Israel sẽ trở thành đồng minh quan trọng nhất của Mỹ trong thế kỷ 21.
Khi những rủi ro của việc rút quân đang xảy ra ở Afghanistan, đã đến lúc cả hai quốc gia phải nhìn nhận và định hình lại yếu tố an ninh của mối quan hệ cho phù hợp, vì lợi ích lớn hơn của cả hai nước./.
