Bà con dân tộc thiểu số người Mày ở bản Lòm (xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình). (Ảnh: Mạnh Thành/TTXVN) Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV, chiều 12/6, cho ý kiến về chương trình phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, nhiều đại biểu Quốc hội cho ý kiến về vấn đề phân bổ nguồn vốn tham gia chương trình theo thứ tự ưu tiên hợp lý, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm; tránh dàn trải nhằm đảm bảo các mục tiêu đã đề ra.
Chú trọng hỗ trợ cơ chế
Đại biểu Hoàng Thị Thu Trang (Nghệ An) cho biết theo dự toán của Chính phủ, tổng ngân sách thực hiện giai đoạn 2021-2025 là 114.970 tỷ đồng, trong đó, ngân sách trung ương tối thiểu là 104.954 tỷ đồng, ngân sách địa phương là 10.016 tỷ đồng.
“Việc bố trí ngân sách trung ương để đảm bảo thực hiện chương trình đã khó, việc địa phương đối ứng kinh phí để đảm bảo thực hiện chương trình còn khó hơn bởi đa số các tỉnh được thụ hưởng chính sách đều là tỉnh nghèo, hiện đang hưởng trợ cấp ngân sách trung ương,” đại biểu Hoàng Thị Thu Trang giải thích.
Theo đó, để tránh tình trạng không thực hiện được chính sách ban hành; thực hiện dàn trải, lãng phí hoặc ảnh hưởng đến các chương trình khác, bà Hoàng Thị Thu Trang cho rằng cần xây dựng lộ trình theo giai đoạn hoặc theo từng năm, xác định những việc làm cụ thể theo hướng chọn một số dự án trọng tâm, trọng điểm; dự án mang tính cấp thiết, đột phá, có tính dẫn dắt để làm trước.
“Thay vì thực hiện cùng một lúc 10 dự án như trong dự thảo chương trình, trong giai đoạn đầu chỉ nên tập trung một số dự án như giải quyết đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; dự án ổn định sắp xếp lại dân cư; dự án phát triển sản xuất, đầu tư hạ tầng và dự án phát triển giáo dục. Có như vậy mới đảm bảo được nguyên tắc 88/2019/QH14 của Quốc hội đã đặt ra, đó là ưu tiên đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo hiệu quả, hiệu lực đầu tư,” bà Hoàng Thị Thu Trang nhấn mạnh.
[Phát triển kinh tế-xã hội cho đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi]
Cho rằng cơ chế 10 dự án, dự thảo chương trình đưa ra cơ bản mang tính hỗ trợ nguồn lực nhiều hơn những dự án mang tính hỗ trợ cơ chế, trong khi nguồn lực có hạn, theo đại biểu Hoàng Thị Thu Trang, việc hỗ trợ cơ chế quan trọng hơn, cần được chú trọng hơn nhằm giảm tính ỷ lại, trông chờ vào Nhà nước; đồng thời phát huy tính tự lực, tự cường của người dân.
"Điển hình như cơ chế tài chính, cần tăng tỷ lệ điều tiết ngân sách từ thuế, các hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản, thuế với các dự án trên địa bàn miền núi sẽ tạo động lực cho các địa phương chăm lo nuôi dưỡng nguồn thu trên địa bàn,” bà Hoàng Thị Thu Trang nhấn mạnh.
Thu hút sự tham gia của cộng đồng xã hội, doanh nghiệp
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) đề nghị Chính phủ xây dựng thứ tự ưu tiên thực hiện các dự án. Theo đó, trong giai đoạn đầu nên tập trung vào dự án giải quyết 5 vấn đề cơ bản, mang tính chất nền tảng bao gồm giáo dục và đào tạo; giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất; đầu tư phát triển nhóm dân tộc thiểu số rất ít người và nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn; sắp xếp ổn định dân cư; đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và tạo sinh kế cho đồng bào.
Đối với các nội dung khác, cần ưu tiên vốn có thể thấp hơn hoặc lồng ghép với các mục tiêu, nhiệm vụ của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã và đang thực hiện.
Liên quan đến nguồn lực thực hiện chương trình, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn cho biết theo Tờ trình của Chính phủ, tổng nguồn vốn thực hiện giai đoạn 2021-2025 tối thiểu 137.664 tỷ đồng, nguồn lực thực hiện chương trình chủ yếu ngân sách trung ương khoảng 105.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 76% mức vốn.
Trong khi đó, các nguồn vốn huy động khác tham gia tương đối khiêm tốn, khoảng 3.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 2%. Do đó, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị, cần bổ sung chính sách thu hút sự tham gia của cộng đồng xã hội, doanh nghiệp; đồng thời có sự cam kết của địa phương, đảm bảo bố trí đủ nguồn vốn thực hiện.
Về cơ cấu vốn ngân sách trung ương để thực hiện Chương trình, theo dự kiến trong giai đoạn 2021-2025 vốn đầu tư phát triển là 50.629 tỷ đồng, vốn sự nghiệp là 54.324 tỷ đồng.
Như vậy, tỷ trọng vốn sự nghiệp chiếm hơn 50% trong tổng mức đầu tư của dự án. Một số dự án thành phần như Dự án phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp gắn với bảo vệ và phát triển rừng và nâng cao thu nhập cho người dân sử dụng toàn bộ vốn sự nghiệp là 16.316 tỷ đồng; dự án về đầu tư phát triển nhóm dân tộc ít người, nhóm nông dân tộc còn nhiều khó khăn là 7.191 tỷ đồng, trong đó vốn sự nghiệp chiếm trên 70%.
Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn cho rằng tỷ trọng kinh phí hỗ trợ hoạt động chi thường xuyên khá lớn so với các chương trình đã và đang thực hiện, có thể dẫn đến khó khăn trong việc duy trì hiệu quả của chương trình trong dài hạn.
Mặt khác, định mức một số khoản chi được nâng lên gấp từ 1,5 đến 2 lần so với định mức hiện hành. Do vậy, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị cần rà soát lại, bố trí theo hướng giảm tỷ trọng chi thường xuyên, tăng chi cho đầu tư phát triển, giảm các khoản chi trực tiếp để thực hiện tốt chủ trương của Nhà nước là Nhà nước và nhân dân cùng làm; hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong dài hạn./.
