Ngày 24/1, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã chủ trì Hội nghị tổng kết công tác phòng, chống sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2023, triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2024.
Cùng dự Hội nghị có Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan; Trung tướng Nguyễn Trọng Bình, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam; lãnh đạo các bộ, ngành là thành viên Ủy ban quốc gia Ứng phó sự cố thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai.
Thời tiết, khí hậu cực đoan xảy ra trên nhiều vùng miền
Theo báo cáo tại Hội nghị, năm 2023, trên thế giới và khu vực xảy ra nhiều sự cố, thiên tai lớn, gây thiệt hại rất nghiêm trọng về người và tài sản, như động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, vỡ đập tại Libya, Bắc Kinh; nắng nóng bất thường ở miền Nam nước Mỹ, Địa Trung Hải, Bắc Phi, Trung Đông và một số nước châu Á.
Tại Việt Nam, tình hình thời tiết, khí hậu xảy ra cực đoan trên các vùng miền với 21/22 loại hình thiên tai, đặc biệt là mưa lớn gây sạt lở đất, lũ quét, lũ, ngập lụt trên diện rộng, gây thiệt hại lớn về người, tài sản, cơ sở hạ tầng, ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của nhân dân.
Tổng thiệt hại về kinh tế do sự cố, thiên tai ước tính khoảng 8.236 tỷ đồng.
Thống kê từ đầu năm 2023 đến ngày 10/1/2024, trên cả nước xảy ra 5.331 sự cố, thiên tai, làm chết 924 người, mất tích 205 người, bị thương 977 người; chìm, cháy, hỏng 555 phương tiện; cháy 1.740 nhà, xưởng, kiốt chợ, 1.346ha rừng và thảm thực vật.
Sự cố, thiên tai cũng đã làm hư hỏng 15.977 nhà; 115,56km đê, kè, kênh mương, 711 công trình thủy lợi, cuốn trôi 179 cầu tạm; hư hại 151.279ha lúa, hoa màu, 3.547ha nuôi trồng thủy sản, 104 lồng bè; chết 75.357 con gia súc, gia cầm.
Cũng trong khoảng thời gian trên, các bộ, ngành, địa phương điều động 204.507 lượt người và 23.132 lượt phương tiện ứng phó, xử lý hiệu quả 4.336 sự cố, thiên tai, cứu được 3.968 người và 207 phương tiện.
Các bộ, ngành, địa phương cũng hướng dẫn, hỗ trợ di dời hơn 962.000 người và hơn 201.000 phương tiện từ nơi nguy hiểm về nơi an toàn; kêu gọi, kiểm đếm, hướng dẫn cho 328.227 tàu/1.608.015 lao động biết diễn biến, hướng di chuyển của bão, áp thấp nhiệt đới để chủ động phòng tránh.
Tổng cục Khí tượng Thủy văn, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết năm 2023 là năm nóng nhất trong lịch sử quan trắc khi nhiệt độ toàn cầu cao hơn mức tiền công nghiệp 1,45 độ C.
Tại Việt Nam, đã có tới 21/22 loại hình thiên tai xuất hiện, trong đó đáng chú ý là xuất hiện nhiều trận mưa cực đoan thời đoạn ngắn với lượng mưa 24 giờ có nơi đạt trên 800mm.
Các hiện tượng lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng tại Sa Pa và Bát Sát, tỉnh Lào Cai; sạt lở đất tại đèo Bảo Lộc và thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng.
Nắng nóng với nhiệt độ vượt kỷ lục được ghi nhận tại Tương Dương (Nghệ An) 44,2 độ C - đây cũng là giá trị nhiệt độ ngày cao nhất trên cả nước đã từng được quan trắc.
Tổng cục Khí tượng Thủy văn dự báo hiện tượng El Nino (pha nóng) sẽ còn tiếp tục kéo dài đến giữa năm 2024 và đạt đỉnh nên năm 2024 có thể là năm thứ 10 liên tiếp nhiệt độ trung bình toàn cầu lên cao nhất và thiên tai sẽ bất thường hơn.
Tổng cục cũng cảnh báo nguy cơ thiếu nước ở khu vực Bắc Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ trong nửa đầu năm, ở Trung Bộ trong các tháng 6, 7, 8. Hiện tượng nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, khu vực Tây Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm.
Hiện tượng El Nino sẽ chuyển trạng thái trung tính vào giữa năm, sau đó xuất hiện hiện tượng La Nina, do đó hoạt động của bão, áp thấp nhiệt đới nhiều khả năng sẽ tập trung nhiều hơn vào nửa cuối năm.
Đặc biệt, bão, áp thấp nhiệt đới hình thành ở Biển Đông sẽ nhiều hơn, dự báo cơ cấu bão ở Biển Đông sẽ chiếm 1/3 so với toàn bộ số cơn bão.
Điều đó đồng nghĩa với việc phòng, chống bão sẽ phải thực hiện nhanh hơn, gấp hơn vì bão trên Biển Đông sẽ tác động rất nhanh đến đất liền.
Cùng với đó, mưa dông và mưa lớn thời đoạn ngắn xuất hiện thường xuyên hơn, gây lở đất vùng núi, ngập lụt đô thị.
Không khí lạnh hoạt động không nhiều nhưng lại xuất hiện những đợt không khí lạnh có cường độ mạnh, gây rét đậm, rét hại trên diện rộng, băng giá, mưa tuyết ở khu vực vùng núi Bắc Bộ.
Do ảnh hưởng của khối không khí lạnh có cường độ mạnh nhất mùa Đông 2023-2024, hiện ở Bắc Bộ và các tỉnh Trung Bộ đã xảy ra rét hại trên diện rộng, nhiều nơi ở vùng núi phía Bắc như Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh đã xảy ra băng giá.
Dự báo đợt rét đậm, rét hại này có thể kéo dài đến khoảng ngày 28/1, nhiệt độ thấp nhất ở Bắc Bộ phổ biến từ 8-10 độ C, khu vực vùng núi Bắc Bộ từ 3-6 độ C, vùng núi cao có nơi dưới 0 độ C; khu vực Bắc Trung Bộ phổ biến từ 9-11 độ C; khu vực Trung Trung Bộ từ 12-15 độ C.
Ngoài ra, do ảnh hưởng của không khí mạnh, các vùng biển trên khu vực Biển Đông có gió Đông mạnh cấp 6-7, có nơi cấp 8, giật cấp 9; sóng cao từ 2-5m, biển động mạnh kéo dài trong nhiều ngày.
Tuyệt đối không chủ quan trong phòng, chống thiên tai
Phát biểu tại Hội nghị, lãnh đạo các bộ, ngành tập trung nêu những khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế, đồng thời đề xuất, kiến nghị các giải pháp để làm tốt công tác phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn trong năm 2024 và những năm tiếp theo.
Các bộ, ngành nhấn mạnh sự cần thiết phải có lộ trình đầu tư mua sắm trang thiết bị phục vụ công tác phòng, chống sự cố, thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; cung cấp thông tin kịp thời hơn cho báo chí để công tác thông tin truyền thông đi trước một bước; có giải pháp tăng độ bao phủ và chất lượng của rừng để giữ nước; phân cấp cho cơ sở trong phòng, chống cháy nổ.
Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đánh giá Ủy ban quốc gia Ứng phó sự cố thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai và các thành viên chủ động triển khai nhiệm vụ chỉ đạo điều hành, hoàn thành tốt các nhiệm vụ đề ra, góp phần giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.
Nhất trí với những nhiệm vụ trọng tâm của Ủy ban Quốc gia và Ban Chỉ đạo trong năm 2024, Phó Thủ tướng một lần nữa quán triệt quan điểm tuyệt đối không được chủ quan trong công tác phòng, chống thiên tai do tình hình thời tiết được dự báo sẽ tiếp tục thay đổi bất thường, nắng nóng vào đầu năm, mưa bão vào cuối năm.
Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, đơn vị tập trung rà soát những vướng mắc về thể chế liên quan đến chức năng, nhiệm vụ được giao trong công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu nạn để kịp thời sửa đổi cho phù hợp yêu cầu thực tiễn.
Các bộ, ngành, địa phương phải giữ nguyên tắc "phòng hơn chống," muốn vậy phải cung cấp thông tin, hướng dẫn kịp thời cho người dân, kể cả bằng tin nhắn điện thoại, để người dân tự bảo vệ chính mình và từng bước xây dựng ý thức cùng tham gia công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.
Phải thường xuyên tiến hành kiểm tra, giám sát ở cơ sở; quan tâm đào tạo kỹ năng cơ bản cho các lực lượng chức năng ở cấp cơ sở; phối hợp tốt cả trong diễn tập, trong phòng, chống thiên tai và cứu nạn. Công tác diễn tập phải bảo đảm sát với thực tiễn, tiết kiệm, tránh phô trương, hình thức.
Các bộ, ngành tăng cường hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, huy động nguồn lực bên ngoài; tăng cường áp dụng khoa học, công nghệ để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu nạn.
Các cơ quan, đơn vị phải quản lý, phân bổ, sử dụng trang thiết bị một cách hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả, đồng thời chủ động đề xuất việc mua sắm những trang thiết bị cần thiết; đề xuất sửa đổi, bổ sung những quy định liên quan đến quản lý, phân bổ, sử dụng trang thiết bị./.
Giảm thiểu rủi ro thiên tai sạt lở: Cần phải cảnh báo và hành động sớm
Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh để giảm thiểu rủi ro thiên tai sạt lở, việc quan trọng là cần phải cảnh báo sớm và các địa phương phải có hành động sớm đối với các điểm xung yếu.