Năm 2022 là năm đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo chạy hệ thống lọc ảo đối với tất cả các phương thức xét tuyển đại học, thực hiện đóng lệ phí xét tuyển trực tuyến. Những thay đổi nhằm minh bạch hóa trong tuyển sinh nhưng cũng đã có những bất cập phát sinh. Bà Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những chia sẻ với báo chí xung quanh vấn đề này.
Hầu hết sai sót đã được khắc phục
- Thưa bà, chiều nay, 30/9 hệ thống tuyển sinh sẽ đóng xác nhận nhập học, kết thúc xét tuyển đại học đợt 1, mùa tuyển sinh đại học 2022 với những điều chỉnh về kỹ thuật theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình xét tuyển cơ bản khép lại. Bên cạnh những đánh giá tích cực, cũng đã có những phản hồi của thí sinh về việc hệ thống kỹ thuật rối, gây thiệt thòi cho thí sinh khi có thí sinh đỗ thành trượt. Bà có thể chia sẻ về vấn đề này?
Bà Nguyễn Thu Thủy: Kết quả trúng tuyển của thí sinh được công bố là dựa trên các thông tin từ dữ liệu kết quả thi tốt nghiệp trung học cơ sở, cơ sở dữ liệu ngành, do thí sinh cung cấp (khu vực ưu tiên, đối tượng ưu tiên) và các dữ liệu khác cùng các quy định tuyển sinh của cơ sở đào tạo. Chỉ cần hơn kém 0,01 điểm hoặc tiêu chí phụ là đã có thể đỗ hoặc trượt, có thể trúng tuyển/không trúng tuyển ở trường này hay trường khác.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyển sinh năm 2022 được triển khai đồng bộ và triệt để. Có những thời điểm có tới hàng trăm nghìn lượt truy cập trong cùng khoảng thời gian trên Cổng thông tin tuyển sinh và Cổng dịch vụ công quốc gia, dân tới khó có thể tránh khỏi việc xuất hiện một số vấn đề phát sinh hay sai sót. Tuy nhiên, tất cả các trường hợp sai sót hay khó khăn đều được tích cực khắc phục, giải quyết, qua đó đảm bảo đầy đủ quyền lợi chính đáng của thí sinh ngay trong năm nay.
Trong quá trình tổ chức đăng ký xét tuyển, lọc ảo và công bố kết quả, Bộ Giáo dục và Đào tạo đều đã hướng dẫn để tổ kỹ thuật và các trường đại học phối hợp sửa các lỗi nhầm lẫn, sai sót trong quá trình nhập dữ liệu của thí sinh nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng của thí sinh. Đến nay, hầu hết các trường hợp sai sót đã được giải quyết, số còn lại đang được các trường tiếp tục rà soát và xử lý.
Cho đến thời điểm này, ngoài một số khó khăn trong thanh toán phí xét tuyển trực tuyến (do nền tảng thanh toán trực tuyến quốc gia và một vài kênh thanh toán trực tuyến) và lỗi hiển thị thông tin trúng tuyển trong sáng ngày đầu tiên thí sinh xác nhận nhập học (ngày 18/9), hệ thống đăng ký thi và xét tuyển của bộ không có bất kỳ lỗi nào gây thiệt thòi cho thí sinh.
- Có ý kiến cho rằng những lỗi kỹ thuật phát sinh do hệ thống công nghệ xét tuyển đại học của bộ chưa hề được kiểm nghiệm trong thực tế đã sử dụng trong tuyển sinh năm nay? Phải chăng trước khi triển khai những thay đổi về kỹ thuật, bộ chưa đánh giá tác động, chưa lường hết được vấn đề nên đã gây ra nhiều hệ luỵ, khó khăn cho thí sinh, thưa bà?
Bà Nguyễn Thu Thủy: Hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung năm 2022 không phải được xây mới hoàn toàn mà được kế thừa từ hệ thống đã được triển khai thực hiện thành công từ các năm trước đây. Năm 2021, thí sinh đã đăng ký xét tuyển trực tuyến và 100% thí sinh điều chỉnh nguyện vọng đăng ký xét tuyển trực tuyển trên hệ thống. Năm 2022, hệ thống chỉ nâng cấp để thí sinh có thể đăng ký xét tuyển tất cả các nguyện vọng trên hệ thống và nộp lệ phí cho phương thức xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông.
Hệ thống đã được thử nghiệm, tập huấn và cung cấp tài liệu hướng dẫn sử dụng cho tất cả các đối tượng tham gia. Từ ngày 15/7 đến ngày 18/7, hệ thống đã được mở để tất cả thí sinh tham gia thử nghiệm đăng ký xét tuyển trước khi thí sinh đăng ký nguyện vọng chính thức. Bộ đã chỉ đạo các sở giáo dục và đào tạo, các cơ sở đào tạo tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ thí sinh trong việc đăng ký xét tuyển và nộp lệ phí trực tuyến.
Với một hệ thống lớn, đòi hỏi độ chính xác cao, bộ đã triển khai nhiều giải pháp với quy trình chặt chẽ, trong đó có việc ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn và tăng cường truyền thông để các đối tượng tham gia biết và thực hiện. Bộ cũng đã dự liệu các tình huống có thể xảy ra để kịp thời giải quyết. Mặc dù vậy, đa phần thí sinh tham gia hệ thống lần đầu, hầu hết lại chưa có tài khoản và chưa từng giao dịch không sử dụng tiền mặt, vì vậy khó khăn là không thể tránh khỏi.
Tỷ lệ thí sinh ảo giảm mạnh
- Một trong những mục tiêu của việc sử dụng phần mềm lọc ảo chung nhằm giảm tỷ lệ thí sinh ảo nhưng cũng có ý kiến cho rằng điều này đã khiến các trường bị động trong kế hoạch tuyển sinh. Quan điểm của bà như thế nào về vấn đề này?
Tính đến thời điểm hiện tại đã có trên 80% thí sinh trúng tuyển xác nhận nhập học. Các năm trước con số tối đa là 63%, riêng năm 2021 chỉ đạt 55,3% thí sinh trúng tuyển nhập học. Như vậy, vai trò của việc lọc ảo là vô cùng cần thiết và quan trọng, giúp cho các cơ sở đào tạo giảm thiểu được số lượng thí sinh ảo giữa các phương thức xét tuyển và giữa các cơ sở đào tạo; thí sinh được lựa chọn nguyện vọng đúng ngành và trường mong muốn mà không phải chịu sức ép phải xác nhận nhập học sớm.
Bộ cũng khuyến cáo các trường tổ chức xét tuyển tất cả các phương thức cùng với thời gian lọc ảo toàn quốc để có thể chủ động điều chỉnh được mức điểm trúng tuyển giữa các phương thức, đảm bảo sự công bằng giữa các phương thức xét tuyển và lựa chọn được những thí sinh có chất lượng tốt nhất vào học tập tại trường.
- Là năm đầu tiên triển khai lọc ảo chung cho tất cả các phương thức xét tuyển, nộp lệ phí xét tuyển trực tuyến, nhìn lại hoạt động tuyển sinh vừa qua, theo bà đâu là những mặt tích cực đã đạt được?
Bà Nguyễn Thu Thủy: Công tác tuyển sinh năm 2022 có những điều chỉnh tích cực, đặc biệt là sự chuyển đổi mạnh mẽ về ứng dụng công nghệ đã được triển khai đồng bộ, triệt để từ đăng ký dự thi, đăng ký nguyện vọng xét tuyển và nộp phí xét tuyển, xác nhận nhập học được thực hiện theo hình thức trực tuyến đối với tất cả thí sinh. Đây bước đầu được đánh giá là sự đột phá về chuyển đổi số, đặc biệt là việc thanh toán lệ phí không sử dụng tiền mặt - cũng là một trong những nhiệm vụ theo Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 06/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030”.
[Xét tuyển đại học 2022: Lúng túng với phần mềm lọc ảo chung]
Ngoài ra, xét tuyển chung là khâu kỹ thuật để giúp các trường tránh tình trạng một thí sinh trúng tuyển vào quá nhiều trường, mất cơ hội của những thí sinh khác. Hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung, xử lý nguyện vọng chung tạo ra sự bình đẳng, công bằng cho thí sinh và cho các cơ sở đào tạo. Đến nay, trên 80% thí sinh đã xác nhận nhập học trên hệ thống. Điều này cho thấy năm nay, tỉ lệ thí sinh ảo đã giảm mạnh so với nhiều năm trước trong xét tuyển đợt 1.
Hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung giúp đẩy mạnh sự minh bạch trong công tác tuyển sinh trong toàn ngành. Bộ có cơ sở dữ liệu toàn bộ, đầy đủ, chính xác về kết quả tuyển sinh của các trường, là công cụ hữu hiệu để phân tích chính sách, từ đó có thể kịp thời điều chỉnh những bất cập, hạn chế.
Quá trình triển khai công tác tuyển sinh năm 2022 cũng đã giúp phát hiện những vấn đề còn bất cập trong thực tiễn. Ví dụ như: có trường tổ chức xét tuyển sớm theo học bạ dành tỷ lệ chỉ tiêu xét tuyển bằng học bạ quá nhiều; có trường không chủ động xác định được số lượng thí sinh nhập học dẫn đến vượt chỉ tiêu. Vì vượt chỉ tiêu nên phải giảm chỉ tiêu xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, dẫn tới điểm trúng tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông tăng.
Việc xét tuyển sớm ở một góc độ nào đó gây mất công bằng cho thí sinh, không lựa chọn được các thí sinh có chất lượng tốt nhất. Ngoài ra, chính việc xét tuyển sớm yêu cầu thí sinh phải nộp hồ sơ vào nhiều trường, với nhiều thủ tục khai báo và các minh chứng kèm theo, trong khi theo quy định thí sinh vẫn phải khai báo trên hệ thống chung, từ đó gây nhiễu loạn thông tin, làm cho thí sinh nhầm lẫn, sai sót.
- Từ thực tế tuyển sinh năm nay, Bộ đã có tính toán như thế nào cho công tác tuyển sinh năm 2023 và các năm tiếp theo, thưa bà?
Bà Nguyễn Thu Thủy: Tất cả những vướng mắc, không thuận lợi trong quá trình triển khai đã được bộ ghi nhận, phân tích, để hoàn thiện quy trình tuyển sinh cho năm 2023 và các năm tiếp theo.
Nhìn lại kỳ tuyển sinh năm 2022, có thể khẳng định áp dụng công nghệ trong các khâu của tuyển sinh là việc không thể không làm trong bối cảnh chuyển đổi số như hiện nay. Bộ sẽ rà soát, đánh giá lại toàn bộ quy trình và các chức năng của hệ thống phần mềm. Sau đó, sẽ có kế hoạch nâng cấp để tiến tới hệ thống đăng ký dự thi, đăng ký nguyện vọng và thanh toán trực tuyến có khả năng bắt lỗi người sử dụng, dễ sử dụng, thân thiện và tối ưu hơn.
- Xin cảm ơn bà!