Các nhà lãnh đạo BRICS tham dự hội nghị theo hình thức trực tuyến, ngày 23/6/2022. (Ảnh: THX/TTXVN) Ngày 23/6, Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 14 của Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS), gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, đã diễn ra theo hình thức trực tuyến, do Trung Quốc chủ trì tổ chức.
Kết thúc hội nghị thượng đỉnh, các nhà lãnh đạo BRICS đã thông qua Tuyên bố Bắc Kinh, trong đó kêu gọi các tổ chức tài chính đa phương và các tổ chức quốc tế đóng một vai trò xây dựng trong việc đạt được sự đồng thuận toàn cầu về chính sách kinh tế và ngăn ngừa các rủi ro hệ thống.
Về kinh tế và cải cách WTO
BRICS kêu gọi các nước phát triển hàng đầu phát triển kinh tế một cách có trách nhiệm và phi chính trị để tránh gây hậu quả nghiêm trọng cho các nước đang phát triển. Các định chế tài chính đa phương và các tổ chức quốc tế được khuyến khích đóng vai trò mang tính xây dựng trong việc đạt được sự đồng thuận toàn cầu về chính sách kinh tế và ngăn ngừa rủi ro hệ thống cũng như sự tan rã, phân mảnh kinh tế của hệ thống tài chính tiền tệ quốc tế.
Trong bối cảnh đó, các lãnh đạo BRICS lưu ý rằng đại dịch COVID-19 là một cú sốc nghiêm trọng đối với nhân loại. Tuyên bố cho biết: “Sự phục hồi không cân bằng đang làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng trên toàn thế giới, tăng trưởng toàn cầu chậm lại và triển vọng kinh tế xấu đi.”
Các nhà lãnh đạo BRICS bày tỏ lo ngại rằng phát triển toàn cầu đang bị gián đoạn nghiêm trọng, bao gồm cả sự mất cân đối trong phát triển giữa hai phía Bắc và Nam của hành tinh ngày càng gia tăng, sự khác biệt trong quỹ đạo phục hồi đã đào sâu khoảng cách phát triển và khoảng cách công nghệ đã có từ trước.
Tuyên bố cho rằng điều này đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững khi suy thoái kinh tế và sức khỏe, đặc biệt là ở các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, được dự báo sẽ tiếp tục bất chấp sự lắng dịu dần của đại dịch. Các nhà lãnh đạo BRICS hoan nghênh các hành động nhằm đẩy nhanh tiến độ hướng tới Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.
[Các nước BRICS kêu gọi đồng thuận toàn cầu về chính sách kinh tế]
Các bên nhất trí hướng tới cải cách Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để xây dựng một nền kinh tế thế giới mở nhằm hỗ trợ thương mại và phát triển, duy trì vai trò trung tâm của WTO trong việc thiết lập các quy tắc và quản trị thương mại toàn cầu, hỗ trợ phát triển bao trùm, thúc đẩy quyền và lợi ích của tất cả các thành viên, kể cả các nước đang phát triển và kém phát triển nhất.
Các nhà lãnh đạo BRICS tái khẳng định sự ủng hộ đối với một hệ thống thương mại đa phương mở, minh bạch, bao trùm, không phân biệt đối xử và dựa trên các quy tắc, như Tổ chức Thương mại Thế giới đã thể hiện.
Các nhà lãnh đạo cũng kêu gọi tất cả các thành viên WTO tránh các biện pháp đơn phương và bảo hộ trái với tinh thần và quy tắc của tổ chức, đồng thời nhất trí cho rằng cuộc khủng hoảng của Cơ quan Phúc thẩm phải được giải quyết ngay lập tức, bất kể các vấn đề khác.
Về dự trữ ngoại hối có điều kiện
Các thành viên BRICS mong đợi việc hoàn thành đợt chạy thử thứ năm của nhóm dự trữ ngoại hối có điều kiện vào cuối năm 2022. Tuyên bố viết: “Chúng tôi nhận thấy tầm quan trọng của việc tăng cường cơ chế dự trữ dự phòng, góp phần tăng cường mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu và bổ sung cho các cơ chế tài chính tiền tệ quốc tế hiện có.”
Các nhà lãnh đạo cũng ủng hộ việc sửa đổi thỏa thuận nhằm tạo ra một quỹ dự trữ ngoại hối có điều kiện và hoan nghênh những tiến bộ liên quan đến những thay đổi đối với các văn bản liên quan khác của quỹ. Các bên cũng hỗ trợ công việc cải thiện cấu trúc điều phối của nhóm và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Về kiểm soát hải quan
Lãnh đạo các nước BRICS ủng hộ hợp tác hơn nữa trong lĩnh vực kiểm soát hải quan, khẳng định tầm quan trọng của hợp tác trong lĩnh vực kiểm soát hải quan và sẽ tiếp tục làm việc cùng nhau để tăng cường hơn nữa lĩnh vực này.
Các bên hoan nghênh việc cơ quan hải quan các nước BRICS đã thống nhất được thỏa thuận liên chính phủ về hợp tác và hỗ trợ hành chính lẫn nhau trong lĩnh vực hải quan và những tiến bộ đạt được trong lĩnh vực hợp tác này, cũng như đối thoại trong lĩnh vực nâng cao năng lực thực thi pháp luật.
Về IMF
Một phần khác trong tuyên bố của các nhà lãnh đạo liên quan đến hoạt động của IMF. Văn bản nêu rõ: “Chúng tôi nhắc lại cam kết duy trì mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu mạnh mẽ và hiệu quả với vai trò trung tâm của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, dựa trên hệ thống hạn ngạch và có đủ nguồn lực tài chính.”
Các nhà lãnh đạo kêu gọi tiếp tục giảm sự phụ thuộc của IMF vào các nguồn lực tạm thời và giải quyết sự thiếu đại diện của các nước đang phát triển và thị trường mới nổi trong quỹ. Điều này là cần thiết để đảm bảo sự tham gia đầy đủ của các quốc gia như vậy vào việc quản lý của IMF, cũng như để bảo vệ số lượng phiếu bầu và hạn ngạch của các quốc gia nghèo nhất và nhỏ nhất, tài liệu giải thích.
Lãnh đạo các nước BRICS hoan nghênh tiến bộ trong việc tự nguyện phân phối lại các quyền rút vốn đặc biệt có lợi cho các quốc gia có nhu cầu nhất, cũng như quyết định của IMF thành lập Quỹ ủy thác để đảm bảo sự ổn định và bền vững.
Về năng lượng
Các lãnh đạo BRICS nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo khả năng tiếp cận phổ cập các nguồn năng lượng giá rẻ, đáng tin cậy, bền vững và hiện đại. Các bên thừa nhận vai trò cơ bản của an ninh năng lượng trong việc đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, nhấn mạnh vai trò tối quan trọng của việc đảm bảo tiếp cận các nguồn năng lượng rẻ, đáng tin cậy, bền vững và hiện đại cho tất cả mọi người.
Các nhà lãnh đạo BRICS hoan nghênh Đánh giá Công nghệ Năng lượng BRICS năm 2022 và bày tỏ sự ủng hộ đối với hợp tác nghiên cứu và kỹ thuật chung trong khuôn khổ Nền tảng Nghiên cứu Năng lượng BRICS, cũng như việc tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh Năng lượng BRICS và các sự kiện liên quan khác.
Về kiểm soát vũ khí
BRICS chủ trương củng cố hệ thống hiệp ước và thỏa thuận trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí, giải trừ quân bị và không phổ biến vũ khí. Các nhà lãnh đạo kêu gọi tiếp tục nỗ lực củng cố hệ thống hiệp ước và thỏa thuận trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí, giải trừ vũ khí và không phổ biến vũ khí và giữ gìn tính toàn vẹn của nó vì lợi ích duy trì ổn định toàn cầu, hòa bình và an ninh quốc tế, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì hiệu lực, hiệu quả và bản chất đồng thuận của các cơ chế đa phương có liên quan trong lĩnh vực giải trừ vũ khí, không phổ biến và kiểm soát vũ khí.
Tài liệu cũng nêu rõ các nước BRICS tái khẳng định cam kết của mình đối với một thế giới không có vũ khí hạt nhân và nhấn mạnh cam kết và hỗ trợ mạnh mẽ đối với hoạt động giải trừ vũ khí hạt nhân tại phiên họp năm 2022 của Hội nghị Giải trừ quân bị.
Các bên cho rằng cần tạo ra một cơ chế xác minh hiệu quả đối với Công ước về Cấm phát triển, sản xuất và tàng trữ các loại vũ khí có vi khuẩn (sinh học) và độc tố và về việc tiêu hủy chúng (BTWC). Các nhà lãnh đạo cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tuân thủ và tăng cường BTWC, bao gồm cả việc thông qua một nghị định thư ràng buộc pháp lý đối với Công ước, đặc biệt là cung cấp một cơ chế xác minh hiệu quả.
Về không gian vũ trụ
Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi ủng hộ việc ngăn chặn một cuộc chạy đua vũ trang trong không gian.
Tuyên bố nêu rõ: “Chúng tôi một lần nữa ủng hộ việc đảm bảo tính bền vững lâu dài của các hoạt động không gian và ngăn chặn chạy đua vũ trang trong không gian vũ trụ (PAROS - TASS lưu ý), và việc bố trí vũ khí trong không gian vũ trụ, bao gồm thông qua các cuộc đàm phán về việc thông qua một ràng buộc pháp lý thích hợp công cụ đa phương trong lĩnh vực PAROS.”
Về vai trò của G20
Nhóm BRICS tái khẳng định "sự ủng hộ đối với vai trò hàng đầu của Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) trong quản trị kinh tế toàn cầu và nhấn mạnh G20 phải duy trì tính toàn vẹn của mình và ứng phó với những thách thức toàn cầu hiện nay.
Các nhà lãnh đạo cũng chỉ ra rằng quản trị kinh tế toàn cầu là điều cần thiết để các quốc gia đạt được phát triển bền vững và nhắc lại sự ủng hộ của họ đối với việc mở rộng, tăng cường sự tham gia của các quốc gia thị trường đang phát triển và mới nổi trong quá trình ra quyết định cũng như xây dựng chuẩn mực kinh tế quốc tế.
Nhóm BRICS kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường quan hệ đối tác, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường phối hợp chính sách kinh tế vĩ mô để đưa kinh tế toàn cầu thoát khỏi khủng hoảng và xây dựng một nền kinh tế phục hồi sau đại dịch mạnh mẽ, bền vững, cân bằng và bao trùm.
Về việc mở rộng BRICS
Các quốc gia thành viên BRICS sẽ tiếp tục thảo luận về khả năng chấp nhận các quốc gia mới vào hiệp hội, bày tỏ sự ủng hộ đối với việc tiếp tục thảo luận giữa các nước thành viên về quá trình mở rộng BRICS, nhấn mạnh sự cần thiết phải làm rõ các hướng dẫn, tiêu chuẩn, tiêu chí và thủ tục cho quá trình này thông qua kênh trao đổi của các nước BRICS trên cơ sở tham vấn và đồng thuận toàn diện.
Các nhà lãnh đạo hài lòng ghi nhận những tiến bộ đạt được trong lĩnh vực xây dựng thể chế của BRICS và nhấn mạnh rằng sự hợp tác của “Bộ Ngũ” cần phải thay đổi và theo kịp thời đại. Họ dự định tiếp tục đặt ra các ưu tiên hợp tác dựa trên sự đồng thuận và làm cho quan hệ đối tác chiến lược hiệu quả hơn, thiết thực hơn và hướng tới kết quả.
Các nhà lãnh đạo nhấn mạnh nỗ lực của BRICS nhằm tăng cường hợp tác với các nước đang phát triển và thị trường mới nổi khác. Đồng thời, hỗ trợ phát triển hơn nữa hợp tác trong các định dạng BRICS Outreach và BRICS Plus sao cho phù hợp với Quy tắc thủ tục cập nhật được thông qua vào năm 2021.
Về tình hình ở Ukraine
Lãnh đạo các nước BRICS đã thảo luận về tình hình ở Ukraine tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 14. Tuyên bố nhắc lại lập trường của các nước được đưa ra tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Đại hội đồng Liên hợp quốc, trong đó BRICS ủng hộ các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine.
Tuyên bố viết: “Chúng tôi cũng thảo luận về những quan ngại về tình hình nhân đạo trong và xung quanh Ukraine và bày tỏ sự ủng hộ đối với những nỗ lực của Tổng thư ký Liên hợp quốc, các cơ quan thuộc hệ thống Liên hợp quốc và Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) để cung cấp hỗ trợ nhân đạo phù hợp...”
Các nhà lãnh đạo BRICS tuyên bố cam kết “tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các quốc gia”, đồng thời nhấn mạnh “cam kết giải quyết hòa bình các bất đồng và tranh chấp giữa các nước thông qua đối thoại và tham vấn.” Các nhà lãnh đạo BRICS nhất trí ủng hộ tất cả các nỗ lực dẫn đến giải quyết hòa bình các cuộc khủng hoảng.
Về tình hình ở bán đảo Triều Tiên
Các bên tham gia Hội nghị thượng đỉnh BRICS bày tỏ sự ủng hộ đối với các cuộc đàm phán về vấn đề bán đảo Triều Tiên và tái khẳng định cam kết giải quyết vấn đề này thông qua các biện pháp ngoại giao.
Các nhà lãnh đạo tuyên bố ủng hộ các cuộc đàm phán theo các hình thức song phương và đa phương để giải quyết tất cả các vấn đề liên quan đến bán đảo Triều Tiên, bao gồm cả việc phi hạt nhân hóa hoàn toàn và duy trì hòa bình và ổn định ở Đông Bắc Á. Các bên tái khẳng định cam kết giải quyết toàn diện tình hình bằng các biện pháp hòa bình thông qua chính trị và ngoại giao.
Về chương trình hạt nhân của Iran
BRICS kêu gọi duy trì Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) về chương trình hạt nhân của Iran và khôi phục cơ chế này. Tuyên bố nhắc lại sự cần thiết phải giải quyết vấn đề hạt nhân Iran bằng các biện pháp hòa bình và ngoại giao phù hợp với luật pháp quốc tế và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì Kế hoạch Hành động Toàn diện chung và Nghị quyết số 2231 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vì thế giới không phổ biến vũ khí hạt nhân và hòa bình, ổn định. Các nhà lãnh đạo BRICS hy vọng vào thành công của các nỗ lực ngoại giao nhằm khôi phục JCPOA.
Về đại dịch và bệnh dịch khác
Lãnh đạo các nước BRICS lưu ý sự cần thiết phải tạo ra một hệ thống cảnh báo sớm các nguy cơ xảy ra dịch bệnh, dựa trên Quy định Y tế quốc tế và Mạng lưới Ứng phó và Cảnh báo Dịch bệnh Toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Tuyên bố nêu rõ: “Chúng tôi nhấn mạnh rằng các nước BRICS cần chuẩn bị tốt hơn trước những sự kiện như đại dịch COVID-19 và các trường hợp khẩn cấp về y tế trong tương lai, đồng thời tăng cường trao đổi và hợp tác trong các lĩnh vực cảnh báo khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng, phòng chống đại dịch, chuẩn bị và ứng phó cũng như cách thực hành tốt nhất trong lĩnh vực điều trị.”
Các nhà lãnh đạo quan ngại rằng đại dịch COVID-19 đã làm suy yếu các nỗ lực đạt được trong Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững và đã làm đảo ngược nhiều năm tiến bộ trong việc giải quyết nghèo đói, trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, biến đổi khí hậu, tiếp cận nước sạch và bảo vệ môi trường.
Các nhà lãnh đạo BRICS khẳng định sẽ hỗ trợ lục địa châu Phi trong nỗ lực phục hồi kinh tế và phát triển bền vững trong thời kỳ hậu đại dịch.
Các nguyên thủ cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với Chương trình nghị sự năm 2063 của Liên minh châu Phi và nỗ lực của châu Phi nhằm đạt được sự hội nhập thông qua phát triển Khu vực thương mại tự do lục địa châu Phi và các cơ chế khác.
Họ nhấn mạnh tầm quan trọng của các vấn đề bao gồm công nghiệp hóa, phát triển cơ sở hạ tầng, an ninh lương thực, sức khỏe và biến đổi khí hậu đối với sự phát triển bền vững của châu Phi./.
