Trung Quốc vừa công bố một đài tưởng niệm một anh hùng dân tộc của Hàn Quốc đã ám sát một quan chức Nhật Bản cách đây 1 thế kỷ, trong bối cảnh quan hệ Trung - Nhật đã tụt xuống mức thấp nhất trong nhiều năm qua.
Năm 1909, Ahn Jung-Geun nổ súng bắn chết Hirobumi Ito, Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản và là quan chức cao cấp nhất ở đất nước Triều Tiên đang bị Nhật chiếm đóng lúc bấy giờ.
Vụ ám sát diễn ra tại một ga đường sắt ở thành phố Cáp Nhĩ Tân ở Đông Bắc Trung Quốc.
Ahn bị quân Nhật Bản treo cổ một năm sau đó, khi Triều Tiên chính thức thành thuộc địa của Nhật Bản, bắt đầu một giai đoạn chiếm đóng tàn bạo kéo dài tới cuối Thế chiến thứ 2 vào năm 1945.
Nhật Bản đã phản đối việc dựng đài tưởng niệm và gọi Ahn là "tội phạm". Nhưng giới chức Trung Quốc và Hàn Quốc ca ngợi đài tưởng niệm, nói rằng nó không gây tranh cãi ngoại giao mà giúp cổ súy cho hòa bình.
"Người ta vẫn còn trân trọng ký ức về Ahn trong thế kỷ vừa qua" - Sun Yao, Phó Tỉnh trưởng Hắc Long Giang ở Trung Quốc nói trong lễ khai trương đài tưởng niệm - "Ngày hôm nay chúng tôi dựng đài tưởng niệm ông, kêu gọi những người yêu hòa bình trên khắp thế giới đoàn kết, chống lại sự xâm lược và phản đối chiến tranh."
Sự chiếm đóng của Nhật Bản đã để lại một di sản cay đắng ở Hàn Quốc và Trung Quốc, những nơi Ahn vẫn được xem là một biểu tượng bất khuất.
Hồi tháng Baye năm ngoái, người hâm mộ bóng đá đã chăng một tấm banderole khổng lồ có hình ảnh của ông này trong một trận đấu thuộc khuôn khổ Giải vô địch Đông Á có cả Nhật, Trung, Hàn lẫn Triều Tiên tham dự.
Căng thẳng đã tăng cao trong tháng trước khi Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trở thành đương kim Thủ tướng đầu tiên kể từ năm 2006 tới thăm khu tưởng niệm Yasukuni gây tranh cãi, nơi chôn cất một số quan chức cao cấp của Nhật Bản bị coi là tội phạm chiến tranh.
Abe nói rằng ông "không có ý định gây tổn thương tới cảm xúc của người Trung Quốc và Hàn Quốc", rằng mục tiêu chuyến viếng thăm của ông là "cam kết tạo nên một kỷ nguyên nơi người ta sẽ không bao giờ phải khổ đau vì tai họa chiến tranh".
Tháng 11 năm ngoái, khi Trung Quốc thông báo đang hợp tác với Hàn Quốc để triển khai dự án xây đài tưởng niệm Ahn, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga đã lên tiếng chỉ trích, nói rằng việc này "không tốt cho quan hệ giữa Nhật Bản và Hàn Quốc" .
Trong bài bình luận đăng hôm Chủ nhật, Tân Hoa Xã đã thể hiện quan điểm dường như bác lại tuyên bố của ông Suga khi viết rằng "lễ khai trương đài tưởng niệm không để gây thêm nỗi đau mà để hé lộ ánh sáng về lịch sử Đông Bắc Á."
"Lịch sử là thầy giáo của cuộc đời" - bài bình luận viết - "Những tiếng chuông báo động cần phải được lắng nghe. Với việc Nhật Bản đang đi theo một lộ trình nguy hiểm thêm một lần nữa, rò ràng chúng ta cần tăng sự cảnh giác và các nỗ lực hợp tác quốc tế để có thể ngăn chặn sự trỗi dậy về mặt quân sự của Nhật Bản"./.
