Việt Nam là một trong bảy quốc gia tham gia Chương trình khu công nghiệp sinh thái toàn cầu. Đến nay, kết quả của dự án tại Việt Nam được các nhà tài trợ, các đối tác thực hiện và cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao, mang lại hiệu quả thiết thực cho cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp hạ tầng khu công nghiệp và doanh nghiệp thứ cấp tham gia dự án.
Đây cũng là nội dung chính được đưa ra tại Hội thảo tổng kết Dự án “Triển khai khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam theo hướng tiếp cận từ Chương trình khu công nghiệp sinh thái toàn cầu,” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức ngày 12/4, tại Hà Nội.
Từng bước hình thành các KCN xanh
Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Thành Quân-Vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết mô hình khu công nghiệp sinh thái bắt đầu triển khai dự án thí điểm tại Việt Nam từ năm 2015. Cho đến nay, mô hình đã được thể chế hóa trong các văn bản quy phạm pháp luật, cao nhất là ở cấp Nghị định của Chính phủ đồng thời lồng ghép vào nhiều chính sách quan trọng của quốc gia về sản xuất, tiêu dùng bền vững, tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam và đang tiếp tục từng bước được hoàn thiện.
"Đây là kết quả hết sức quan trọng, đặt nền tảng cho việc triển khai thực hiện chuyển đổi cũng như xây dựng mới các khu công nghiệp theo mô hình sinh thái tại Việt Nam," ông Lê Thành Quân nhấn mạnh.
Đề xuất 6 nhóm chính sách thúc đẩy phát triển khu công nghiệp, khu kinh tế
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ, đề xuất 6 nhóm chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển của các khu công nghiệp và khu kinh tế trên phạm vi cả nước.
Với sự hỗ trợ của dự án, các cách tiếp cận về cải thiện hiệu quả hoạt động sản xuất thông qua nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, tuần hoàn dòng nguyên vật liệu và hướng tới xả thải tối thiểu thông qua cộng sinh công nghiệp cũng được phổ biến tới các nhà quản lý và cộng đồng doanh nghiệp trong các khu công nghiệp.
Sau khi mô hình khu công nghiệp sinh thái thí điểm (giai đoạn 2015-2019) được thực hiện tại 4 khu công nghiệp (khu công nghiệp Khánh Phú, khu công nghiệp Gián Khẩu tại Ninh Bình, khu công nghiệp Hòa Khánh tại Đà Nẵng và khu công nghiệp Trà Nóc 1&2 tại Cần Thơ), đến nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục phối hợp với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) nhân rộng mô hình khu công nghiệp sinh thái tại các địa phương Hải Phòng, Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh.
Kết quả, 603 giải pháp hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn (RECP) đã được đề xuất cho 68 doanh nghiệp tại 3 khu công nghiệp Hiệp Phước (Thành phố Hồ Chí Minh), Amata (Đồng Nai) và Đình Vũ (Hải Phòng). Trong số đó, 217 giải pháp đã được thực hiện góp phần tiết kiệm năng lượng, nhiên liệu, giảm phát thải C02 và đem lại lợi ích kinh tế cho các doanh nghiệp. Thêm vào đó, dự án cũng đã đề xuất thực hiện 62 giải pháp cộng sinh công nghiệp, cộng sinh công nghiệp-đô thị cho 5 khu công nghiệp (Hiệp Phước, Amata, Đình Vũ, Hòa Khánh và Trà Nóc) với 18 trường hợp có tính khả thi cao, góp phần tối ưu hóa việc tái sử dụng chất thải, cụ thể hóa việc thực hiện kinh tế tuần hoàn.
Ông Quân chỉ ra việc chuyển đổi từ khu công nghiệp thông thường sang mô hình khu công nghiệp sinh thái không chỉ dừng lại ở các khu công nghiệp trong khuôn khổ hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các nhà tài trợ quốc tế mà đã được lan tỏa sang các khu công nghiệp khác với nguồn vốn tự thực hiện từ khu vực tư nhân (như khu công nghiệp Nam Cầu Kiền ở Hải Phòng, các khu công nghiệp của Tập đoàn Becamex; các khu công nghiệp xanh, tiết kiệm năng lượng của tập đoàn VSIP...).
Theo đó, các địa phương đã coi mô hình khu công nghiệp sinh thái là xu hướng phát triển tất yếu trong thời gian tới và lồng ghép việc phát triển các khu công nghiệp theo hướng bền vững vào các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, từ đó thể hiện cam kết mạnh mẽ của địa phương trong việc phát triển kinh tế cân bằng với đảm bảo yếu tố môi trường và xã hội.
Hiện thực hóa chính sách vào thực tiễn
Lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá cao đóng góp của dự án trong việc đẩy mạnh triển khai mô hình khu công nghiệp sinh thái, phù hợp với Chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, các cam kết trong thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững thực hiện kinh tế tuần hoàn và hiện thực hóa mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam vào năm 2050.
Trên cơ sở đó, cơ quan này đề nghị cần tiếp tục nhân rộng việc thực hiện khu công nghiệp sinh thái trong thời gian tới, xây dựng hệ thống thông tin để đánh giá, chứng nhận và giám sát hoạt động của các khu công nghiệp sinh thái, kết hợp với tăng cường cơ chế đối thoại công tư.
Tại hội thảo, bà Lê Thị Thanh Thảo, Đại diện Quốc gia UNIDO tại Việt Nam đánh giá cao cam kết của Chính phủ Việt Nam trong phát triển khu công nghiệp sinh thái và mối quan hệ hợp tác gắn bó chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Bà Thảo cho rằng những lợi ích đáng kể về kinh tế, môi trường và xã hội từ dự án sẽ góp phần nhân rộng lan tỏa việc thực hiện mô hình khu công nghiệp sinh thái để phát triển công nghiệp toàn diện và bền vững ở Việt Nam.
Nhấn mạnh vai trò quan trọng của dự án trong việc tạo điều kiện phát triển công nghiệp bền vững và thịnh vượng, bà Sibylle Bachmann, Trưởng Cơ quan Hợp tác Phát triển, Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam cam kết trong giai đoạn tới, Chính phủ Thụy Sỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam thông qua UNIDO trong việc hiện thực hóa các chính sách vào thực tiễn.
Là đại diện cho Chính phủ Thụy Sỹ, một trong những quốc gia luôn đi đầu về đổi mới sáng tạo, bà Sibylle nhấn mạnh tầm quan trọng của các chính sách thúc đẩy ứng dụng các giải pháp công nghệ mới nhằm thực hiện kinh tế tuần hoàn và thúc đẩy sự cam kết của khu vực tư nhân trong đầu tư xanh. Ngoài ra, việc dự án đang xây dựng các tiêu chí và chỉ số của khu công nghiệp sinh thái dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế tốt nhất,sẽ là công cụ thiết yếu để giám sát hoạt động của các khu công nghiệp và khu công nghiệp sinh thái.
Trong chuỗi sự kiện liên quan đến tổng kết dự án, ngày 11/4/2024, các đại biểu là thành viên Ban Chỉ đạo Dự án, các cơ quan liên quan và nhà tài trợ đã khảo sát thực tế tại khu công nghiệp Amata Biên Hòa, Đồng Nai và chia sẻ kinh nghiệm triển khai thành công từ sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn, cộng sinh công nghiệp đem lại tiềm năng tiết kiệm về năng lượng, nước và lượng khí thải CO2./.
