Ruộng bậc thang vừa kỳ vỹ vừa thơ mộng, trải dài ngút ngàn tầm mắt khắp vùng Tây Bắc chính là những kiệt tác được người dân vùng cao tạo nên từ đôi bàn tay khéo léo và văn hóa truyền thống độc đáo.
Được ví như những “nấc thang thiên đường,” từ sản phẩm nông nghiệp, ruộng bậc thang đã được nhiều địa phương phát triển thành các tour khám phá, trải nghiệm ấn tượng.
Những nấc thang kỳ vĩ
Tận dụng lợi thế và xu hướng ưa chuộng du lịch bền vững, thân thiện môi trường những năm gần đây, các tour du lịch ruộng bậc thang đã trở nên phổ biến ở La Pán Tẩn, Nặm Khắt, Cao Phạ (Mù Cang Chải), Nặm Hồng (Hoàng Su Phì), Lao Chải, Tả Van, Tả Phìn (Sa Pa)…
[“Qua những miền di sản ruộng bậc thang” Hoàng Su Phì]
Đặc biệt, các chuyên gia cho rằng với đặc thù địa hình núi đất có độ dốc lớn, ruộng bậc thang Tây Bắc có nhiều tiềm năng, thế mạnh để xây dựng sản phẩm du lịch thể thao mạo hiểm như: bay dù lượn, khinh khí cầu, trực thăng; trekking, marathon, xe môtô, ôtô, xe đạp địa hình... theo những cung đường uốn lượn quanh ruộng bậc thang.
Hầu hết các địa phương đang tập trung khai thác du lịch ruộng bậc thang vào hai mùa chính trong năm là “mùa nước đổ” (mùa trắng) vào khoảng tháng 4-5, và “mùa lúa chín” (mùa vàng) vào khoảng tháng 9-10. Các lễ hội ruộng bậc thang tổ chức tại nhiều tỉnh, trong đó hoạt động trải nghiệm dù lượn bay trên mùa vàng Mù Cang Chải thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách...
Trung tuần tháng Chín vừa qua, các địa phương đã công bố hai sản phẩm du lịch liên kết vùng Tây Bắc mở rộng năm 2023: “Hành trình kết nối vùng di sản ruộng bậc thang quốc gia Tây Bắc” kết nối Hà Nội-Phú Thọ-Nghĩa Lộ, Mù Cang Chải (Yên Bái)-Than Uyên, Tam Đường, Phong Thổ (Lai Châu)-Sa Pa, Bắc Hà (Lào Cai)-Xín Mần, Hoàng Su Phì (Hà Giang); và “Hùng vỹ Tây Bắc” kết nối Hà Nội-Hòa Bình-Sơn La-Điện Biên-Lai Châu-Sa Pa, Bắc Hà (Lào Cai)-Xín Mần, Hoàng Su Phì (Hà Giang).
Hai sản phẩm chuyên đề này được đánh giá khả thi và có tiềm năng khai thác cao, góp phần hình thành thương hiệu điểm đến vùng Tây Bắc. Đây cũng là tiền đề cho các địa phương trong vùng và doanh nghiệp tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và phát triển thêm những sản phẩm du lịch đặc thù, hấp dẫn gắn với yếu tố văn hóa bản địa.
Sản phẩm khác biệt vùng Tây Bắc
Dẫu có tiềm năng, song như Phó Giáo sư, Tiến sỹ Dương Văn Sáu (Khoa Du lịch, Trường đại học Văn hóa Hà Nội) nhận định hiện các hành trình khám phá vẻ đẹp ruộng bậc thang mới chỉ dừng ở việc “bán” hình ảnh qua góc máy của du khách, chứ chưa có nhiều hoạt động vừa để tăng trải nghiệm gắn với ruộng bậc thang, vừa góp phần tăng nguồn thu cho địa phương.
Theo vị chuyên gia này, tour ruộng bậc thang có thể gia tăng trải nghiệm cho khách ở đồi mâm xôi, bằng cách trồng giống lúa nếp đặc chủng nhằm tạo khác biệt về hình ảnh đồng thời thêm nguồn cung đặc sản cho khách; quy hoạch nuôi cá trên ruộng bậc thang mang đến trải nghiệm bắt cá cho du khách, rồi thưởng thức ẩm thực địa phương; xây dựng điểm dừng chân có không gian cảnh quan phù hợp giúp du khách vừa ngắm cảnh chụp ảnh, vừa mua sắm sản vật địa phương do người dân cung cấp…
Một trong những hạn chế cố hữu của du lịch phía Bắc là tính mùa vụ, với du lịch ruộng bậc thang cũng khó tránh “vết xe” này. Chính vì thế, để tăng thời gian khai thác, khắc phục tính mùa vụ, đại diện nhiều đơn vị lữ hành cho rằng các địa phương cần liên kết với doanh nghiệp du lịch khai thác thêm “Mùa xanh” (lúa đương thì con gái) vào khoảng tháng 7-8, và “Mùa hoa đa sắc” từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau, nhằm khai thác vẻ đẹp những loài hoa trên ruộng như hoa cải, hoa tam giác mạch.
Không chỉ là trách nhiệm của doanh nghiệp hay địa phương, muốn phát triển du lịch gắn với văn hóa ruộng bậc thang cần tiếp cận tổng thể từ quy hoạch đến quản lý cấp tỉnh.
Là người có nhiều kinh nghiệm hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Giám đốc Dự án Du lịch Thụy Sỹ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam, ông Kenneth Wood nhấn mạnh việc các tỉnh nên bắt đầu từ rà soát quy hoạch tổng thể phát triển du lịch, xây dựng mô hình hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp du lịch và cộng đồng địa phương.
Cái “bắt tay” này bao gồm các hoạt động quản lý điểm đến như: Phát triển sản phẩm du lịch, xây dựng môi trường tự nhiên và văn hóa gắn với ruộng bậc thang, xây dựng thương hiệu và tiếp thị điểm đến...
Sản phẩm du lịch ruộng bậc thang là sản phẩm đặc trưng vùng nên cần thiết phải được liên kết giữa các địa phương nhằm kết nối sản phẩm, kết nối tour tuyến, kết nối giữa các đơn vị kinh doanh du lịch trong vùng để tạo ra những sản phẩm độc đáo, khác biệt.
Những kết nối đó không chỉ giúp du khách gia tăng trải nghiệm, người dân bản địa có thêm không gian “dụng võ,” mà còn góp phần nâng tầm giá trị tài nguyên du lịch ruộng bậc thang, tạo dấu ấn khác biệt cho sản phẩm du lịch vùng Tây Bắc./.
