Trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động, Việt Nam đã nỗ lực duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát thành công. Năm 2024 ghi nhận sự phục hồi mạnh mẽ của sản xuất công nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế đất nước.
Để hiểu rõ hơn về bức tranh này, VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với bà Phí Thị Hương Nga, Vụ trưởng Vụ Thống kê Công nghiệp và Xây dựng, Tổng cục Thống kê.
Sự điều hành linh hoạt và hiệu quả
- Thưa bà, Tổng cục Thống kê đánh giá như thế nào về kết quả sản xuất công nghiệp năm 2024 trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới và trong nước có nhiều thách thức?
Bà Phí Thị Hương Nga: Năm 2024 là một năm đầy biến động với nhiều yếu tố bất lợi từ cả bên ngoài và bên trong. Kinh tế toàn cầu phục hồi chậm, cạnh tranh thương mại gay gắt, xung đột địa chính trị leo thang, tất cả đều tạo ra những thách thức không nhỏ cho Việt Nam. Trong nước, dù mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và giữ vững tăng trưởng được ưu tiên hàng đầu, chúng ta vẫn phải đối mặt với những khó khăn nhất định như ảnh hưởng của thiên tai.
Tuy nhiên, vượt qua những khó khăn đó, sản xuất công nghiệp Việt Nam năm 2024 đã đạt được những kết quả hết sức ấn tượng, với mức tăng trưởng cao nhất trong 4 năm qua. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) cả năm tăng tới 8,4% so với năm trước, đây là một con số thực sự đáng khích lệ.
- Cụ thể hơn, đâu là những yếu tố chính đã thúc đẩy sự tăng trưởng vượt bậc này, thưa bà?
Bà Phí Thị Hương Nga: Có thể kể đến 4 yếu tố chính, thứ nhất là sự điều hành linh hoạt và hiệu quả của Chính phủ. Cụ thể, các phản ứng chính sách của Chính phủ trong năm phải nói là rất nhanh chóng và kịp thời. Nhiều chính sách đã được ban hành để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là các chính sách về thuế. Điển hình là Nghị định 109 giảm 50% thuế trước bạ cho ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước đã tạo ra cú hích lớn, giúp ngành sản xuất xe có động cơ tăng trưởng mạnh mẽ. Theo đó, chỉ số sản xuất ngành này tăng 43,7% trong quý 4 so với cùng kỳ năm trước và tăng 21% cho cả năm. Điều này cho thấy rõ tác động tích cực của chính sách đối với sự phát triển của ngành công nghiệp ôtô nói riêng và nền kinh tế nói chung.
Nhiều chính sách đã được ban hành để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là các chính sách về thuế.
Thứ hai, các hoạt động xúc tiến đầu tư, kết nối thương mại của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ rất tích cực và chủ động. Việt Nam đã tận dụng tốt các lợi thế từ quốc tế mang lại (như sự dịch chuyển đơn hàng dệt may do xung đột tại Bangladesh) đã tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng sản xuất và xuất khẩu. Nhờ đó, kim ngạch xuất nhập khẩu tăng cao, các ngành hàng hướng đến xuất khẩu đều tăng trưởng tốt. Nhóm ngành dệt, may, da giày tăng trên 10%, nhóm ngành sản xuất giường tủ bàn ghế tăng 23,8%, nhóm ngành điện, điện tử tăng từ 8,3% đến 11,9%.
Thứ ba là sự vào cuộc chủ động và quyết liệt của chính quyền các địa phương. Trong đó, các địa phương (như Bắc Giang, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Nghệ An, Bà Rịa-Vũng Tàu…) đã nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng, năng động trong xúc tiến đầu tư. Điều này đã tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi, thu hút các doanh nghiệp đến đầu tư và phát triển sản xuất.
Thứ tư là yếu tố so sánh nền thấp. Năm 2023, tăng trưởng công nghiệp chỉ đạt 1,3% so với năm trước, mức tăng trưởng rất thấp. Vì vậy, năm 2024 có mức tăng trưởng cao hơn đáng kể.
Triển vọng đột phá
- Vậy, với những diễn biến kinh tế thế giới và trong nước như hiện nay, Tổng cục Thống kê có nhận định gì về triển vọng của sản xuất công nghiệp trong năm 2025?
Bà Phí Thị Hương Nga: Triển vọng cho năm 2025 có cả cơ hội và thách thức. Về tình hình thế giới, chúng ta cần phải đối mặt với những rủi ro mà Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) đã cảnh báo, bao gồm tác động của chính sách tiền tệ, rủi ro thị trường tài chính, căng thẳng nợ công, khó khăn của thị trường bất động sản Trung Quốc, biến động giá hàng hóa do biến đổi khí hậu, các xung đột địa chính trị và xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng. Những rủi ro này có thể tác động tiêu cực đến nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam.
Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng của quốc tế mang đến cơ hội lớn cho Việt Nam.
Về tình hình trong nước, chúng ta có nhiều yếu tố tích cực với kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục gia tăng, đầu tư công được chú trọng, đặc biệt là các dự án trọng điểm quốc gia. Thêm vào đó, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng của quốc tế mang đến cơ hội lớn cho Việt Nam. Nếu, chúng ta tận dụng tốt lợi thế này đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế, thì hoàn toàn có thể tạo ra đột phá trong tăng trưởng công nghiệp năm 2025 và các năm tiếp theo.
- Khu vực doanh nghiệp được đánh giá là phục hồi nhưng còn yếu, khi tỷ lệ doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường vẫn tăng. Qua khảo sát và nghiên cứu của Tổng cục Thống kê, theo bà cần phải hỗ trợ khu vực này như thế nào trong thời gian tới?
Bà Phí Thị Hương Nga: Đúng là khu vực doanh nghiệp có nhiều tín hiệu tích cực nhưng vẫn còn không ít khó khăn. Điểm sáng là số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường đạt mức cao và gấp 1,2 lần số doanh nghiệp rút lui. Trong đó, số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động đạt mức cao kỷ lục trên 70.000 doanh nghiệp và các doanh nghiệp đang hoạt động cũng mạnh dạn đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, thể hiện qua số vốn đăng ký bổ sung đạt trên 2 triệu tỷ đồng, tăng 3,6% so với năm 2023.
Tuy nhiên, một số vấn đề đáng lưu tâm là số doanh nghiệp thành lập mới giảm 1,4% so với năm 2023, số doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh đã vượt 100.000. Hơn nữa, các doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn khi giá nguyên vật liệu nhập khẩu tăng cao, sự phát triển của thương mại điện tử và những ảnh hưởng tiêu cực từ các biến động kinh tế. Giữa bối cảnh đó, các vùng động lực kinh tế (như Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và các thành phố lớn) cũng có sự sụt giảm về số doanh nghiệp thành lập mới.
- Từ những khảo sát của Tổng cục Thống kê, bà chia sẻ những kiến nghị mà doanh nghiệp đưa ra để được hỗ trợ tốt hơn trong thời gian tới?
Bà Phí Thị Hương Nga: Qua các khảo sát của Tổng cục Thống kê, đặc biệt là khảo sát các doanh nghiệp sản xuất trong quý 4, chúng tôi nhận thấy có một số kiến nghị trọng tâm.
Thứ nhất là giảm lãi suất cho vay với 42% doanh nghiệp kiến nghị Nhà nước tiếp tục giảm lãi suất cho vay để giảm áp lực chi phí đầu vào và tạo điều kiện cho doanh nghiệp có nguồn vốn sản xuất kinh doanh. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các ngành như chế biến thực phẩm (50,3%), chế biến gỗ (50,1%) và sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại (47,3%).
Thứ hai là bình ổn giá nguyên vật liệu và năng lượng. Cụ thể là 33,3% doanh nghiệp kiến nghị Nhà nước có các biện pháp bình ổn giá nguyên vật liệu và năng lượng để doanh nghiệp yên tâm sản xuất. Các ngành sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại (40,2%), chế biến thực phẩm (37,3%) và sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn (35%) đặc biệt quan tâm đến vấn đề này.
Thứ ba là cải cách thủ tục hành chính, đến nay vẫn có đến 25,2% doanh nghiệp kiến nghị cải cách thủ tục hành chính, bao gồm rút ngắn thời gian và cắt giảm quy trình xử lý thủ tục hành chính, đặc biệt là các ngành công nghiệp nặng như sản xuất phương tiện vận tải khác (32,4%), thiết bị điện (31,5%) và sản phẩm điện tử, máy vi tính, quang học (30,7%).
Điểm nhấn thứ tư là chính sách về thuê đất. Nhiều doanh nghiệp kiến nghị Nhà nước có chính sách cụ thể về thuê đất dùng cho sản xuất kinh doanh, hạn chế việc gia tăng gánh nặng do giá thuê đất tăng cao, đặc biệt là các doanh nghiệp vùng Đông Nam Bộ, như Thành phố Hồ Chí Minh (18,5%) và Đồng Nai (24,1%).
Ngoài ra, các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng cũng mong muốn Chính phủ, Bộ ngành và địa phương có chính sách thúc đẩy hoạt động xây dựng để có thị trường đầu ra ổn định. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp xây dựng thì kiến nghị được hỗ trợ về nguyên vật liệu, vốn, công khai thông tin đấu thầu, cắt giảm thủ tục hành chính và có chế tài xử phạt các chủ đầu tư chậm thanh quyết toán./.
Xin cảm ơn bà!
