Ước 6 tháng đầu năm 2023, tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành đạt 27,2%, các địa phương bằng 7,6% kế hoạch vốn được giao (tính cho cả kế hoạch vốn cấp phát và vay lại).
Nội dung trên được Cục Quản lý Nợ và Tài chính Đối ngoại, Bộ Tài chính, thông tin tại Hội nghị “Sơ kết tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài 6 tháng đầu năm và các biện pháp tăng cường giải ngân năm 2023,” ngày 28/6.
Chỉ có 5/11 bộ, ngành giải ngân
Ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý Nợ và Tài chính Đối ngoại, cho biết 5/11 bộ, ngành (là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã thực hiện giải ngân song chủ yếu tập trung ở Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (47,4%), Bộ Giao thông Vận tải (31%). Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (30,6%). Còn lại, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo có tỷ lệ giải ngân rất thấp (4,2% và 5,2%).
[Chuyên gia dự báo tăng trưởng GDP quý 2 của Việt Nam đạt trên 5%]
Bên cạnh đó, kế hoạch vốn 2022 kéo dài sang năm 2023 là 1.043 tỷ đồng. Hiện, các bộ, ngành đã bắt đầu giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài theo kế hoạch.
Theo ông Long, nguyên nhân khiến việc giải ngân chậm là do các dự án đã được bố trí vốn và hoàn thành thủ tục đầu tư, nhưng công tác triển khai chưa được sẵn sàng, do chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư; chưa hoàn tất ký kết hợp đồng tư vấn thiết kế; mới hoàn thành việc thẩm định; vướng mắc, tranh chấp giữa nhà thầu; chủ đầu tư gặp vấn đề về giá trị trượt giá, khối lượng, giá trị cuối cùng.
Các lý do khác do dự án thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định vay hoặc chậm điều chỉnh chủ trương đầu tư dẫn tới chậm ký kết hợp đồng do không đảm bảo nguồn vốn thực hiện, dẫn tới nhiều gói thầu chậm triển khai....
Tại hội nghị, các bộ, ngành cũng nêu ra những vướng mắc, khó khăn và đề xuất giải pháp. Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết khi giá cả vật liệu tăng cao đã tác động đến dự toán xây dựng. Theo đó, vị đại diện của bộ kiến nghị các bộ, ngành quan tâm đẩy nhanh tiến độ thẩm định các dự án…
[Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công ở một số tỉnh, thành phố phía Nam]
Mặc dù là đơn vị có mức giải ngân cao, nhưng đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho biết quá trình triển khai, một số dự án cũng gặp không ít khó khăn, vướng mắc, trong đó chủ yếu là công tác giải phóng mặt bằng, thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng, nhà tài trợ có ý kiến không phản đối chậm.
Do đó, đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho rằng các chủ đầu tư, ban quản lý dự án phải thường xuyên kiểm tra hiện trường, kịp thời phát hiện các vướng mắc phát sinh trong từng khâu thực hiện, theo dõi đôn đốc tiến độ và hoàn thiện các thủ tục giải ngân…
8/50 địa phương giải ngân trên 15%
Ông Trương Hùng Long chỉ ra thực trạng giải ngân của các địa phương còn “ì ạch” hơn nữa và hiện chỉ có 8/50 địa phương giải ngân đước trên 15%. Đáng chú ý còn có 13/50 địa phương chưa giải ngân vốn ngân sách Trung ướng cấp phát bổ sung có mục tiêu cho ngân sác địa phương.
Qua quá trình làm việc với các địa phương, Cục trưởng Cục Quản lý Nợ và Tài chính Đối ngoại chỉ ra một số vướng mắc liên quan đến điều chỉnh chủ trương đầu tư và dự án, hoặc gia hạn giải ngân, gia hạn thời gian thực hiện, sử dụng vốn dư.
Bên cạnh đó, những vướng mắc trong công tác triển khai, bao gồm: Khâu đầu thầu hoặc hợp đồng thương mại; Giải phóng mặt bằng; Điều chỉnh thiết kế; Biến động giá nguyên vật liệu, khó huy động nhân công; Chậm tiến hành công tác nghiệm thu, thanh toán; Trình độ, năng lực cán bộ quản lý dự án chưa đáp ứng yêu cầu công việc.
Theo ông Hùng Long, đây là những vướng mắc thuộc trách nhiệm của Ủy ban Nhân dân các tỉnh và ban quản lý dự án.
Ngoài ra, Bộ Tài Chính cũng nhìn nhận một số vướng mắc liên quan đến thể chế chính sách, như Nghị định 15/2021/NĐ-CP ngày 3/3/2021 có qui định các dự án nhóm A từ thiết kế cơ sở đến thiết kế chi tiết đều do Bộ Xây dựng thẩm định, điều này đã dẫn đến việc chậm trễ trong việc thẩm định thiết kế đối với các dự án, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai. Hay, các dự án y tế không thể giải ngân trong năm 2022 và nửa đầu năm 2023, do các thiết bị y tế dù đã nhập về nhưng vẫn không thể đưa vào sử dụng.
Giải pháp, kiến nghị của Bộ Tài chính
Để phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân cao đối với nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài được Thủ tướng Chính phủ giao năm 2023, Bộ Tài chính đưa ra một số giải pháp.
Trong đó, Bộ Xây dựng cần nghiên cứu, đề xuất giải pháp xử lý các vướng mắc trong công tác thẩm định thiết kế, để đảm bảo tiến độ thẩm định thiết kế của các dự án. Bộ Y tế nghiên cứu, đề xuất giải pháp để xử lý các vướng mắc trong lĩnh vực y tế để tháo gỡ khó khăn liên quan đến công tác đưa thiết bị y tế vào lưu hành, sử dụng.
Về phía mình, Bộ Tài chính cho biết sẽ triển khai các biện pháp nhằm đảm bảo thời gian xử lý đơn rút vốn đúng quy định, tiếp tục tổ chức các đoàn trực tiếp làm việc, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về đầu tư công. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ gặp gỡ, trao đổi với các nhà tài trợ tìm ra các hướng tháo gỡ các vướng mắc (như rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thủ tục cho ý kiến không phản đối, cải thiện công tác kiểm đếm đối với các dự án giải ngân theo kết quả, rút ngắn thời gian xử lý đơn rút vốn).
Mặt khác, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành địa phương cần tiến hành rà soát, đánh giá chi tiết về khả năng giải ngân của từng dự án. Đây là cơ sở để điều chuyển kế hoạch vốn giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt, còn thiếu vốn, có văn bản đề xuất cắt, giảm.
Đối với chương trình/dự án cần điều chỉnh chủ trương đầu tư, các bộ, ngành, địa phương phải báo cáo và phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương điều chỉnh đầu tư. Mặt khác, các bộ, ngành, địa phương phối hợp với Bộ Tài chính để điều chỉnh thời hạn giải ngân, điều chỉnh phân bổ vốn theo các hiệp định vay đã ký (nếu có).
Về các dự án có vướng mắc trong công tác chuẩn bị đầu tư và triển khai dự án, Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, ban quản lý dự án có trách nhiệm khẩn trương hoàn tất các thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện dự án...
Để hoàn thành nhiệm vụ giải ngân năm 2023, đại diện Bộ Tài chính nhấn mạnh đòi hỏi cần có các giải pháp đồng bộ và quyết liệt của toàn thể hệ thống chính trị, của Chính phủ, bộ, ngành và địa phương./.