Một nghiên cứu mới đây của Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) đã chỉ ra rằng tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch sâu, gây ra các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe con người, thậm chí có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Nghiên cứu này đã thu hút sự chú ý của giới chuyên môn và người dân, vì nó cho thấy một mối liên hệ rõ ràng giữa ô nhiễm không khí và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà không phải ai cũng nhận thức được.
Nghiên cứu được thực hiện bởi NIH từ năm 2000-2018, theo dõi 6.651 người trưởng thành sống tại 6 khu vực đô thị lớn của Mỹ, bao gồm New York, Baltimore, Chicago, Los Angeles, Minneapolis và Winston-Salem.
Trong suốt 19 năm, những người tham gia nghiên cứu này đã được giám sát sức khỏe và mức độ tiếp xúc với ô nhiễm không khí. Kết quả cho thấy có 248 người (chiếm 3,7%) mắc bệnh đông máu và phải nhập viện.
Điều đáng chú ý là nguy cơ mắc bệnh đông máu của những người sống trong các khu vực ô nhiễm cao đã tăng lên đáng kể, với tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 39-78%, tùy thuộc vào mức độ tiếp xúc lâu dài với các chất gây ô nhiễm.
Cục máu đông và những biến chứng nguy hiểm
Cục máu đông trong các tĩnh mạch sâu được biết đến dưới tên gọi huyết khối tĩnh mạch sâu (VTE), bao gồm hai dạng chính là huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi.
Huyết khối tĩnh mạch sâu là tình trạng khi cục máu đông hình thành trong các tĩnh mạch sâu của cơ thể, thường ở chân, tay hoặc các bộ phận nội tạng. Khi cục máu đông này vỡ ra và di chuyển đến phổi, nó có thể gây ra thuyên tắc phổi, một tình trạng cực kỳ nguy hiểm và có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Theo thống kê, mỗi năm có hơn 900.000 ca bệnh VTE ở Mỹ, và mặc dù nhiều trường hợp xảy ra sau phẫu thuật, nhưng một số yếu tố khác như tuổi tác, ít vận động, bệnh tim, thai kỳ và yếu tố di truyền cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh.
Tuy nhiên, nghiên cứu mới của NIH đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí là một yếu tố nguy cơ đáng kể, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này, đặc biệt là đối với những người sống trong các khu vực có mức độ ô nhiễm cao.
Nguyên nhân nào gây ra mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và bệnh đông máu?
Ô nhiễm không khí, đặc biệt là các chất khí độc hại như PM2.5 (các hạt bụi mịn) và các chất ô nhiễm khác như nitơ oxit (NOx) và sulfur dioxide (SO2), có thể gây viêm nhiễm và làm tổn thương các mạch máu trong cơ thể.
Khi các mạch máu bị tổn thương, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tạo ra các cục máu đông để ngừng chảy máu. Tuy nhiên, nếu các cục máu đông này không được loại bỏ đúng cách, chúng có thể tích tụ và gây ra tình trạng đông máu, dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng như huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi.
Ngoài ra, tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và làm giảm khả năng chống lại các bệnh tật, từ đó khiến cơ thể dễ bị mắc các bệnh về tim mạch và tuần hoàn máu, là những yếu tố nguy cơ đối với bệnh đông máu.
Biện pháp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe
Với những phát hiện của nghiên cứu này, các chuyên gia y tế khuyến cáo cần có các biện pháp giảm thiểu tiếp xúc với ô nhiễm không khí để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là đối với những người sống ở các khu vực đô thị có mức độ ô nhiễm cao.
Một số biện pháp đơn giản và hiệu quả mà mọi người có thể áp dụng bao gồm:
Hạn chế ra ngoài khi không cần thiết trong những ngày ô nhiễm nặng. Sử dụng khẩu trang chống bụi mịn hoặc các thiết bị bảo vệ đường hô hấp khi ra ngoài.
Tăng cường vận động thể chất trong các môi trường sạch sẽ, như các công viên hoặc phòng tập thể dục trong nhà có hệ thống lọc không khí tốt.
Sử dụng máy lọc không khí trong nhà, đặc biệt là ở những khu vực có mức độ ô nhiễm cao, để giảm bớt sự tiếp xúc với bụi mịn và các chất ô nhiễm khác.
Theo dõi chất lượng không khí thường xuyên để có kế hoạch chủ động bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là những người có nguy cơ cao như người già, trẻ em và những người mắc các bệnh tim mạch, hô hấp.
Nghiên cứu của NIH đã mở ra một cái nhìn mới về tác động lâu dài của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe con người, đặc biệt là trong việc hình thành cục máu đông và các bệnh lý liên quan.
Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là những người sống trong các khu vực ô nhiễm, cần có các giải pháp đồng bộ từ chính quyền và cá nhân để giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí và bảo vệ hệ tuần hoàn, tim mạch của mỗi người./.
Làm thế nào để bảo vệ sức khỏe cộng đồng trong 'mùa ô nhiễm không khí'?
Bụi mịn là “sát thủ vô hình” đối với sức khỏe của con người và ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp cấp, hen suyễn, bệnh tim mạch, đột quỵ và ung thư...
