Ngày 22/3, tại Hà Nội, Ban Chỉ đạo Tổng kết Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị đã tổ chức hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 28 về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh.
Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh, Trưởng Ban chỉ đạo chủ trì hội nghị.
Kết quả bước đầu
Tại hội nghị, Phó trưởng Ban Chỉ đạo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Đăng Khoa nhấn mạnh sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết, nhìn chung các nông, lâm trường đã hoàn thành việc xác định rõ chức năng, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, sắp xếp, chuyển đổi thành các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên thuộc sở hữu Nhà nước.
Một số công ty nông, lâm nghiệp đã phân định rõ nhiệm vụ sản xuất kinh doanh và nhiệm vụ công ích, đổi mới cơ chế quản lý và hình thức tổ chức, tạo quyền tự chủ và đa dạng hóa nguồn vốn tại doanh nghiệp. Vốn nhà nước trong doanh nghiệp được bảo toàn và phát triển, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Các nông, lâm trường cũng làm rõ hiện trạng sử dụng đất, lập phương án quy hoạch sử dụng đất gắn với phương án sản xuất, kinh doanh... và khẳng định chủ trương thí điểm cổ phần hóa vườn cây, rừng trồng, đàn gia súc gắn với cổ phần hóa cơ sở chế biến là phù hợp và cần được nhân rộng.
Thời gian qua, việc sắp xếp chuyển đổi các nông trường thành các công ty nông nghiệp, các lâm trường quản lý chủ yếu là rừng trồng sản xuất, đất quy hoạch để trồng rừng sản xuất và rừng tự nhiên thành các công ty lâm nghiệp. Các lâm trường quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng thành Ban quản lý rừng; giải thể những nông, lâm trường kinh doanh thua lỗ kéo dài hoặc không cần giữ lại. Từ 185 nông trường, công ty nông nghiệp trên cả nước đã sắp xếp, đổi mới còn 145 công ty nông nghiệp. Đối với lâm nghiệp đã thực hiện sắp xếp từ 256 lâm trường quốc doanh xuống còn 148 công ty lâm nghiệp và 87 Ban Quản lý rừng phòng hộ.
Một số công ty lâm nghiệp đã giao khoán rừng và đất lâm nghiệp có hiệu quả, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, bước đầu hình thành một số vùng nguyên liệu công nghiệp tập trung.
Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh nêu rõ việc sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường là nhiệm vụ khó khăn và nhạy cảm vì vậy, cần nghiêm túc đánh giá diễn biến thực hiện từ quá trình từ nhận thức, tư duy đến hành động để đảm bảo phát triển công ty nông, lâm nghiệp bền vững trong thời gian tới.
Đặc biệt, Phó Thủ tướng cũng lưu ý các địa phương cần đánh giá vai trò nông, lâm trường trong phát triển kinh tế xã hội của địa phương, trong đó chú trọng việc đánh giá sắp xếp quản lý đất đai, từ đó đề xuất các giải pháp để phát triển bền vững nông lâm trường.
Cũng tại hội nghị, các đại biểu đều nhấn mạnh vai trò quan trọng của Nghị quyết 28, cũng như những kết quả bước đầu mà Nghị quyết mang lại. Tuy nhiên, nhiều đại biểu thừa nhận tồn tại lớn nhất trong quá trình triển khai Nghị quyết 28 vẫn là những vấn đề liên quan đến đất đai, ngoài ra là các vấn đề về vốn, cơ chế, chính sách...
Ông Nguyễn Văn Lợi, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Phước kiến nghị riêng ở Bình Phước nên sáp nhập các Ban Quản lý rừng không hiệu quả vào các công ty cao su của địa phương hoặc trung ương nhằm đảm bảo vừa sản xuất kinh doanh, vừa làm nhiệm vụ công ích, giữ rừng, giữ đất rừng cho nhà nước, phát triển kinh tế, an sinh xã hội. Bên cạnh đó, cần phân bổ thêm vốn quản lý bảo vệ rừng cho địa phương để giảm áp lực đối với địa phương trong việc thực hiện quản lý bảo vệ rừng.
Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Xuân Quang, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Bình cho rằng là địa phương nghèo, Quảng Bình cần trung ương hỗ trợ một phần ngân sách để giảm sức ép bảo vệ rừng.
Ông cũng chia sẻ thực hiện Nghị quyết 28, tỉnh đã chú trọng đổi mới nội dung, đổi mới bộ máy tổ chức, đổi mới cơ chế quản lý điều hành và đặc biệt gắn vào sản xuất kinh doanh, gắn với đất đai, bảo vệ rừng, khai thác rừng có hiệu quả. Đến nay, tỉnh cơ bản đã rà soát đất tại các nông, lâm trường, tiến hành giao quyền sử dụng đất.
Ông Nguyễn Đình Xứng, Phó Chủ tịch tỉnh Thanh Hóa cho rằng tỉnh đã tiến hành rà soát lại quy hoạch theo tiêu chí 3 loại rừng, đất nào có điều kiện sản xuất, nằm xen kẽ sẽ giao lại cho dân và thực hiện cho thuê đất. Đặc biệt, Chính phủ cũng cần tăng thêm định mức hỗ trợ cho Ban Quản lý rừng phòng hộ vì thực tế mức hỗ trợ rất thấp, khó gắn bó với rừng.
Ông Hồ Minh Khải, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Nông nghiệp Cờ Đỏ (Cần Thơ) cho biết trong quản lý đất đai, công ty đã rất thành công với cánh đồng mẫu lớn, tuy nhiên vẫn còn tồn tại tranh chấp đất đai giữa hộ nông dân có đất gốc và hộ giao khoán, đây cũng là khó khăn cho doanh nghiệp khi tiến hành cổ phần hóa.
Tiếp tục sắp xếp, đổi mới
Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh khẳng định chủ trương của Đảng và nhà nước là tiếp tục sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động nông, lâm trường phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế-xã hội và chủ trương tái cơ cấu nền nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới.
Thực hiện chủ trương trên, ông Nguyễn Đăng Khoa nhấn mạnh việc đổi mới nông, lâm trường cần tiếp tục gắn với đổi mới quản lý, sử dụng đất đai, đảm bảo nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, rừng, vườn cây lâu năm, tập trung giải quyết cơ bản các tồn tại, vướng mắc liên quan đến đất đai.
Bên cạnh đó, tổ chức lại các nông, lâm trường làm nhiệm vụ kinh doanh theo mô hình phù hợp, nhà nước có chính sách đảm bảo việc thực hiện nhiệm vụ công ích được giao cho các nông lâm trường... nhằm tạo được sự chuyển biến căn bản về phương thức tổ chức quản lý và quản trị doanh nghiệp. Đây sẽ là cơ sở nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, rừng, vườn cây và cơ sở vật chất kỹ thuật hiện có của các nông, lâm trường, góp phần phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái, đảm bảo an ninh quốc phòng tại các địa phương và sự phát triển chung của đất nước.
Ý kiến các địa phương có nông, lâm trường đều đồng tình quan điểm phát triển công ty nông, lâm nghiệp phù hợp với kế hoạch sử dụng đất của địa phương; gắn sản xuất với chế biến và thị trường tiêu thụ sản phẩm; đa dạng hóa cây trồng phù hợp với vùng lập địa và thực hiện mô hình nông lâm kết hợp. Đối với những công ty nông, lâm nghiệp có cơ sở chế biến, phải hình thành vùng nguyên liệu có quy mô phù hợp với công suất của cơ sở chế biến.
Bên cạnh đó, các công ty nông, lâm nghiệp thực hiện cổ phần hóa thì chuyển sang sản xuất và hạch toán kinh doanh theo cơ chế thị trường, được thực hiện đầy đủ nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Những công ty nông, lâm nghiệp tuy đã chuyển sang kinh doanh nhưng còn được giao nhiệm vụ công ích sẽ được Nhà nước đảm bảo kinh phí theo đơn đặt hàng hoặc kế hoạch Nhà nước giao.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát nêu rõ việc tiếp tục sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường sẽ gắn với việc chuyển sang cổ phần hóa chứ không chỉ thí điểm cổ phần hóa như giai đoạn trước.
Ông Lê Đình Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh thừa nhận nhìn một cách tổng quan thì nên cổ phần hóa, để có những đầu tư thỏa đáng giúp doanh nghiệp phát triển. Đối với công ty nông nghiệp nên cổ phần hóa 100%, nhà nước thoái vốn để doanh nghiệp chủ động, tự quyết trong sản xuất kinh doanh. Còn đối với công ty lâm nghiệp, có diện tích rừng tự nhiên nghèo kiệt, cần có phương án cổ phần hóa và nhà nước vẫn nắm cổ phần chi phối.
Đồng quan điểm này, tỉnh Gia Lai cũng cho rằng, tùy theo từng mô hình cũng nên cổ phần hóa phần giá trị của nhà nước tại doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Đức Luyện, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Đắk Nông, địa phương có độ che phủ rừng thấp nhất trong cả nước nêu thực trạng các công ty lâm nghiệp muốn đổi mới nhưng không có nguồn lực thay thế. Ngoài ra, việc kiểm kê, đánh giá lại tài nguyên rừng là rất cần thiết, vì số liệu hiện nay chưa phản ánh được con số thực, không biết nguồn tài nguyên đến đâu để có giải pháp ứng xử, từ đó mới xác định được nguồn nào quản lý, nguồn nào sản xuất, nguồn nào chuyển sang lâm nghiệp.
Để triển khai có hiệu quả Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng và phê duyệt đề án “Tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển công ty nông, lâm nghiệp” và tổ chức triển khai thực hiện, kịp thời đề xuất với Chính phủ giải pháp xử lý những vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Đồng thời, các đơn vị liên quan cần rà soát toàn bộ hệ thống văn bản liên quan đến sắp xếp, đổi mới và phát triển công ty nông, lâm nghiệp để đề xuất chỉnh sửa, bổ sung phù hợp với yêu cầu tiếp tục đổi mới. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính phải phối hợp với các bộ, ngành liên quan hướng dẫn cổ phần hóa công ty nông, lâm nghiệp; cơ chế tài chính và kinh phí đảm bảo hoạt động cho các Ban quản lý rừng; kinh phí rà soát, đo đạc đất đai./.
Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh, Trưởng Ban chỉ đạo chủ trì hội nghị.
Kết quả bước đầu
Tại hội nghị, Phó trưởng Ban Chỉ đạo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Đăng Khoa nhấn mạnh sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết, nhìn chung các nông, lâm trường đã hoàn thành việc xác định rõ chức năng, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, sắp xếp, chuyển đổi thành các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên thuộc sở hữu Nhà nước.
Một số công ty nông, lâm nghiệp đã phân định rõ nhiệm vụ sản xuất kinh doanh và nhiệm vụ công ích, đổi mới cơ chế quản lý và hình thức tổ chức, tạo quyền tự chủ và đa dạng hóa nguồn vốn tại doanh nghiệp. Vốn nhà nước trong doanh nghiệp được bảo toàn và phát triển, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Các nông, lâm trường cũng làm rõ hiện trạng sử dụng đất, lập phương án quy hoạch sử dụng đất gắn với phương án sản xuất, kinh doanh... và khẳng định chủ trương thí điểm cổ phần hóa vườn cây, rừng trồng, đàn gia súc gắn với cổ phần hóa cơ sở chế biến là phù hợp và cần được nhân rộng.
Thời gian qua, việc sắp xếp chuyển đổi các nông trường thành các công ty nông nghiệp, các lâm trường quản lý chủ yếu là rừng trồng sản xuất, đất quy hoạch để trồng rừng sản xuất và rừng tự nhiên thành các công ty lâm nghiệp. Các lâm trường quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng thành Ban quản lý rừng; giải thể những nông, lâm trường kinh doanh thua lỗ kéo dài hoặc không cần giữ lại. Từ 185 nông trường, công ty nông nghiệp trên cả nước đã sắp xếp, đổi mới còn 145 công ty nông nghiệp. Đối với lâm nghiệp đã thực hiện sắp xếp từ 256 lâm trường quốc doanh xuống còn 148 công ty lâm nghiệp và 87 Ban Quản lý rừng phòng hộ.
Một số công ty lâm nghiệp đã giao khoán rừng và đất lâm nghiệp có hiệu quả, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, bước đầu hình thành một số vùng nguyên liệu công nghiệp tập trung.
Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh nêu rõ việc sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường là nhiệm vụ khó khăn và nhạy cảm vì vậy, cần nghiêm túc đánh giá diễn biến thực hiện từ quá trình từ nhận thức, tư duy đến hành động để đảm bảo phát triển công ty nông, lâm nghiệp bền vững trong thời gian tới.
Đặc biệt, Phó Thủ tướng cũng lưu ý các địa phương cần đánh giá vai trò nông, lâm trường trong phát triển kinh tế xã hội của địa phương, trong đó chú trọng việc đánh giá sắp xếp quản lý đất đai, từ đó đề xuất các giải pháp để phát triển bền vững nông lâm trường.
Cũng tại hội nghị, các đại biểu đều nhấn mạnh vai trò quan trọng của Nghị quyết 28, cũng như những kết quả bước đầu mà Nghị quyết mang lại. Tuy nhiên, nhiều đại biểu thừa nhận tồn tại lớn nhất trong quá trình triển khai Nghị quyết 28 vẫn là những vấn đề liên quan đến đất đai, ngoài ra là các vấn đề về vốn, cơ chế, chính sách...
Ông Nguyễn Văn Lợi, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Phước kiến nghị riêng ở Bình Phước nên sáp nhập các Ban Quản lý rừng không hiệu quả vào các công ty cao su của địa phương hoặc trung ương nhằm đảm bảo vừa sản xuất kinh doanh, vừa làm nhiệm vụ công ích, giữ rừng, giữ đất rừng cho nhà nước, phát triển kinh tế, an sinh xã hội. Bên cạnh đó, cần phân bổ thêm vốn quản lý bảo vệ rừng cho địa phương để giảm áp lực đối với địa phương trong việc thực hiện quản lý bảo vệ rừng.
Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Xuân Quang, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Bình cho rằng là địa phương nghèo, Quảng Bình cần trung ương hỗ trợ một phần ngân sách để giảm sức ép bảo vệ rừng.
Ông cũng chia sẻ thực hiện Nghị quyết 28, tỉnh đã chú trọng đổi mới nội dung, đổi mới bộ máy tổ chức, đổi mới cơ chế quản lý điều hành và đặc biệt gắn vào sản xuất kinh doanh, gắn với đất đai, bảo vệ rừng, khai thác rừng có hiệu quả. Đến nay, tỉnh cơ bản đã rà soát đất tại các nông, lâm trường, tiến hành giao quyền sử dụng đất.
Ông Nguyễn Đình Xứng, Phó Chủ tịch tỉnh Thanh Hóa cho rằng tỉnh đã tiến hành rà soát lại quy hoạch theo tiêu chí 3 loại rừng, đất nào có điều kiện sản xuất, nằm xen kẽ sẽ giao lại cho dân và thực hiện cho thuê đất. Đặc biệt, Chính phủ cũng cần tăng thêm định mức hỗ trợ cho Ban Quản lý rừng phòng hộ vì thực tế mức hỗ trợ rất thấp, khó gắn bó với rừng.
Ông Hồ Minh Khải, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Nông nghiệp Cờ Đỏ (Cần Thơ) cho biết trong quản lý đất đai, công ty đã rất thành công với cánh đồng mẫu lớn, tuy nhiên vẫn còn tồn tại tranh chấp đất đai giữa hộ nông dân có đất gốc và hộ giao khoán, đây cũng là khó khăn cho doanh nghiệp khi tiến hành cổ phần hóa.
Tiếp tục sắp xếp, đổi mới
Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh khẳng định chủ trương của Đảng và nhà nước là tiếp tục sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động nông, lâm trường phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế-xã hội và chủ trương tái cơ cấu nền nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới.
Thực hiện chủ trương trên, ông Nguyễn Đăng Khoa nhấn mạnh việc đổi mới nông, lâm trường cần tiếp tục gắn với đổi mới quản lý, sử dụng đất đai, đảm bảo nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, rừng, vườn cây lâu năm, tập trung giải quyết cơ bản các tồn tại, vướng mắc liên quan đến đất đai.
Bên cạnh đó, tổ chức lại các nông, lâm trường làm nhiệm vụ kinh doanh theo mô hình phù hợp, nhà nước có chính sách đảm bảo việc thực hiện nhiệm vụ công ích được giao cho các nông lâm trường... nhằm tạo được sự chuyển biến căn bản về phương thức tổ chức quản lý và quản trị doanh nghiệp. Đây sẽ là cơ sở nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, rừng, vườn cây và cơ sở vật chất kỹ thuật hiện có của các nông, lâm trường, góp phần phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái, đảm bảo an ninh quốc phòng tại các địa phương và sự phát triển chung của đất nước.
Ý kiến các địa phương có nông, lâm trường đều đồng tình quan điểm phát triển công ty nông, lâm nghiệp phù hợp với kế hoạch sử dụng đất của địa phương; gắn sản xuất với chế biến và thị trường tiêu thụ sản phẩm; đa dạng hóa cây trồng phù hợp với vùng lập địa và thực hiện mô hình nông lâm kết hợp. Đối với những công ty nông, lâm nghiệp có cơ sở chế biến, phải hình thành vùng nguyên liệu có quy mô phù hợp với công suất của cơ sở chế biến.
Bên cạnh đó, các công ty nông, lâm nghiệp thực hiện cổ phần hóa thì chuyển sang sản xuất và hạch toán kinh doanh theo cơ chế thị trường, được thực hiện đầy đủ nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Những công ty nông, lâm nghiệp tuy đã chuyển sang kinh doanh nhưng còn được giao nhiệm vụ công ích sẽ được Nhà nước đảm bảo kinh phí theo đơn đặt hàng hoặc kế hoạch Nhà nước giao.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát nêu rõ việc tiếp tục sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường sẽ gắn với việc chuyển sang cổ phần hóa chứ không chỉ thí điểm cổ phần hóa như giai đoạn trước.
Ông Lê Đình Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh thừa nhận nhìn một cách tổng quan thì nên cổ phần hóa, để có những đầu tư thỏa đáng giúp doanh nghiệp phát triển. Đối với công ty nông nghiệp nên cổ phần hóa 100%, nhà nước thoái vốn để doanh nghiệp chủ động, tự quyết trong sản xuất kinh doanh. Còn đối với công ty lâm nghiệp, có diện tích rừng tự nhiên nghèo kiệt, cần có phương án cổ phần hóa và nhà nước vẫn nắm cổ phần chi phối.
Đồng quan điểm này, tỉnh Gia Lai cũng cho rằng, tùy theo từng mô hình cũng nên cổ phần hóa phần giá trị của nhà nước tại doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Đức Luyện, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Đắk Nông, địa phương có độ che phủ rừng thấp nhất trong cả nước nêu thực trạng các công ty lâm nghiệp muốn đổi mới nhưng không có nguồn lực thay thế. Ngoài ra, việc kiểm kê, đánh giá lại tài nguyên rừng là rất cần thiết, vì số liệu hiện nay chưa phản ánh được con số thực, không biết nguồn tài nguyên đến đâu để có giải pháp ứng xử, từ đó mới xác định được nguồn nào quản lý, nguồn nào sản xuất, nguồn nào chuyển sang lâm nghiệp.
Để triển khai có hiệu quả Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng và phê duyệt đề án “Tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển công ty nông, lâm nghiệp” và tổ chức triển khai thực hiện, kịp thời đề xuất với Chính phủ giải pháp xử lý những vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Đồng thời, các đơn vị liên quan cần rà soát toàn bộ hệ thống văn bản liên quan đến sắp xếp, đổi mới và phát triển công ty nông, lâm nghiệp để đề xuất chỉnh sửa, bổ sung phù hợp với yêu cầu tiếp tục đổi mới. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính phải phối hợp với các bộ, ngành liên quan hướng dẫn cổ phần hóa công ty nông, lâm nghiệp; cơ chế tài chính và kinh phí đảm bảo hoạt động cho các Ban quản lý rừng; kinh phí rà soát, đo đạc đất đai./.
Thu Hà (TTXVN)
