Nhìn lại năm 2024, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper đã chia sẻ với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam trong cuộc phỏng vấn mới đây về những bước tiến đáng kể trong quan hệ song phương sau một năm hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện.
- Sau một năm hai nước nâng cấp quan hệ song phương lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, đâu là những thành tựu quan trọng nhất trong quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ, thưa Đại sứ?
Đại sứ Marc E. Knapper: Chúng tôi rất vui trước những tiến triển hai nước đã đạt được. Trong hơn một năm qua kể từ khi Tổng thống Biden và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng công bố nâng cấp quan hệ song phương, hai nước đã đạt được những tiến bộ đáng kể, phản ánh mối quan hệ ngày càng sâu sắc của chúng ta.
Việc nâng cấp quan hệ đối tác là minh chứng mạnh mẽ cho chặng đường chúng ta đã đi qua trong gần ba thập kỷ. Quan hệ hai nước trong tất cả các lĩnh vực, từ kinh tế, thương mại và đầu tư, đến quốc phòng, y tế, ứng phó biến đổi khí hậu, năng lượng, giáo dục và an ninh, đều có những bước tiến vượt bậc.
Chúng tôi có niềm tin vững chắc rằng thành công của Việt Nam cũng chính là thành công của Hoa Kỳ và ngược lại. Điều này cho thấy chúng ta ngày càng gắn kết vì sự thịnh vượng chung, vì an ninh và phúc lợi của nhân dân hai nước.
Tôi xin điểm qua một số thành tựu chính. Trong lĩnh vực công nghệ, chúng ta đã chứng kiến những tiến triển đáng kể như kế hoạch của tập đoàn NVIDIA thành lập trung tâm nghiên cứu tại Việt Nam. Các trường đại học Hoa Kỳ như Arizona State hiện đang xây dựng các chương trình tiên tiến nhằm đào tạo công nghệ cao cho sinh viên Việt Nam.
Hợp tác quốc phòng của chúng ta cũng có nhiều tiến triển. Mới đây, chúng tôi đã bàn giao 5 máy bay huấn luyện cho Việt Nam và cam kết hỗ trợ 12,5 triệu USD cho Việt Nam trong tuần tra và giám sát ngư nghiệp, tài nguyên biển, giúp Việt Nam đủ khả năng bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
Chúng tôi đang tích cực xây dựng tòa đại sứ mới, thể hiện cam kết hợp tác lâu dài của chúng tôi với Việt Nam.
Một thành tựu đáng kể khác là trong lĩnh vực y tế. Tại Cần Thơ, hai nước đã kỷ niệm việc chuyển đổi từ nguồn tài trợ Kế hoạch Khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ về Cứu trợ AIDS (PEPFAR) và Quỹ Toàn cầu sang bảo hiểm y tế xã hội địa phương. (Việt Nam hiện đã có thể huy động được các nguồn tài chính dành cho chống HIV/AIDS, sử dụng cả nguồn lực trong nước thông qua Bảo hiểm y tế Việt Nam thay vì dựa hoàn toàn vào các nhà tài trợ quốc tế thông qua PEPFAR). Đây thực sự là dấu mốc cho thấy sự thành công trong hợp tác y tế Việt Nam-Hoa Kỳ.
Chúng ta cũng đã hoàn tất thỏa thuận mua bán điện trực tiếp trong lĩnh vực năng lượng sau sáu năm hợp tác. Những thành tựu này là kết quả nỗ lực của cả hai chính phủ, các chuyên gia cũng như giới truyền thông. Tôi kỳ vọng quan hệ hai nước sẽ phát triển tốt đẹp hơn nữa trong năm tới.
- Quan hệ đối tác được tăng cường đóng góp như thế nào cho sự ổn định và phát triển kinh tế khu vực, đặc biệt trong bối cảnh những thách thức mới tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, thưa Đại sứ?
Đại sứ Marc E. Knapper: Hoa Kỳ và Việt Nam cùng cam kết về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Hai nước cùng cam kết chung về tự do hàng hải, tự do hàng không và tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp quốc tế. Việt Nam có tiếng nói mạnh mẽ tại Đông Nam Á trong việc thúc đẩy những giá trị quan trọng này.
Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam góp phần thúc đẩy sự ổn định trong khu vực. Như chúng ta thấy, đã có sự dịch chuyển đáng kể về chuỗi cung ứng, đặc biệt là trong lĩnh vực bán dẫn và sản xuất công nghệ cao đến Việt Nam. Sự dịch chuyển này thúc đẩy thịnh vượng cho cả hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ và cùng với sự thịnh vượng, chúng ta mong muốn và có động lực thúc đẩy sự ổn định khu vực.
Hơn nữa, Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trên toàn cầu. Việc tham gia các sứ mệnh gìn giữ hòa bình quốc tế tại những nơi như Nam Sudan và việc là thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc cho thấy cam kết đối với hòa bình và ổn định toàn cầu của Việt Nam.
- Hoa Kỳ đã cam kết hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi để đạt mức phát thải ròng bằng 0. Ông có thể nói rõ hơn về những sáng kiến hợp tác về năng lượng xanh và khí hậu hiện đang được triển khai?
Đại sứ Marc E. Knapper: Một điểm nổi bật là nỗ lực trong sáu năm để thiết lập các thỏa thuận mua bán điện trực tiếp, hiện cho phép các nhà đầu tư ký hợp đồng trực tiếp với các trang trại điện mặt trời hoặc điện gió. Điều này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy đáng kể đầu tư năng lượng xanh cũng như phát triển các nguồn năng lượng sạch mới.
Các công ty Hoa Kỳ quan tâm đến đầu tư trong lĩnh vực năng lượng xanh, bao gồm các chương trình thí điểm điện gió ngoài khơi. Hợp tác song phương cũng mở rộng đến các lĩnh vực khoa học và nông nghiệp. Nỗ lực hợp tác giữa NASA và các tổ chức học thuật địa phương đang thúc đẩy việc sử dụng dữ liệu vệ tinh để nâng cao khả năng dự báo và cứu trợ thiên tai, trực tiếp giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu.
Nhiều quan hệ đối tác mới đang được hình thành trong lĩnh vực nông nghiệp. Ví dụ, gần đây tôi đã đến thăm một trang trại ở thành phố Cần Thơ đang áp dụng công nghệ Hoa Kỳ để phát triển cánh đồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Theo dự án này, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ và USAID đã làm việc với nông dân và hợp tác xã địa phương để bảo vệ môi trường và giảm phát thải tổng thể.
- Trước thềm Giáng sinh và Năm mới 2025, Đại sứ muốn gửi gắm gì tới người dân Việt Nam là gì?
Đại sứ Marc E. Knapper: Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ kỷ niệm hai sự kiện quan trọng trong năm tới, đó là 30 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao và 50 năm kết thúc chiến tranh. Trong những năm qua, chúng ta đã chuyển từ kẻ thù thành bạn bè thân thiết và đối tác tin cậy của nhau. Chúng ta đã cùng nhau đạt được rất nhiều thành tựu.
Kim ngạch thương mại đã đạt mức đáng kể 120 tỷ USD. Hợp tác song phương không chỉ dừng lại ở lĩnh vực thương mại mà còn mở rộng đến nhiều lĩnh vực khác, từ an ninh, quốc phòng đến năng lượng, khí hậu và giáo dục.
Những cột mốc trong năm tới không chỉ là dịp để chúng ta khẳng định rằng hai bên đã hợp tác tốt. Thay vào đó, những thành tựu này là chất xúc tác thúc đẩy nhanh hơn nữa những tiến triển trong quan hệ hai nước. Chúng ta vẫn còn nhiều việc cần phối hợp. Chúng ta vẫn còn nhiều cơ hội để phát triển và xây dựng tình hữu nghị. Tôi mong muốn được thấy nhiều sinh viên Việt Nam hơn nữa tại Hoa Kỳ cũng như thấy nhiều sinh viên Hoa Kỳ tại Việt Nam. Vậy nên thông điệp tôi muốn gửi tới các bạn là hy vọng, lạc quan và cùng chào đón những cột mốc phát triển mới trong quan hệ hai nước.
- Trân trọng cảm ơn Đại sứ!
Dự báo quan hệ thương mại Việt Nam-Hoa Kỳ trong bối cảnh mới
Về thương mại, Việt Nam nên tăng sức mua từ Hoa Kỳ, kể cả sản phẩm và nguyên liệu phục vụ sản xuất, nhằm giảm sự chênh lệch trong cán cân thương mại song phương.
