Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, từ ngày 1/1/2024, quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (gọi tắt là EPR) sẽ chính thức thức có hiệu lực. Như vậy, sau 15 ngày tới, các nhà sản xuất, nhập khẩu pin, ắc quy, dầu nhớt, săm lốp và bao bì sẽ phải có trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì do mình sản xuất, nhập khẩu sau khi người tiêu dùng thải bỏ.
Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus về nội dung trên, ngày 15/12, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết các cơ quan quản lý, nhà sản xuất, nhập khẩu, các đơn vị tái chế đã sẵn sàng thực thi EPR để "tái chế Xanh" theo hướng kinh tế tuần hoàn bền vững.
Đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các bên
Sau ba năm kể từ thời điểm Luật Bảo vệ môi trường 2020 được Quốc hội Khóa XIV thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng với các bộ, ngành, các nhà sản xuất, doanh nghiệp nhập khẩu, tái chế đã có cuộc “chạy đua với thời gian” để thực thi theo đúng quy định EPR.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đã khẩn trương hoàn thành các quy định, thiết chế liên quan để thực hiện EPR như thành lập Hội đồng EPR quốc gia, Văn phòng Hội đồng EPR quốc gia, trình Thủ tướng Chính phủ định mức chi phí tái chế sản phẩm, bao bì (gọi tắt là Fs); xây dựng Quy chế quản lý, sử dụng tiền đóng góp của nhà sản xuất, nhập khẩu để hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải; xây dựng Cổng thông tin EPR quốc gia...
Nhãn sinh thái Việt Nam sẽ áp dụng đối với những loại bao bì nhựa nào?
Nhãn sinh thái Việt Nam đối với bao bì nhựa thân thiện môi trường sẽ áp dụng với các sản phẩm bao bì nhựa phân hủy sinh học có khả năng phân hủy sinh học hiếu khí hoặc yếm khí và bao bì nhựa tái chế.
Đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết hiện cơ quan quản lý đã cơ bản hoàn thành các điều kiện cần thiết để thực thi EPR vào đầu năm 2024. Theo đó, bộ này đã xây dựng Hệ thống đăng ký, kê khai, báo cáo trực tuyến. Từ hệ thống này, các nhà sản xuất, nhập khẩu sẽ thực hiện đăng ký, kê khai, báo cáo trên Cổng thông tin điện tử EPR quốc gia mà không phải gửi bản giấy về Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Để có kết quả trên, ba năm qua đã có hàng chục cuộc hội thảo đối thoại, tham vấn, lấy ý kiến của các nhà sản xuất, nhà tái chế, nhà quản lý, giới khoa học cũng như rất nhiều các hội thảo phổ biến, tập huấn cho các nhà sản xuất, nhập khẩu, nhà tái chế được tổ chức ở cả ba miền Bắc - Trung - Nam.
“Tất cả các ý kiến của những đơn vị liên quan đều được chúng tôi tiếp thu nghiên cứu kỹ lưỡng với tinh thần cầu thị, lắng nghe quan điểm của các bên kể cả những sự chưa thống nhất,” đại diện Vụ Pháp chế nói và cho biết Định mức chi phí tái chế (Fs) là vấn đề nhận được nhiều ý kiến nhất. Nội dung này cũng đã được trình Thủ tướng Chính phủ trên tinh thần đảm bảo hài hoà lợi ích giữa các bên nhà sản xuất, nhập khẩu, nhà tái chế và lợi ích của cộng đồng trên quan điểm phát triển kinh tế tuần hoàn.
Về phần doanh nghiệp, đại diện Vụ Pháp chế cho biết các nhà sản xuất, nhập khẩu cũng đã có những bước tiến quan trọng để thực hiện EPR.
Đơn cử, năm 2021, lần đầu tiên 9 doanh nghiệp lớn có sự cạnh tranh trên thị trường, thậm chí là đối thủ của nhau là TH Group với thương hiệu TH True milk, Coca-Cola Việt Nam, Friesland Campina Việt Nam, La Vie, Nestle, Nutifood, Suntory PepsiCo Việt Nam, Tetra Pak và Universal Robina Corporation đã ngồi lại cùng nhau để thành lập Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (gọi tắt là PRO Việt Nam) với sứ mệnh phát triển một hệ sinh thái thu gom, tái chế bao bì trong nước đủ mạnh, giúp tăng tỷ lệ tái chế và giảm thiểu tỷ lệ bao bì thải ra môi trường.
“Trong hơn hai năm qua, PRO Vietnam đã đẩy mạnh hỗ trợ các hoạt động trên các lĩnh vực gồm nâng cao nhận thức người tiêu dùng về tái chế và phân loại rác, làm vững mạnh hệ sinh thái thu gom bao bì sẵn có. Chúng tôi cũng hỗ trợ các chương trình tái chế của nhà máy xử lý và các nhà máy sản xuất nguyên liệu tái chế”, đại diện PRO Việt Nam cho biết.
Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững
Không chỉ dừng lại ở nỗ lực chung của PRO Việt Nam, theo Vụ Pháp chế (Bộ Tài nguyên và Môi trường), thời gian qua, các thành viên của PRO Việt Nam cũng rất tích cực hưởng ứng và chủ động ký kết hợp tác với các nhà tái chế để cam kết hướng tới mục tiêu chung là phát triển bền vững.
Đơn cử như Công ty Trách nhiệm hữu hạn Nước giải khát Suntory PepsiCo Việt Nam (Suntory PepsiCo) và Công ty Cổ phần Nhựa tái chế DUYTAN (DUYTAN Recycling) đã ký hợp biên bản hợp tác chiến lược về việc cung cấp nhựa tái sinh để sản xuất bao bì các sản phẩm của Suntory PepsiCo giai đoạn năm 2022 - 2026.
Tiếp đó, trong tháng 10/2023, Công ty Trách nhiệm hữu hạn La Vie (La Vie), thành viên của Tập đoàn Nestlé đã tổ chức lễ ký biên bản ghi nhớ chương trình hợp tác thu gom và tái chế nhựa với DUYTAN Recycling. Theo đó, La Vie và DUYTAN Recycling sẽ thực hiện thu gom và tái chế 11.000 tấn rác thải nhựa, áp dụng cho các sản phẩm chai La Vie dung tích nhỏ đến sản phẩm dung tích 19L…
Nhận thức đúng trách nhiệm của nhà sản xuất, đại diện Công ty Trách nhiệm hữu hạn Quốc tế Unilever Việt Nam (Unilever Việt Nam) cho biết doanh nghiệp này cũng đang tích cực cộng tác cùng các nhà thu gom như Công ty Cổ phần VietCycle (VietCycle), nhà tái chế như DUYTAN Recycling để thúc đẩy tuần hoàn nhựa, vốn là cơ chế chuẩn bị cho việc thực hiện quy định EPR.
Cùng với đó, Unilever Việt Nam đang nghiên cứu cải tiến thiết kế bao bì nhằm đưa khả năng tái chế lên trên tỷ lệ 63% hiện tại. Hiện nay, Unilever Việt Nam đã giảm được 52% nhựa nguyên sinh và sử dụng nhựa PCR trong sản xuất…
Khai mạc Triển lãm Quốc tế về Công nghệ Bao bì ProPak Vietnam 2023
Bên cạnh đó, theo thông tin từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, từ đầu năm 2023 đến nay, một số nhà tái chế trong nước cũng đã bắt tay hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực tái chế đón đầu cơ hội từ EPR.
Điển hình như Công ty Vietcycle hồi tháng 3/2023 cùng với tập đoàn ALBA Châu Á đã ký kết hợp tác xây dựng nhà máy tái chế với tổng vốn đầu tư ước tính lên đến 50 triệu USD và công suất lên đến 48.000 tấn/ năm. Nhà máy tái chế này sẽ sử dụng công nghệ tiên tiến từ Đức, tái chế ra nhựa rPET đạt chuẩn quốc tế. Đây là nhà máy nhựa tái chế lớn nhất và cũng là nhà máy tái chế ra sản phẩm nhựa có thể sử dụng đựng thực phẩm đầu tiên tại miền Bắc.
Tiến sĩ Axel Schweitzer, Chủ tịch Tập đoàn ALBA châu Á cho rằng dự án là một bước tiến lớn để thực hiện mục tiêu góp phần xây dựng thế giới không rác thải với cách tiếp cận toàn diện và sử dụng số hóa.
“Đây sẽ là sự kết hợp lý tưởng giữa chuyên môn quản lý chất thải và tái chế nhựa toàn cầu của Tập đoàn ALBA châu Á và kiến thức của VietCycle về mạng lưới nhựa địa phương,” ông Axel Schweitzer nói và kỳ vọng dự án sẽ đóng góp vào các giải pháp cấp thiết cho vấn đề rác thải nhựa đang gia tăng ở Việt Nam./
Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) là cách tiếp cận của chính sách môi trường phổ biến trên thế giới và được đánh giá là công cụ rất hiệu quả trong quản lý rác thải. EPR được xem là động lực để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, đã được thực hành ở nhiều quốc gia châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và đem lại nhiều kết quả tích cực.
Năm 2024 là năm đầu tiên thực hiện EPR tại Việt Nam và hi vọng EPR sẽ cho chúng ta thấy sự khởi đầu tích cực, chuyển mình mạnh mẽ trong tiến trình thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam./.
