Máy móc, phương tiện đào đất trên cao tốc Phan Thiết-Dầu Giây. (Ảnh: Công Phong/TTXVN) Đông Nam Bộ từ lâu đã trở thành vùng kinh tế đầu tàu của cả nước. Năm 2023 được đánh giá là năm đặc biệt vì là năm bắt đầu triển khai hàng loạt dự án giao thông lớn mang tính liên vùng.
Với việc thúc đẩy triển khai các dự án trọng điểm, hoàn thiện hạ tầng giao thông liên vùng, khu vực phía Nam sẽ hình thành một mạng lưới giao thông hoàn chỉnh, kết nối đồng bộ giữa các phương thức, loại hình vận tải.
Đây sẽ là động lực, tạo sức bật cho đầu tàu kinh tế Đông Nam Bộ, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động logistics từ các khu kinh tế, công nghiệp lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Thời gian qua, các tỉnh, thành vùng Đông Nam Bộ tích cực triển khai các dự án hạ tầng giao thông kết nối theo hướng đồng bộ, hiện đại, liên kết vùng, khu vực.
Song song đó, các địa phương còn tăng cường hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực; trong đó, trọng tâm là đẩy nhanh tiến độ các dự án giao thông trọng điểm, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn tiếp theo.
Tích cực triển khai các dự án trọng điểm
Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vừa thông qua kế hoạch tổ chức lễ khởi công dự án xây dựng đường Vành đai 3-đoạn qua thành phố vào ngày 18/6 tới đây. Các địa phương còn lại dự tính khởi công dự án trên địa bàn từ 26-30/6.
Vành đai 3 giai đoạn 1 dài 76km có tổng mức đầu tư gần 75.400 tỷ đồng, đi qua Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Long An, là công trình giao thông lớn nhất phía Nam.
Toàn tuyến Vành đai 3, giai đoạn 1 dự kiến hoàn thành năm 2026, mở ra không gian phát triển các hành lang công nghiệp, kết nối nhiều cụm cảng biển, giảm thời gian đi lại cũng như chi phí logistics.
Cùng với đường Vành đai 4-Thành phố Hồ Chí Minh, đường Vành đai 3-Thành phố Hồ Chí Minh đóng vai trò rất quan trọng trong kết nối vùng Đông Nam Bộ cũng như giải tỏa áp lực về giao thông cho đô thị lớn nhất vùng là Thành phố Hồ Chí Minh.
Do vậy, các địa phương trong vùng đang hết sức tập trung đẩy nhanh tiến độ công việc để sớm hoàn thành xây dựng, khép kín hai tuyến đường vành đai này.
Sở Giao thông Vận tải, Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Thủ Đức, các huyện Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông thành phố (Ban Giao thông, đại diện chủ đầu tư dự án Vành đai 3) cho biết hiện tại, có tổng cộng 335 ha/410 ha đất cần thu hồi phục vụ thi công dự án được các địa phương thu hồi để bàn giao cho chủ đầu tư, đạt tỉ lệ 81,5%, cao hơn so với mục tiêu đặt ra là 70% vào ngày 15/6/2023.
[Thủ tướng đồng ý xây tuyến đường kết nối Bình Phước và Đồng Nai]
Theo ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban Giao thông, bên cạnh yêu cầu về mặt bằng đã được đảm bảo, công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công, tư vấn giám sát cũng được triển khai đúng tiến độ, đảm bảo sau khi khởi công sẽ bắt tay vào thi công ngay.
Việc khởi công Dự án đường Vành đai 3 đúng kế hoạch đề ra cho thấy cách làm mới, tiếp cận mới đã giúp dự án thực hiện đúng tiến độ. Điều này sẽ được nhân rộng, lan tỏa cho các dự án giao thông trọng điểm của Thành phố Hồ Chí Minh trong tương lai, nhất là khi thành phố được Quốc hội cho triển khai những cơ chế vượt trội trong Nghị quyết thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội (Nghị quyết số 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù đối với Thành phố Hồ Chí Minh) sắp tới.
Cũng trong ngày 18/6 tới, dự án đường cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu đi qua hai tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu chính thức khởi công. Kế hoạch này đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai gửi đến Bộ Giao thông Vận tải.
Sau khi khởi công cả ba dự án thành phần của đường cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu sẽ tiến hành thi công ngay để đảm bảo tiến độ.
Theo đó, dự án đường cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu có chiều dài là 53,7 km với tổng mức đầu tư gần 18.000 tỷ đồng từ vốn ngân sách Trung ương và vốn của các địa phương nơi dự án đi qua.
Dự án chia thành 3 đoạn, trong đó đoạn 1 dài 16km (Đồng Nai đầu tư), đoạn 2 dài 18,2km đi qua địa phận Đồng Nai (Bộ Giao thông vận tải đầu tư), đoạn 3 đi qua địa phận Bà Rịa-Vũng Tàu dài 19,5 km (Bà Rịa-Vũng Tàu đầu tư).
Bên cạnh hai dự án kể trên, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cũng quyết định khởi công dự án cầu Phước An cùng ngày 18/6. Đây là dự án quan trọng nối đường liên cảng Cái Mép-Thị Vải (thị xã Phú Mỹ, Bà Rịa-Vũng Tàu) với huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai với tổng chiều dài 4,3 km, tổng mức đầu tư 4.879 tỷ đồng.
Tại tỉnh Bình Dương, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Dương Võ Văn Minh cho biết, tỉnh đang tập trung nghiên cứu, đầu tư các trục giao thông trọng điểm, huyết mạch để tạo động lực thu hút đầu tư vào tỉnh, bao gồm các đoạn tuyến Vành đai 3, 4; cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Thủ Dầu Một-Chơn Thành…
Đối với dự án Vành đai 4-Thành phố Hồ Chí Minh, tổng chiều dài tuyến đoạn qua địa bàn tỉnh Bình Dương khoảng 48,3 km, hiện có 22,64 km các đoạn tuyến đã đầu tư và còn 25,66 km đoạn tuyến chưa đầu tư.
Tăng cường hợp tác giữa các địa phương
Vừa qua, lãnh đạo tỉnh, thành trong vùng tứ giác kinh tế gồm Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu đã có buổi làm việc nhằm tăng cường hợp tác trong việc triển khai các dự án kết nối giao thông giữa các địa phương.
Trong kết nối giao thông giữa Đồng Nai và Bình Dương, lãnh đạo hai địa phương thống nhất sẽ bổ sung 4 vị trí cầu kết nối gồm: cầu Hiếu Liêm 2, cầu Tân An-An Lạc, cầu Tân Hiền-Thường Tân và cầu Thạnh Hội 2.
Riêng kết nối giữa thành phố Biên Hòa và thành phố Dĩ An, ngoài 5 vị trí kết nối hiện hữu, hai đô thị này sẽ được bổ sung một điểm kết nối giữa đường D1, khu Đông Bắc Dĩ An và đường nối từ đường Bùi Hữu Nghĩa đi Quốc lộ 1K.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết, thành phố sẽ trao đổi, thống nhất với tỉnh Đồng Nai cùng kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải sớm nghiên cứu mở rộng dự án thành phần 1A của dự án đầu tư xây dựng đoạn Tân Vạn-Nhơn Trạch giai đoạn 1 (dự án thành phần 1A), bảo đảm khai thác đồng bộ với toàn dự án đường Vành đai 3-Thành phố Hồ Chí Minh,...
Theo lãnh đạo tỉnh Bình Dương, hạ tầng được đầu tư phát triển nhanh, đô thị công nghiệp đã lấp đầy đến đường Vành đai 3. Không gian đang phát triển nhanh đến Vành đai 4 và hiện theo nghiên cứu, đề xuất của đơn vị tư vấn lập quy hoạch tỉnh Bình Dương thì Thành phố Hồ Chí Minh cần thêm đường Vành đai 5 để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn tiếp theo.
Bên cạnh đó, các địa phương cần nhanh chóng kéo giãn hành lang vận tải lên phía Bắc, theo đường Vành đai 4, vòng qua Tân Uyên (Bình Dương), Biên Hòa (Đồng Nai) và đấu nối vào cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu, đồng thời bổ sung đoạn khuyết thiếu từ Tân Uyên đến Biên Hòa.
Luồng vận tải công nghiệp sẽ theo các cao tốc, quốc lộ, đại lộ, rẽ vào Vành đai 4 để cung cấp tài nguyên cho trục kinh tế Đông Nam Bộ, thay thế các luồng vận tải trước nay đi theo Vành đai 2 và 3.
Đối với tỉnh Bình Dương và Tây Ninh, lãnh đạo hai địa phương cam kết sẽ hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực, trong đó, trọng tâm là đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án giao thông kết nối vùng.
Đồng thời, triển khai các nội dung có liên quan đến hai địa phương trong các quy hoạch ngành quốc gia đã được phê duyệt, như: Quy hoạch mạng lưới đường bộ, quy hoạch kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa.
Thống nhất quy hoạch hai tuyến đường và cầu kết nối từ đường tỉnh 789 (Tây Ninh) với đường tỉnh 744 (Bình Dương) trong quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Theo lãnh đạo tỉnh Đồng Nai, do nằm ở vị trí cửa ngõ của đô thị lớn nhất cả nước là Thành phố Hồ Chí Minh, việc đầu tư, xây dựng hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông sẽ tạo ra động lực tăng trưởng mới cho tỉnh Đồng Nai.
Không chỉ mang giá trị kết nối, một hệ thống giao thông hiện đại, đồng bộ còn thúc đẩy phát triển kinh tế và quá trình đô thị hóa cho địa phương này.
Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Bà Rịa-Vũng Tàu Lương Anh Dũng cho biết, từ nay đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cũng lên kế hoạch tập trung chủ yếu vào phát triển hệ thống giao thông kết nối.
Thứ nhất, triển khai tuyến cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu vào tháng 6/2023 này và dự kiến hoàn thành cuối năm 2025.
Cùng với đó, đường Vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh trong đó có đoạn qua Bà Rịa-Vũng Tàu đang trình Chính phủ phê duyệt dự án tiền khả thi, sau đó chuẩn bị các thủ tục pháp lý để triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) vào năm 2024 và dự kiến kết thúc vào năm 2030, đồng bộ với các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Long An và Thành phố Hồ Chí Minh khai thác toàn bộ đường Vành đai 4.
Tạo sức bật mới cho đầu tàu kinh tế
Tiến sỹ Nguyễn Văn Hiến, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính-Marketing cho rằng, liên kết về giao thông sẽ là cú hích thúc đẩy sự phát triển của cả vùng Đông Nam Bộ.
Cơ quan chức năng bàn giao ranh mốc để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Biên Hòa-Đồng Nai. (Ảnh: TTXVN phát) Liên kết phát triển giao thông không phải chỉ là phát triển mạng lưới giao thông đường bộ mà là phát triển đồng bộ toàn bộ hệ thống giao thông, bao gồm giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy, cảng hàng không, cảng biển, đặc biệt là phát triển mạng lưới đường cao tốc và đường sắt kết nối các địa phương với nhau.
Với tiến độ hiện tại, năm 2025 sẽ là thời điểm đánh dấu một loạt dự án trọng điểm như cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu, sân bay Long Thành, cao tốc Bến Lức-Long Thành và một số tuyến quốc lộ khác sẽ được hoàn thành.
Khi đó, đô thị vệ tinh sẽ phát triển, mở rộng không gian công nghiệp, tạo thêm cơ hội kinh doanh và đặt niềm tin vào sức bật mới của vùng Đông Nam Bộ.
Theo ông Phạm Văn Cảnh, chuyên gia Hội đồng cố vấn Dự án Đầu tư xây dựng đường Vành đai 3-Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến đường được quy hoạch nằm trong mạng lưới đường bộ cao tốc, mang tầm quan trọng quốc gia và được ưu tiên đầu tư nhằm nâng cao khả năng kết nối giữa các đô thị vệ tinh hai bên đường, giảm ách tắc giao thông ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Dự án sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo điều kiện phát triển khu đô thị, công nghiệp, thương mại, dịch vụ cho các địa phương dự án đi qua. Đồng thời, mở ra không gian phát triển mới để khai thác tiềm năng sử dụng quỹ đất, tăng hiệu quả đầu tư đối với các địa phương lân cận.
Đặc biệt, Vành đai 3 không chỉ tăng liên kết nội vùng mà thông qua cửa ngõ tỉnh Long An sẽ tăng kết nối giữa vùng kinh tế động lực Đông Nam Bộ với vùng Đồng bằng sông Cửu Long, giúp bổ trợ, khai thác tốt tiềm năng của hai vùng này.
Dự báo, năng lực lưu thông liên vùng được cải thiện mạnh mẽ sẽ giúp tăng sức bật cho nền kinh tế cũng như quy mô GRDP trong giai đoạn tới năm 2030.
Tại tỉnh Bình Dương, Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương Nguyễn Văn Lợi cho rằng, dọc hành lang Vành đai 3, Vành đai 4 và các tuyến cao tốc của vùng đi qua địa bàn tỉnh sẽ hình thành vành đai công nghiệp, đô thị, dịch vụ, logistics.
Từ đó, từng bước tăng dần tỷ trọng ngành dịch vụ trong cơ cấu kinh tế, đảm bảo cơ cấu hợp lý giữa công nghiệp và dịch vụ. Tỉnh phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn 2021-2030 trên 10%.
Đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 15 nghìn USD, tiếp tục duy trì trong nhóm các địa phương có thu nhập bình quân đầu người cao nhất nước.
Đối với tỉnh Đồng Nai, các tuyến đường cao tốc được khai thác sẽ là đòn bẩy phát triển kinh tế địa phương. Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Đặng Minh Đức cho biết, trong năm 2023, Đồng Nai đã và sẽ triển khai hàng loạt dự án giao thông trọng điểm.
Các dự án hoàn thành sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, giúp kết nối Đồng Nai với các địa phương khu vực phía Nam và cả nước.
Với dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, sân bay lớn nhất cả nước đang được đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, dự kiến hoàn thành năm 2026 sẽ giúp tứ giác kinh tế của vùng Đông Nam Bộ có thêm điều kiện để tăng tốc phát triển.
Bởi trong tương lai, bên cạnh sân bay Tân Sơn Nhất, hệ thống cảng biển Thành phố Hồ Chí Minh, cảng biển Bà Rịa-Vũng Tàu mà quan trọng nhất là cụm cảng Cái Mép-Thị Vải, tứ giác kinh tế này sẽ được bổ sung một "cửa ngõ" mới để tạo thêm động lực phát triển.
Nâng cao hiệu quả hoạt động logistics
Theo Bộ Giao thông Vận tải, về đường bộ, việc hình thành tuyến cao tốc Bắc-Nam, các tuyến cao tốc nối Thành phố Hồ Chí Minh với các cửa ngõ, đầu mối giao thông quan trọng, các đường vành đai thuộc khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và hai trục dọc, ba trục ngang tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long cùng với 52 tuyến quốc lộ dài khoảng 6.406 km sẽ đảm nhận vai trò gom hành khách, hàng hóa để kết nối liên vùng.
Một khu vực thuộc địa phận huyện Đắk R’lấp, tỉnh Đắk Nông, nơi dự kiến đường cao tốc Gia Nghĩa (Đắk Nông)-Chơn Thành (Bình Phước) đi qua. (Ảnh: Hưng Thịnh/TTXVN) Về đường thủy nội địa, tiếp tục đầu tư, nâng cấp các cảng thủy nội địa, phát triển hành lang đường thủy và logistics phía Nam, đưa vào cấp kỹ thuật các luồng tuyến vận tải thủy nội địa chính, hiện đại hóa thiết bị bốc dỡ tại cảng sông.
Đại diện lãnh đạo tỉnh Đồng Nai cho biết, bên cạnh sân bay Long Thành, năm 2024, Đồng Nai sẽ có thêm cảng biển Phước An. Các dự án khi đi vào hoạt động sẽ góp phần tạo lập và thúc đẩy động lực tăng trưởng mới.
Các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Nai sẽ có thêm nhiều thuận lợi trong việc xuất-nhập khẩu hàng hóa, ngân sách tỉnh cũng có thêm những nguồn thu lớn.
Ông Nguyễn Xuân Kỳ, Tổng Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cảng quốc tế Cái Mép (CMIT), tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết, những năm gần đây, cụm cảng quốc tế Cái Mép-Thị Vải có bước tiến nhảy vọt về sản lượng hàng hóa.
Riêng CMIT, giai đoạn 2017-2020, tăng trưởng sản lượng hàng hóa luôn đạt ngưỡng hai con số. Tuy nhiên, hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.
Trong dài hạn, việc triển khai xây dựng cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu giúp gỡ nút thắt phát triển cho khu vực cảng Cái Mép-Thị Vải, nâng cao khả năng kết nối, rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa, logistics từ các khu công nghiệp trong vùng đến cụm cảng nước sâu lớn nhất Việt Nam này, đặc biệt là khi kết hợp cùng Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Trong hai ngày 17-18/6/2023, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu khởi công dự án nâng cấp mở rộng Tỉnh lộ 994 (vốn đầu tư 2.300 tỷ đồng), dự án cầu Phước An (4.900 tỷ đồng).
Cả hai dự án đều có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động logistics không chỉ của địa phương mà cả vùng trọng điểm kinh tế phía Nam.
Cầu Phước An là cây cầu quan trọng để kết nối đường liên cảng Cái Mép-Thị Vải với các đường cao tốc liên vùng phía Nam và đường cao tốc Bắc-Nam.
Từ đây, mới có thể khai thác hết ưu thế nước sâu của cảng Cái Mép-Thị Vải cũng như phát triển dịch vụ logistics và các khu công nghiệp, giúp việc vận chuyển hàng hóa từ Đồng bằng sông Cửu Long và các khu vực lân cận đến cụm cảng Cái Mép-Thị Vải nhanh chóng hơn.
Thuận lợi về giao thông kết nối còn giúp Bà Rịa-Vũng Tàu có lợi thế hơn để thu hút nguồn hàng về cụm cảng Cái Mép-Thị Vải, qua đó phát huy thế mạnh từ kinh tế cảng biển.
Bên cạnh đó, dự án nâng cấp, mở rộng tỉnh lộ 994 có bề rộng 42 m và dài gần 100 km nối liền 5 địa phương của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu trên một trục.
Tỉnh lộ 994 kéo dài từ xã Long Sơn, thành phố Vũng Tàu đến các huyện Long Điền, Đất Đỏ và kết thúc tại điểm giáp với Quốc lộ 55 ở xã Bình Châu, huyện Xuyên Mộc.
Tỉnh lộ 994 cũng sẽ nối vào đường Long Sơn-Cái Mép để thành một trục động lực nối các khu công nghiệp, cảng container cửa ngõ Cái Mép-Thị Vải ở thị xã Phú Mỹ với các khu đô thị, du lịch, nghỉ dưỡng ven biển Bà Rịa-Vũng Tàu./.
