Thủ tướng Anh Boris Johnson phát biểu trong phiên họp của Hạ viện tại London ngày 9/9/2019. (Nguồn: AFP/TTXVN) Thủ tướng Anh Boris Johnson đã thất bại lần thứ hai trong nỗ lực thúc đẩy một cuộc tổng tuyển cử sớm.
Ông Johnson đã hy vọng có thể giải tán Quốc hội ngay trong đêm 9/9 và tổ chức một cuộc bầu cử sớm vào ngày 15/10, nhưng các đảng đối lập đã bác bỏ yêu cầu của ông.
Thay vào đó, các đảng đối lập muốn Thủ tướng tập trung vào việc đạt được một thỏa thuận Brexit mới và sau đó, nếu thất bại, ông phải đến Brussels để xin gia hạn thời điểm Brexit một lần nữa.
Tờ Financial Times (Anh) ngày 10/9 cho rằng Quốc hội Anh đã bị đình chỉ trong 5 tuần, bắt đầu từ đêm 9/9, nên trước mắt không còn cơ hội để các nghị sỹ “đánh sập” Chính phủ Thủ tướng Johnson hoặc gây sức ép lớn hơn cho ông trong vấn đề Brexit.
Vì vậy, trọng tâm của Phố Downing bây giờ là đạt được một thỏa thuận Brexit mới có thể giành được sự ủng hộ khó khăn của 27 nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) và đa số nghị sỹ Quốc hội. Tuy nhiên, liệu có phải toàn bộ chiến lược của ông Johnson đã bị Quốc hội "đánh chìm"?
[EU khẳng định đã sẵn sàng cho Brexit "không thỏa thuận"]
Kể từ khi bước lên những bậc thang dẫn vào số 10 phố Downing, ông Johnson đã quyết tâm đưa Brexit không thỏa thuận trở lại bàn đàm phán một cách chắc chắn.
Sự quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ Anh đã cho EU thấy rằng ông nghiêm túc về việc ra đi vào ngày 31/10 mà không có thỏa thuận.
Thủ tướng có một mục tiêu trong các cuộc đàm phán với EU: xóa bỏ hoặc điều chỉnh điều khoản chốt chặn, một chính sách để đảm bảo rằng không có biên giới cứng ở Ireland.
Tuy nhiên, việc Quốc hội Anh hồi tuần trước thông qua dự luật ngăn chặn Brexit không thỏa thuận đã khiến ông Johnson bối rối. Chiến lược chơi bài rắn của ông Johnson đã bị các nghị sỹ phản đối Brexit "cứng" nhấn chìm.
Sau đó, kế hoạch B của ông Johnson là kêu gọi một cuộc bầu cử sớm, để cho dân chúng quyết định liệu họ có muốn thỏa thuận hay không, cũng đã thất bại.
Điều tốt nhất mà ông Johnson có thể làm cho Kế hoạch C của mình là tiếp tục đàm phán với EU, nhấn mạnh rằng không có thỏa thuận nào vẫn là một lựa chọn thực tế và hy vọng sẽ có một bước đột phá trong khoảng thời gian từ giờ đến khi hội nghị thượng đỉnh EU diễn ra vào ngày 17/10.
Khi đó, kết quả tốt nhất mà ông Johnson có thể đạt được là một thỏa thuận mới và trình thỏa thuận này để Quốc hội thông qua và Vương quốc Anh sẽ rời EU một cách suôn sẻ vào ngày 31/10.
Ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy Thủ tướng Johnson đang cố gắng tập trung vào giải pháp "chốt chặn" (back stop) cho Bắc Ireland. Điều này có thể được EU chấp nhận, nhưng chưa chắc đã được những người trung thành theo chủ nghĩa hợp nhất giữa Anh và Bắc Ireland đồng ý. Một kết quả như vậy, về bản chất, sẽ đặt ra một biên giới trên biển Ireland - bất kể đường biên giới này vô hình và nhẹ nhàng như thế nào.
Giả sử tại Hội nghị thượng đỉnh EU sắp tới, ông Johnson không đạt được thỏa thuận Brexit mới nào, Vương quốc Anh có thể hướng tới một vụ phá vỡ hiến pháp toàn diện.
Ông Johnson khăng khăng Vương quốc Anh sẽ rời khỏi EU vào ngày 31/10 và đã đề cập đến việc bẻ cong luật pháp để tránh việc tiếp tục yêu cầu trì hoãn Brexit.
Mặc dù một số nhân vật Bảo thủ cao cấp đã hối thúc Phố Downing phớt lờ bộ luật ngăn chặn Brexit "cứng," nhưng các bộ trưởng cho rằng thay vào đó ông Johnson sẽ tìm cách tiêu hủy bộ luật này.
Trả lời báo giới hôm 8/9, Ngoại trưởng Dominic Raab cho biết Chính phủ sẽ “tuân thủ luật pháp,” nhưng cũng “kiểm tra giới hạn những gì thực sự đáp ứng yêu cầu của pháp luật."
Bên cạnh đó, một quan chức cấp cao trong chính phủ cho biết: “Thường có những bộ luật và tư vấn pháp lý mâu thuẫn nhau và đôi khi chúng tôi thua cuộc.”
Quan chức này chỉ ra Phố Downing sẽ tìm cách “phá hủy” bộ luật buộc ông Johnson phải tìm cách gia hạn Brexit và Chính phủ “sẽ có mặt ở Tòa án Tối cao sau ngày 19 nếu cần thiết.”
Điều rõ ràng là ông Johnson sẽ không từ bỏ thời hạn Brexit của mình mà không chiến đấu.
Ông Johnson dường như sẽ cố gắng thực hiện lời cam kết ra đi vào ngày 31/10 và có thể tính đến việc từ chức nếu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc trì hoãn Brexit một lần nữa.
Liệu Quốc hội có thể thắng ông Johnson trong cuộc chiến không có thỏa thuận?
Câu trả lời nằm ở việc ai sẽ chiến thắng trong trận chiến giữa hai ông "Dom." Ông Dominic Grieve, cựu Tổng chưởng lý, người vạch kế hoạch cho những nỗ lực ngăn chặn Brexit không có thỏa thuận.
Ông cho rằng Quốc hội sẽ thắng thế, đồng thời tin tưởng bộ luật của ông, vốn được viết cẩn thận trong nhiều tháng, sẽ buộc Thủ tướng phải gia hạn và tránh Brexit không có thỏa thuận.
Trong khi đó, cố vấn đặc biệt của Thủ tướng Anh, Dominic Cummings lại cho rằng bộ luật của ông Grieve có ngôn từ kém cỏi và có đủ chỗ lách để đảm bảo rằng ông Johnson sẽ không phải vi phạm luật hay cam kết không trì hoãn Brexit.
Những người trong cuộc ở Phố Downing cho biết họ tự tin sẽ không phải uốn theo ý chí của Quốc hội. Cuối cùng, trận chiến này có thể được giải quyết tại tòa án.
Nếu ông Johnson từ chối yêu cầu gia hạn Điều 50, giả sử không có thỏa thuận mới nào tại cuộc họp tới của EU, ông Johnson có thể bị đưa ra Tòa án Tối cao.
Vương quốc Anh sẽ có một cuộc bầu cử?
Trước sau thì Thủ tướng Johnson sẽ phải tổ chức bầu cử. Tất cả các chính đảng đều đồng ý rằng Vương quốc Anh cần một cuộc bầu cử trong năm nay.
Đảng Bảo thủ muốn tổ chức bầu cử ngay lập tức, trước khi thời hạn chót của Brexit và cuộc họp của EU diễn ra.
Tuy nhiên, các nghị sỹ phe đối lập đã quyết định rằng cuộc bầu cử nên được thực hiện sau khi phương án Brexit không thỏa thuận bị hủy bỏ.
Quang cảnh bên ngoài tòa nhà Quốc hội Anh tại London. (Nguồn: AFP/TTXVN) Việc giải tán Quốc hội đòi hỏi phải có sự ủng hộ của hai phần ba nghị sỹ, do vậy, khả năng này nằm ngoài tầm tay của ông Johnson.
Bên cạnh đó, Công đảng và đảng Dân chủ Tự do đã ký thỏa thuận để đảm bảo rằng một cuộc bầu cử sẽ không được tổ chức trước khi gia hạn Brexit thành công.
Do đó, giả định là Vương quốc Anh sẽ tiến hành bầu cử vào một thời điểm nào đó trong tháng 11, nhưng có quá nhiều điều chưa biết.
Nếu Thủ tướng Anh từ chối tìm kiếm sự trì hoãn Brexit, ông có thể từ chức và Chính phủ của ông có thể sụp đổ sớm hơn.
Trường hợp khác là các nghị sỹ có thể thông qua việc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ông Johnson khi Quốc hội hoạt động trở lại - mở đường cho một Thủ tướng khác giải quyết tình trạng bế tắc của Brexit.
Một cuộc bầu cử rõ ràng sẽ đến sớm, nhưng thật khó để nói chính xác rằng cuộc bầu cử đó diễn ra bằng cách nào và khi nào./.
