Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9/2019 tổ chức chiều tối 2/10, giải thích về nội dung thời gian gần đây Bộ Công Thương và một số địa phương liên tục cho doanh nghiệp xuất khẩu khoáng sản thô với lý do là không bán hết, trong khi quan điểm chỉ đạo của Chính phủ là không xuất khẩu khoáng sản thô, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh, việc giải quyết xuất khẩu tồn kho chỉ là tạm thời để tháo gỡ khó khăn trước mắt cũng như là tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp tục duy trì sản xuất, tạo việc làm và thu nhập cho người lao động.
Theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, những năm gần đây, giá kim loại và khoáng sản trên thế giới và khu vực giảm sâu. Các doanh nghiệp của ngành khai khoáng gặp rất nhiều khó khăn, chi phí sản xuất tăng cao, khu vực chế biến không được đầu tư theo quy hoạch và nếu đã đầu tư nhưng sản xuất lại phải cầm chừng, sản lượng rất thấp, tồn kho số lượng lớn một số loại khoáng sản, đặc biệt quặng sắt hoặc quặng titan, nhiều mỏ phải đóng cửa hoặc sản xuất cầm chừng.
Theo các quy định hiện nay, doanh nghiệp nếu dừng khai thác khoáng sản vẫn phải nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản trên cơ sở các giấy phép đã được cấp trước đây.
Trước tình hình này, để giải quyết khó khăn của các doanh nghiệp cũng như nhằm đẩy mạnh tăng trưởng sản xuất, Chính phủ đã có Nghị quyết số 46 ngày 9/6/2017, tại phiên họp thường kỳ tháng 5/2017 để tháo gỡ khó khăn trong sản xuất khoáng sản, trực tiếp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 264 ngày 14/6/2017 cho phép xuất khẩu một số khoáng sản tồn kho như tinh quặng sắt, tinh quặng titan và một số đá hoa trắng dạng khối…
[Công ty khai khoáng ở Yên Bái 'biến' ruộng lúa thành đồng hoang]
Như vậy, đối với quặng sắt và titan Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Công Thương phối hợp với Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố xem xét và giải quyết xuất khẩu của các doanh nghiệp. Theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã xem xét giải quyết với các trường hợp cụ thể, sau đó đã có báo cáo với Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện.
Về chủ trương xuất khẩu khoáng sản của Đảng và Chính phủ, Nghị quyết số 02 ngày 25/4/2011 Bộ Chính trị về định hướng chiến lược khoáng sản công nghiệp khai khoáng đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, Quyết định số 2427 ngày 22/11/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược khoáng sản đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 cũng như Chỉ thị 03 của Thủ tướng Chính phủ ngày 30/3/2015 cũng đã nói rất rõ khai thác khoáng sản chủ yếu là để đáp ứng nhu cầu nguyên liệu trong nước và định kỳ xem xét để xác định mức độ quan trọng của từng loại khoáng sản, từ đó điều chỉnh việc khai thác, chế biến, xuất khẩu khoáng sản. Các sản phẩm khoáng sản chỉ được xuất khẩu khi đã được chế biến cũng như có các chỉ tiêu kỹ thuật cụ thể và được các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành.
Để quán triệt chủ trương này, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 41 ngày 21/12/2012 quy định về xuất khẩu khoáng sản. Theo đó, đã giảm từ 22 loại khoáng sản được xuất khẩu theo quy định trước đây xuống còn 10 loại khoáng sản được xuất khẩu.
Như vậy, chúng ta thấy rõ không phải là cấm xuất khẩu tất cả các loại khoáng sản mà là hạn chế - ông Hải lý giải thêm.
Hiện nay, Bộ Công Thương phối hợp với các bộ, ngành xây dựng thẩm định và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch khoáng sản theo Luật, trong quá trình triển khai, chúng tôi sẽ cân đối giữa khai thác, chế biến, đảm bảo tính hợp lý giữa cung và cầu để giảm tồn kho cũng như có những chính sách đảm bảo đầu tư khoáng sản./.