Vào 9h15' tối 28/1 (9h15' sáng 29/1 theo giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Barack Obama đã đọc Thông điệp liên bang năm 2014 trước phiên họp toàn thể của Quốc hội khóa 113. Đây là bản Thông điệp liên bang thứ 6 của ông Obama kể từ khi lên làm Tổng thống năm 2009 và kéo dài hơn một tiếng đồng hồ, trong đó dành tới 95% thời gian nói về các vấn đề đối nội.
Theo phóng viên TTXVN tại Washington, Thông điệp liên bang năm 2014 được đọc trong bối cảnh đà phục hồi của nền kinh tế đầu tàu thế giới đã tương đối ổn định, nhưng nội bộ chính trường lại bị chia rẽ và mâu thuẫn hơn bao giờ hết, gây bế tắc hầu hết các chương trình nghị sự đối nội và khiến người dân mất niềm tin vào cả Tổng thống lẫn Quốc hội. Vì vậy, Thông điệp liên bang năm nay của Tổng thống Obama được đánh giá là ít tham vọng hơn thông điệp trước.
Tổng thống Obama đã mở đầu bài phát biểu bằng việc nêu bật những kết quả phục hồi kinh tế ấn tượng của Mỹ trong năm 2013, trong đó có việc lần đầu tiên trong gần hai thập kỷ Mỹ đã khai thác được lượng dầu khí trong nước nhiều hơn lượng dầu khí nhập khẩu, cán cân thu chi ngân sách cắt giảm được hơn một nửa kể từ khi ông lên nắm quyền và Mỹ hiện cũng đã sản xuất ra nguồn năng lượng thay thế nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Trong khi đó, giá bảo hiểm y tế và chữa bệnh tăng với tốc độ chậm nhất trong vòng 50 năm qua, một phần do chương trình bảo hiểm ObamaCare.
[Những thời khắc đáng nhớ khi Obama đọc Thông điệp Liên bang]
Nội dung nổi bật của Thông điệp liên bang năm 2014 là cam kết tiếp tục áp dụng các biện pháp thúc đẩy đà phục hồi kinh tế nhằm tạo nhiều cơ hội hơn cho người dân Mỹ, nhất là tầng lớp trung lưu.
Thông điệp kêu gọi Quốc hội Mỹ tăng lương tối thiểu cho đội ngũ nhân viên liên bang từ mức 7,25 USD/giờ hiện nay lên 10,10 USD/giờ nhằm giải quyết tình trạng bất bình đẳng thu nhập; đồng thời hối thúc Quốc hội hợp tác thúc đẩy các chủ trương chính sách bị bế tắc trong năm 2013 như cải cách chế độ nhập cư để tạo điều kiện cho 11 triệu người nhập cư có thể trở thành công dân Mỹ; siết chặt kiểm soát súng đạn để giảm thiểu các vụ thảm sát; cải cách chế độ chăm sóc y tế để có thêm hàng chục triệu người được hưởng chế độ bảo hiểm; cắt giảm chi tiêu công để giảm thâm hụt ngân sách và khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng sạch.
Đẩy mạnh giáo dục và đào tạo ngành nghề nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và hàng hóa Mỹ cũng là chủ đề được nhấn mạnh trong Thông điệp liên bang năm 2014. Ngoài ra, ông Obama cũng đề xuất giáo dục miễn phí cho toàn bộ trẻ em dưới 4 tuổi và giảm bớt gánh nặng nợ nần cho sinh viên…
Trước một Quốc hội bị chia rẽ sâu sắc, Tổng thống Obama một mặt xác định năm 2014 là “năm của hành động," mặt khác thúc giục các nghị sĩ hợp tác nhằm tránh "kịch bản" ông sẽ phải viện đến quyền hạn cao nhất của người đứng đầu cơ quan hành pháp để ra các sắc lệnh hành chính thực thi những chính sách của Nhà Trắng.
Lưu ý rằng mức lương tối thiểu 7,25 USD/giờ hiện nay thực tế thấp hơn 20% so với một phần tư thế kỷ trước, tổng thống Mỹ hối thúc quốc hội - vốn phản đối việc nâng mức lương cơ bản trong suối năm ngoái - thông qua một dự luật nhằm tăng mức lương cơ bản trên toàn quốc thêm gần 40% lên 10,10 USD.
"Hãy nâng lương cho nước Mỹ," ông Obama nói với Quốc hội trong bài diễn văn Thông điệp Liên bang.
"Điều đó sẽ giúp cho nhiều gia đình. Nó sẽ mang lại nhiều khách hàng hơn cho các doanh nghiệp vì họ có thêm tiền để chi tiêu," ông nhấn mạnh, và tỏ ý ca ngợi 5 tiểu bang trong năm qua đã tự nâng mức sàn lương cũng như những công ty đã trả lương cao hơn cho nhân viên.
"Những công ty làm ăn có lãi như Costco nhận thấy rằng trả lương cao hơn là biện pháp thông minh để tăng năng suất và giảm tình trạng xoay vòng nhân viên. Chúng ta cũng nên làm như vậy."
Tổng thống Obama tuyên bố ông sẽ đưa ra một sắc lệnh hành pháp, yêu cầu các nhà thầu chính phủ phải trả cho nhân công tối thiểu 10,10 USD/giờ, né tránh đòi hỏi phải được Quốc hội phê chuẩn.
Việc này sẽ giúp tăng thu nhập cho hàng trăm ngàn nhân viên đang làm công việc lau dọn cho các tòa nhà công sở chính phủ hoặc làm các việc đòi hỏi tay nghề thấp tại các căn cứ quân sự.
Ông Obama kêu gọi các CEO cam kết không phân biệt đối xử với những người đi kiếm việc không có công ăn việc làm trong thời gian dài, và đưa ra các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu mới đối với các xe tải, trong khi phối hợp với các thành phố và các bang để thúc đẩy năng lượng sạch hơn.
Tuy nhiên, những cam kết của vị tổng thống da màu có thể sẽ không tới được với nhiều người dân Mỹ như kế hoạch. Chẳng hạn, mặc dù ông Obama kêu gọi nâng lương tối thiểu cho nhân viên liên bang nhưng Quốc hội đang lưỡng lự và không muốn áp dụng biện pháp này rộng rãi trên toàn quốc.
Tổng thống Barack Obama cho rằng Mỹ đã vượt qua khó khăn sau khi nỗ lực thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế và đang phục hồi. "Đó là lý do vì sao tôi tin rằng 2014 có thể là 1 năm đột phá của Mỹ," ông nói.
Về tình trạng bạo lực do sử dụng súng, ông Obama tuyên bố: "Tôi dự định sẽ tiếp tục nỗ lực, dù có sự ủng hộ của Quốc hội hay không, nhằm không để tiếp tục xảy ra những thảm kịch với những người Mỹ vô tội tại các rạp chiếu phim, các khu mua sắm hoặc các trường học."
Phát biểu trước các nghị sĩ, Tổng thống Obama nói: "Tôi đã thấy lòng can đảm của các bậc phụ huynh, các em học sinh, các linh mục và cảnh sát trên khắp cả nước - những người nói 'chúng tôi không sợ'."
Tổng thống Mỹ đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về việc phải để chính sách ngoại giao giúp giải quyết bế tắc kéo dài hơn 1 thập kỷ với Iran về chương trình hạt nhân của nước này, khi ông thề sẽ phủ quyết bất kỳ dự luật nào về các biện pháp trừng phạt mới.
Tổng thống Obama ký vào bản copy diễn văn Thông điệp Liên bang cho một khán giả khi rời khỏi phòng hội nghị (Ảnh: Getty Images) Phát biểu về chính sách ngoại giao trong diễn văn Thông điệp Liên bang thường niên trước Quốc hội, ông cũng cảnh báo rằng "thực tế là nguy hiểm vẫn còn tồn tại" và nước Mỹ "tiếp tục phải cảnh giác" trong bối cảnh có nhiều mối đe dọa mang tính toàn cầu và đổi thay liên tục.
"Tuy chúng ta đã đặt ban lãnh đạo chủ chốt của Al-Qaeda vào con đường dẫn đến thất bại, nhưng mối đe dọa này đã tăng lên, trong lúc các tổ chức có liên hệ với Al-Qaeda cùng những kẻ cực đoan khác đã cắm rễ ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới," ông Obama nói với các nghị sĩ.
"Nhưng tôi tin tưởng rằng sự lãnh đạo của chúng ta và an ninh của chúng ta không thể chỉ phụ thuộc vào quân đội. Với tư cách là tổng tư lệnh, tôi đã sử dụng vũ lực khi cần thiết để bảo về người dân Mỹ, và tôi sẽ không bao giờ ngần ngại làm điều đó chừng nào tôi còn ngồi ở vị trí này," ông nhấn mạnh. "Nhưng tôi sẽ không đưa quân đội vào chốn nguy hiểm trừ phi thực sự cần thiết."
Ông Obama đe dọa phủ quyết bất kỳ dự luật mới nào mà các nghị sĩ đưa ra nhằm áp đặt các lệnh trừng phạt mới đối với Iran trong bối cảnh đang diễn ra cuộc đàm phán vô cùng mong manh nhằm loại bỏ chương trình hạt nhân của nước này.
"Cùng với các đồng minh và các đối tác, chúng ta đã can dự vào cuộc đàm phán để xem có thể dùng biện pháp hòa bình đạt được mục tiêu đề ra là ngăn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân." Nhưng ông cảnh báo rằng quá trình đàm phán nhằm đạt được thỏa thuận toàn diện, sẽ bắt đầu tại New York vào tháng sau, "sẽ khó khăn. Có thể đàm phán sẽ không thành công."
"Những lệnh trừng phạt mà chúng ta đang áp dụng giúp cho khả năng này có thể thành hiện thực. Nhưng tôi xin nói rõ: nếu Quốc hội này gửi lên cho tôi một dự luật về các biện pháp trừng phạt mới đe dọa làm trật bánh các cuộc đàm phán hiện tại, thì tôi sẽ phủ quyết nó. Vì an ninh quốc gia của chúng ta, chúng ta phải tạo cơ hội để các biện pháp ngoại giao có thể thành công," ông Obama nói.
Tổng thống Obama nhắc lại cam kết rút quân khỏi Afghanistan theo đúng lộ trình vào cuối năm nay, đồng thời kêu gọi Tổng thống Hamid Karzai, vì lợi ích an ninh lâu dài của cả Mỹ và Afghanistan, hãy sớm ký Hiệp định an ninh song phương (BSA) cho phép Mỹ duy trì một lượng binh lính ở lại làm nhiệm vụ huấn luyện đào tạo và ngăn chặn sự trở lại của chủ nghĩa khủng bố.
Với Syria, Tổng thống Obama tái khẳng định sẽ cùng với các nước tìm cách chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài hơn hai năm qua tại nước này. Thông điệp liên bang 2014 của ông Obama cũng đề cập tới tiến trình hòa bình Israel-Palestine, được nối lại từ tháng 7/2013 nhưng đến nay vẫn chưa có sự khai thông.
Một điểm đáng chú ý khác là trong Thông điệp liên bang 2014, ông Obama đặc biệt nhấn mạnh mối quan hệ với châu Phi. Trước đó, Nhà Trắng thông báo ông Obama sẽ đăng cai Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-châu Phi đầu tiên tại thủ đô Washington vào tháng 8 năm nay.
Trước khi Tổng thống Obama đọc Thông điệp liên bang, nhiều chuyên gia phân tích xác định bản thông điệp năm nay chủ yếu nhằm giúp đảng Dân chủ giữ được quyền kiểm soát Thượng viện và giành được thêm ghế tại Hạ viện trong cuộc tổng tuyển cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11 tới. Trong cuộc bầu cử này, cử tri Mỹ sẽ bầu lại toàn bộ 435 ghế Hạ viện, 1/3 ghế Thượng viện và 36 trên 50 ghế thống đốc bang.
Chuyên gia bình luận chính trị của kênh truyền hình NBC Chuck Todd cho rằng, trước nguy cơ có thể bị hạn chế quyền lực nếu đảng Cộng hòa giành được quyền kiểm soát cả hai viện quốc hội trong cuộc bầu cử tới, ông Obama không còn cách nào khác là phải quay về với các nhóm cử tri gạo cội của đảng Dân chủ. Đây là lý do ông chọn chủ đề tăng thuế đánh vào người giàu để giảm bớt gánh nặng cho tầng lớp trung lưu và người lao động thu nhập thấp./.
Theo quy định, hàng năm Tổng thống Mỹ đều công bố Thông điệp Liên bang để báo cáo trước quốc hội và toàn thể người dân Mỹ về tình hình liên bang, cũng như trình bày các quan điểm về đối ngoại.
Đây đã trở thành hoạt động truyền thống qua các đời tổng thống Mỹ, cho phép họ truyền tải thông điệp cũng như tầm nhìn về các vấn đề trong và ngoài nước./.
