Tết ông Công ông Táo năm 2025 sẽ diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp năm Giáp Thìn (tức là vào thứ Tư, ngày 22/1/2025 theo Dương lịch).
Lễ cúng ông Công ông Táo là lễ cúng quan trọng, mở đầu cho Tết Cả - Tết Nguyên đán lớn nhất trong năm của người Việt, mang ý nghĩa tiễn các vị thần bếp về trời báo cáo với Ngọc Hoàng về những việc lớn nhỏ xảy ra trong gia đình suốt năm qua.
Các vị thần bếp được xem là người bảo vệ gia đình, giữ lửa hạnh phúc và mang lại may mắn. Lễ cúng ông Công ông Táo là cách để gia chủ bày tỏ lòng biết ơn và mong cầu được chở che, bình an, may mắn trong năm mới sắp đến. Vì là lễ cúng quan trọng nên tất cả mọi thành viên trong gia đình nên sắp xếp công việc để trở về nhà quây quần, sum họp cùng nhau trong dịp này.
Nên cúng vào thời điểm nào là tốt nhất?
Theo quan niệm phong thủy, giờ Ngọ (11h-13h) của ngày 23 tháng Chạp được coi là thời điểm đẹp nhất để thực hiện lễ cúng tiễn Táo quân. Tuy nhiên, do 23 tháng Chạp năm nay rơi vào thứ Tư, ngày 22/1/2025 - là ngày làm việc giữa tuần - nên nhiều gia đình khó thu xếp để cúng được đúng ngày.
Gia chủ có thể làm lễ cúng ông Công ông Táo vào các ngày trước đó, tham khảo các ngày tốt và khung giờ hoàng đạo để cúng ông Công ông Táo ngoài chính ngày 23 tháng Chạp sau:
- Ngày 19 tháng Chạp (ngày 18/1, thứ Bảy): giờ Thìn (7h-9h), Ngọ (11h-13h), Mùi (13h-15h), Tuất (19h-21h).
- Ngày 20 tháng Chạp (ngày 19/1, Chủ nhật): giờ Sửu (1h-3h), Mão (5h-7h), Ngọ (11h-13h), Thân (15h-17h), Dậu (17h-19h).
- Ngày 21 tháng Chạp (ngày 20/1, thứ Hai): giờ Dần (3h-5h), Mão (5h-7h), Tỵ (9h-11h), Thân (15h-17h), Tuất (19h-21h), Hợi (21h-23h).
Cần lưu ý thời điểm cúng muộn nhất không được quá giờ Ngọ ngày 23 tháng Chạp.
Lễ vật cúng ông Công ông Táo
Gia chủ cần chuẩn bị các lễ vật cúng ông Công ông Táo gồm:
- 3 bộ mã mũ áo và hài, trong đó, 2 bộ cho Táo ông (có cánh chuồn) và 1 bộ cho Táo bà (không có cánh chuồn).
- Cá chép giấy hoặc cá chép sống thả vào chậu nước (1 hoặc 3 “ông” cá chép).
- Tiền, vàng mã.
- Trầu cau, trái cây, hoa tươi.
- Rượu trắng, trà, gạo-muối (mỗi thứ một đĩa nhỏ).
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo
Về mâm cúng, gia chủ có thể chọn lễ chay hoặc lễ mặn đều được.
Cúng chay
Mâm cỗ cúng chay có thể gồm các món canh, xào, rán, kho… chế biến hoàn toàn từ thực vật và nấm, chẳng hạn như canh nấm, rau củ xào thập cẩm, nem rau, các món từ đậu phụ, nộm chay, giò-chả chay, xôi, chè…
Cúng ông Công ông Táo là lòng thành, do đó, với các gia chủ chưa có điều kiện chỉ cần làm mâm cúng đơn giản với 3 món là được.
Còn theo trường phái Trí tuệ của Phật giáo, lễ vật cúng ông Công ông Táo sẽ không dâng mũ áo, tiền vàng, cá chép giấy mà chỉ dâng cúng 1 mâm ngũ quả, 3 bát chè, 1 đĩa xôi, hoa tươi, nước, nến đỏ và 3 “ông” cá chép sống. Khi thắp hương xong, gia chủ sẽ mang cá thả ra sông, hồ.
Cúng mặn
Với các gia đình cúng lễ mặn, mâm cỗ truyền thống thường bao gồm một đĩa gà luộc hoặc 1 khổ thịt vai gáy luộc, 1 bát canh, 1 đĩa xào, 1 đĩa giò, 1 đĩa nem rán, 1 đĩa xôi gấc, 1 đĩa hoa quả, 1 ấm trà sen, 3 chén rượu, quả cau, lá trầu, 1 lọ hoa tươi, 1 tập giấy tiền, vàng mã.
Các món trong mâm cỗ cúng chay hay cúng mặn tùy từng gia đình có thể thay đổi, điều quan trọng nhất vẫn là lòng thành của gia chủ.
Nghi thức cúng ông Công ông Táo
Về nghi thức cúng, sau khi chuẩn bị lễ vật và mâm cỗ, gia chủ ăn mặc trang nghiêm, thành kính thắp hương, đọc bài khấn tiễn ông Công ông Táo về trời.
Trong bài khấn, trước là cảm tạ các quan thần đã ban ân phúc cho gia đình được mạnh khỏe, bình an, hạnh phúc trong suốt một năm qua. Sau là mong các quan thần xá tội cho những lỗi lầm đã phạm phải, xin được tiếp tục ban phước lộc, phù hộ toàn gia sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.
Thả cá chép
Lễ xong, gia chủ đợi đến khi tàn tuần hương thì lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối – nơi cá có thể sống khỏe mạnh.
Khi thả cá chép phải nhẹ nhàng để cá từ từ bơi ra dòng nước, tuyệt đối không được không thả cá vẫn trong túi nylon hay thả cá từ trên cao xuống; bỏ túi nylon đựng cá vào thùng rác đúng quy định.
Giữ tâm trí thanh tịnh khi thả cá, không nên cầu gì mà chỉ khấn thầm: “Xin thả phóng sinh 3 ông cá để việc về trời của 3 ngài Táo quân được thuận buồm xuôi gió” và lưu lại chút thời gian quan sát, đảm bảo cá đã bơi đi. Lúc này mới kết thúc lễ cúng ông Công ông Táo./.
Tái dựng nghi lễ thả cá chép, dựng cây nêu ở cung đình Thăng Long
“Tống cựu nghinh Tân” - lễ tiễn cái cũ để đón năm mới về, là các lễ trước Tết Nguyên đán, bao gồm chuỗi các nghi lễ: cúng ông Công ông Táo, lễ ban sóc, phất thức, dựng cây nêu.
