Đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, mỗi khi buôn làng có lễ hội, đặc biệt là vào dịp Tết, ngoài rượu cần, món ăn không thể thiếu là thịt khô.
Ngày nay, đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, đặc biệt tại hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum, vẫn có thói quen làm thịt khô để sử dụng trong các ngày lễ, Tết. Nhưng giờ đây, món thịt khô được chế biến từ thịt thú rừng đã được thay thế bằng thịt bò, heo, gà, chuột hoặc dúi...
Bà Ksor H’Chanh, người dân tộc Ja Rai, ở làng Buôn Đê, thị xã AyunPa (Gia Lai) cho biết nhiều đời nay, thịt khô đã trở thành món ăn quen thuộc với dân làng.
Để chế biến món thịt khô, người chế biến sẽ lấy phần nạc thăn, đùi, vai của con lợn, bò... cắt thành từng thớ rồi ướp các gia vị truyền thống khoảng 30 phút rồi xiên vào que treo lên bếp lửa. Công đoạn này phải được làm nhanh để giảm thời gian thịt tiếp xúc với môi trường, giữ cho thịt tươi.
Thịt tươi sau khi ướp các gia vị sẽ được treo cách bếp lửa gần 50cm theo phân tầng, xiên nào khô trước sẽ được đảo lên trên để các xiên khác cũng chín đều. Các xiên thịt cứ được trở đều trên bếp như thế khoảng 4 ngày là có thể sử dụng được. Khi ăn, đồng bào sẽ đem thịt nướng chín lại trên bếp than hồng để thịt dậy mùi thơm.
Thịt khô của người Tây Nguyên khi nướng được để nguyên miếng lớn, rồi xé nhỏ theo chiều thớ thịt khi ăn. Bề ngoài, miếng thịt có vẻ khô cứng rám mùi khói nhưng khi xé ra, bên trong thịt vẫn còn giữ được độ ướt, mềm. Món thịt khô chấm với muối tiêu rừng xay nhuyễn trộn với sả, ngò gai, ớt, muối hạt sẽ rất hấp dẫn.
Những ngày cận kề Tết Dương lịch, đồng bào các dân tộc Ja Rai, Ba Na, Ê Đê, Giẻ Triêng, Xê Đăng... ở Tây Nguyên lại quây quần bên nhau cùng làm món thịt khô truyền thống.
Thịt khô là món ăn dân dã, dễ làm song đồng bào ở Tây Nguyên cũng có những bí quyết riêng để thịt vừa bảo quản được lâu mà vẫn giữ được vị đặc trưng. Thịt khô Tây Nguyên luôn có vị khói đốt từ thân cây càphê hòa quyện làm điểm nhấn, tạo nên vị đặc trưng không nơi nào có được.
Tiễn năm cũ qua đi để chào đón Năm mới, đồng bào quây quần bên mái nhà Rông nhấp rượu cần cay nồng và thưởng thức món thịt khô truyền thống đậm đà. Tại đây dân làng tập trung nghe già làng kể chuyện lập làng rồi hòa cùng điệu xoang uyển chuyển trong tiếng cồng chiêng ngân vang.
Trong tiết trời se lạnh, mọi người như gần nhau hơn, tiếng cười nói râm ran khắp nơi hứa hẹn một năm mới sum vầy, hạnh phúc./.