Việt Nam đang đứng trước cơ hội sớm đạt được mục tiêu kép: Vừa giảm thiểu rủi ro thiên tai, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu; vừa mang lại nguồn thu lớn cho đất nước thông qua việc bán tín chỉ carbon - bởi dự kiến từ tháng 6/2025 đến giai đoạn 2028, sàn giao dịch carbon trong nước sẽ được vận hành thí điểm, hướng tới vận hành chính thức từ năm 2029.
Phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với Tiến sỹ Phạm Ngọc Nhàn - Giảng viên Bộ môn Kinh tế và phát triển, Đại học Trà Vinh, để làm rõ những thuận lợi, kỳ vọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu trên.
Kêu gọi sự đồng hành từ các doanh nghiệp
- Thưa ông, Việt Nam đang hướng tới vận hành sàn giao dịch carbon. Là người nghiên cứu về lĩnh vực này, theo ông, việc phát triển thị trường này có ý nghĩa thế nào đối với công cuộc giảm phát thải, phát triển bền vững?
Tiến sỹ Phạm Ngọc Nhàn: Thời gian qua, khi nghiên cứu về thị trường carbon, tôi nhận thấy thị trường carbon trên thế giới đã xuất hiện rất nhiều và cũng đã giao dịch rất nhiều, mang lại giá trị lớn cho môi trường.
Vì vậy, muốn phát triển xanh thì cần phải hướng đến thị trường carbon, để các doanh nghiệp có thể bù đắp tín chỉ xanh; hoặc doanh nghiệp sẽ theo hướng phát triển xanh để giảm lượng phát thải trong quá trình sản xuất.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu hiện nay, việc chúng ta đang nỗ lực phát triển thị trường carbon là một trong những tín hiệu rất tốt ở Việt Nam, qua đó sẽ khuyến khích, kêu gọi các doanh nghiệp có thể sẵn sàng đồng hành bảo vệ được môi trường thông qua các hoạt động sản xuất.
Trước đây, trong các hoạt động sản xuất, có thể chúng ta chưa quan tâm tới môi trường. Thế nhưng, thời gian gần đây, để phát triển bền vững thì các doanh nghiệp cũng đã đồng hành, sẵn sàng, thậm chí hy sinh một phần lợi ích kinh tế của mình, để cùng chung sức bảo vệ môi trường, bảo vệ được Trái Đất, cũng như giảm hiện tượng nóng lên toàn cầu.
Thị trường carbon Việt Nam: Tiềm năng lớn, cơ hội vận hành rộng mở
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với Bộ Tài chính tích cực thực hiện các nhóm nhiệm vụ, giải pháp, để sớm triển khai thí điểm thị trường carbon và vận hành chính thức từ năm 2029.
Như vậy, thị trường carbon là một tín hiệu rất tốt và chúng ta cũng rất hy vọng rằng Chính phủ sẽ có những giải pháp để làm sao khuyến khích được các doanh nghiệp có thể trao đổi được hạn ngạch, trao đổi được tín chỉ; hoặc sẽ có những cơ chế làm sao để phát triển được thị trường carbon.
Đặc biệt là trên thị trường carbon, trên sàn giao dịch chứng chỉ carbon sẽ có người cung cấp, có người mua, từ đó góp phần tăng sự nhộn nhịp, làm cho thị trường trở nên sôi động hơn.
Thời gian gần đây, chúng ta thấy rằng Bộ Tài chính cũng đang trình Chính phủ để xin giảm hoặc miễn thuế giao dịch tín chỉ carbon khi thí điểm tại Việt Nam. Hy vọng tới đây sẽ có những chính sách “cởi mở,” để bước đầu khuyến khích được các doanh nghiệp tham gia, cũng như có thể trao đổi được nhiều tín chỉ carbon để có thể bù đắp đối với các ngành hàng của họ.
- Cũng với tư cách một nhà nghiên cứu, nhìn ra thế giới, theo ông, hiện nay quốc gia nào đang vận hành rất tốt sàn giao dịch carbon; và đâu là yếu tố quan trọng, cần thiết nhất đã giúp họ vận hành hiệu quả sàn giao dịch này?
Tiến sỹ Phạm Ngọc Nhàn: Tại các nước, chẳng hạn ở khu vực Châu Á, Trung Quốc đã có sàn giao dịch chứng chỉ carbon, có thị trường carbon và họ đã phát triển thị trường này được hơn 20 năm qua.
Thời gian gần đây, các nước như Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đang tập trung phát triển các thị trường carbon. Tại các nước này, Chính phủ cũng chú trọng các chính sách phát triển thị trường carbon, để có thể tạo điều kiện cho các doanh nghiệp sẵn sàng tham gia bù đắp cho hoạt động sản xuất của mình.
Đối với các lĩnh vực, ngành hàng cụ thể, như hàng không ở các nước phát triển, hiện nay cũng đang bắt đầu áp dụng cho việc giao dịch tín chỉ carbon để bù đắp vào cho các chuyến bay của mình. Đây cũng là một trong những việc mà Liên minh châu Âu đang quan tâm, bởi họ cũng đã có những thị trường carbon để sẵn sàng bù đắp cho ngành hàng không - khi các chuyến bay bay vào trong khu vực Liên minh châu Âu.
Đối với Việt Nam, các doanh nghiệp rất kỳ vọng tới đây sẽ có những chính sách rõ ràng hơn và hướng dẫn cụ thể hơn để họ có thể áp dụng. Bước đầu, chúng ta đang thực hiện các hoạt động kiểm kê khí nhà kính. Hy vọng sắp tới, Chính phủ sẽ có những chính sách để làm sao giúp thị trường carbon của chúng ta có thể giao dịch một cách sôi động nhất.
Cần chính sách sâu sát hơn cho từng ngành
- Như ông đề cập, để thị trường carbon sôi động, điều quan trọng nhất là cần có cơ chế chính sách thông thoáng, rõ ràng. Vậy qua việc sáp nhập các bộ, ngành liên quan được giao xây dựng chính sách về phát triển thị trường carbon, theo ông, vấn đề chính sách cần có sự điều chỉnh ra sao?
Tiến sỹ Phạm Ngọc Nhàn: Ở thời điểm này, các doanh nghiệp đang thực hiện các hoạt động kiểm kê khí nhà kính để báo cáo cho các cơ quan chức năng của tỉnh. Khi thực hiện xong kiểm kê khí nhà kính, sẽ có những hạn ngạch, giao hạn ngạch, định mức của các doanh nghiệp phát thải.
Như vậy, khi hợp nhất các bộ như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Bộ Tài nguyên và Môi trường, doanh nghiệp kỳ vọng Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ có những chính sách sâu sát hơn cho từng ngành, để giúp các ngành định hình và thực hiện các hoạt động giảm phát thải như thế nào, kiểm kê như thế nào; từ đó giao hạn ngạch cho từng lĩnh vực, từng ngành. Có như vậy, các doanh nghiệp mới dễ dàng thực hiện, phát huy hiệu quả.
Ví dụ như ngành thủy sản, mảng năng lượng. Hay đối với ngành nông nghiệp, chẳng hạn như trên cây lúa thì chúng ta sẽ giảm phát thải như thế nào? Liên quan đến vấn đề này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cũng đã có Đề án 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là những dự án có tín hiệu rất tích cực. Tuy nhiên, nó sẽ giảm phát thải lượng phát thải như thế nào thì tôi và các chuyên gia cũng đang nghiên cứu, và cũng kỳ vọng sẽ có những chính sách cụ thể hơn, để nâng cao được giá trị thương hiệu của Việt Nam.
Hy vọng các sản phẩm sẽ giảm được phát thải và có được thương hiệu trên thế giới, để thế giới nhìn nhận ở Việt Nam là một quốc gia phát triển bền vững thông qua những sản phẩm giảm được lượng phát thải ra môi trường.
- Được biết, ngoài vai trò là giảng viên, ông còn là phụ trách dự án liên quan đến tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải của Công ty cổ phần Xúc tiến đầu tư phát triển bền vững. Vậy nhìn nhận từ góc độ doanh nghiệp, ông thấy công ty mình đang hướng tới thị trường carbon thế nào?
Tiến sỹ Phạm Ngọc Nhàn: Trong thời gian qua, phía công ty đã phát triển mạnh các dự án năng lượng theo tiêu chí sạch để góp phần giảm phát thải, tạo ra được tín chỉ carbon. Tuy nhiên gần đây, chúng tôi cũng mong muốn lắng nghe được các chính sách từ Chính phủ, và quan tâm tới việc thị trường cacbon sẽ được phát triển ra sao, sự đồng hành của các doanh nghiệp ở trong nước như thế nào! Lúc đó, chúng tôi mới phát triển mạnh lên những loại hình dự án như bếp đun tiết kiệm năng lượng và phát thải thấp…
Bởi vì những “dự án xanh” như thế này, một doanh nghiệp không thể nào tự đơn thân độc mã để phát triển mạnh dự án được. Và khi phát triển dự án thì công ty cũng cần phải có sự đồng hành của các doanh nghiệp.
Trước đây, chúng tôi chỉ phát triển dự án xanh cho các doanh nghiệp lớn hay tập đoàn nước ngoài để họ đầu tư vào những dự án sẽ bù trừ được carbon cho các hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, tới thời điểm này thì các chính sách của Chính phủ cũng đã khuyến khích các doanh nghiệp có thể theo hướng phát triển bền vững, phát triển xanh và tập trung chú trọng vào môi trường hoặc bù đắp carbon cho các hoạt động sản xuất.
Vì vậy, với dự án như bếp đun tiết kiệm năng lượng và phát thải thấp, có thể chúng tôi sẽ “đi chậm lại” để lắng nghe cũng như chờ đợi những thông tin từ doanh nghiệp để có thể cùng nhau đồng hành, phát triển mạnh hơn./.
- Trân trọng cảm ơn ông!
Bình luận
Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu