Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), có rất nhiều quy định mới, do đó doanh nghiệp Việt Nam phải nhanh chóng nắm bắt để có thể tuân thủ những quy định mới này. Từ đó duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và xuất khẩu lành mạnh đối với mặt hàng nông sản và thực phẩm giữa Việt Nam và Mỹ.
Đây là vấn đề được các đại biểu quan tâm thảo luận tại Diễn đàn An toàn thực phẩm toàn cầu với chủ đề "Phát triển thị trường cho hàng Việt," do Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham Vietnam) và Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, tổ chức ở Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 28/8.
Nguy cơ giảm sút kim ngạch xuất khẩu
Ngành nông nghiệp, thủy hải sản và thực phẩm chiếm khoảng 46% lực lượng lao động của Việt Nam và đem lại giá trị xuất khẩu đáng kể cho Việt Nam. Chỉ riêng ngành hải sản đã đạt 7 tỷ USD trong kim ngạch xuất khẩu Việt Nam năm 2016.
Theo quy định mới trong Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm, tất cả các nhà máy đăng ký phải gia hạn đăng ký sau mỗi hai năm, bắt đầu từ năm 2016, trong khoảng thời gian từ ngày 1/10 đến 31/12.
Trong tháng 12/2016, có 1.845 nhà máy thực phẩm ở Việt Nam đăng ký với FDA để xuất khẩu vào thị trường Mỹ, nhưng trong tháng Một năm nay con số này rớt xuống còn 806 nhà máy.
Lý giải nguyên nhân dẫn đến kết quả trên, ông Mark Gillin, Phó Chủ tịch AmCham Vietnam cho hay, do có hơn 1.000 công ty Việt Nam không biết quy định mới này, đã không gia hạn đăng ký, nên rớt khỏi danh sách và hiện nay họ không thể xuất khẩu hàng vào Mỹ.
Bên cạnh đó, AmCham quan ngại rằng việc thiếu hiểu biết các quy định mới có thể gây ra sự giảm sút đáng kể về kim ngạch xuất khẩu nông nghiệp và thực phẩm của Việt Nam vào Mỹ, cũng như sự suy giảm nhân công và doanh thu ngành.
Theo nhiều doanh nghiệp cho biết, họ cảm thấy quan ngại và hoang mang khi FDA đưa ra quy định là các cơ sở sản xuất, chế biến, đóng gói hoặc lưu trữ sản phẩm cho người và động vật khi nhập khẩu vào thị trường Mỹ phải đăng ký với cơ quan này trước khi bắt đầu sản xuất.
Đồng thời, các sơ sở sản xuất nhập khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ dù đã đăng ký với FDA, tuy nhiên bắt buộc phải đăng ký lại theo chu kỳ hai năm một lần, trong khoảng thời gian từ 1/20-31/12 vào các năm chẵn.
Bà Lý Thị Tú Duyên, đại diện Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Bến Tre (Betrimex) cho biết, để xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mỹ vốn đã không phải là điều dễ dàng đối với doanh nghiệp Việt Nam, vì thị trường này luôn có những quy định rất khắt khe đối với những mặt hàng nhập khẩu.
Song song đó, doanh nghiệp Việt Nam cũng "lúng túng" khi nắm bắt kịp thời những thay đổi về tiêu chuẩn hàng hóa do FDA cập nhật.
Một số nghiên cứu, khảo sát của Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, cho thấy hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ liên tục gặp rào cản, mặc dù các đơn vị sản xuất kinh doanh tại Việt Nam đã áp dụng tuân thủ Luật hiện đại hóa an toàn về vệ sinh thực phẩm của FDA, nhưng trên thực tế vẫn chưa bắt kịp hết những quy định mới này. Do đó, ngày càng nhiều doanh nghiệp vướng Luật này và nằm trong danh sách cảnh báo của Mỹ.
Cần kịp thời đáp ứng quy định mới
Để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp Việt Nam, ông Vũ Văn Tám, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, giai đoạn năm 2016-2017 là thời gian quan trọng triển khai các chương trình hành động về an toàn thực phẩm, đặc biệt là tổ chức sản xuất kinh doanh sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm theo chuỗi liên kết giữa người sản xuất với doanh nghiệp và thị trường.
Trong đó, tăng cường nâng cao thực thi pháp luật như Luật an toàn thực phẩm, Thú y và sắp tới là đối với ngành hàng thủy hải sản. Đồng thời, kết nối tuyên truyền các địa chỉ cung cấp sản phẩm nông sản an toàn đến người tiêu dùng.
Cũng ở góc độ đơn vị quản lý Nhà nước, bà Trần Việt Nga, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho biết, đối với quản lý thực phẩm xuất khẩu, khi có yêu cầu của nước nhập khẩu, Việt Nam sẽ cấp chứng nhận CFS, HC, CO hoặc giấy chứng nhận khác có liên quan.
Đơn cử, trong giai đoạn năm 2015-2016, Bộ Y tế đã cấp gần 1.340 giấy chứng nhận lưu hành tự do và chứng nhận y tế cho các sản phẩm thực phẩm xuất khẩu.
Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục triển khai cấp độ 4 đối với thủ tục hành chính cho sản phẩm xuất khẩu, nhằm tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập và mở rộng các thị trường xuất khẩu.
Về phía Hiệp hội, bà Vũ Kim Hạnh, Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao cho hay, nhằm giúp doanh nghiệp đáp ứng những đòi hỏi trong quy định mới về an toàn thực phẩm tại các thị trường xuất khẩu, Hội đã đưa ra sáng kiến xây dựng Bộ tiêu chí mới "Hàng Việt Nam chất lượng cao-Chuẩn Hội nhập."
Phương thức xây dựng Bộ Tiêu chí này, được dựa trên nền tảng cơ sở tuân thủ hệ thống văn bản pháp lý về chất lượng sản phẩm của Việt Nam, tổng hợp những tiêu chuẩn về hệ thống quản lý chất lượng quốc tế có tính phổ quát phù hợp hoặc tương đương.
Riêng đối với ngành nông nghiệp và thực phẩm, Bộ tiêu chuẩn cũng tổng hợp các tiêu chuẩn phổ quát quy định bởi FDA, tiêu chuẩn BRS của Hiệp hội Bán lẻ Anh quốc, tiêu chuẩn IFS của Hiệp hội Thực phẩm Đức… đảm bảo tính tương đồng là cùng hướng đến mục tiêu ngăn ngừa rủi ro trong an toàn thực phẩm.
Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm của FDA có tính pháp lý, còn Bộ tiêu chí hàng Hàng Việt Nam chất lượng cao-Chuẩn hội nhập có tính tự nguyện.
Theo bà Ratih Puspitasari, Giám đốc Phụ trách Hợp tác Khoa học và Luật định của Cargill khu vực Đông Nam Á và Ấn Độ, nhu cầu của thế giới về các loại đạm động vật lành mạnh và thực phẩm nhiệt đới ngày càng tăng.
Vấn đề đặt ra là làm sao nâng cao năng lực cho ngành thực phẩm Việt Nam, thúc đẩy canh tác nông nghiệp bền vững và tuân thủ các yêu cầu mới các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là thị trường Mỹ.
Bà Ratih Puspitasari nhấn mạnh: Việt Nam nên chú trọng đẩy mạnh những tiêu chuẩn, quy định liên quan đến chất lượng thực phẩm, an toàn thực phẩm, giá trị dinh dưỡng và phát triển bển vững.
Trong đó, cần có các chính sách rõ ràng để thúc đẩy an toàn thực phẩm, thực hành tốt về chăn nuôi, kiểm soát chặt điều kiện vệ sinh và môi trường chăn nuôi. Đồng thời, có các quy định nghiêm ngặt về sử dụng thuốc trong chăn nuôi, chăm sóc vật nuôi theo tiêu chuẩn quốc tế, học hỏi phương pháp chăn nuôi từ thị trường thành công.
"Nếu làm được những điều này sẽ không chỉ giúp mở cửa thị trường thực phẩm Mỹ mà còn tạo điều kiện cho các sản phẩm thực phẩm sản xuất tại Việt Nam tiếp cận được nhiều thị trường xuất khẩu lớn và đa dạng khác," bà Ratih Puspitasari cho hay./.