Tổng cục Thống kê dự báo xu hướng của chỉ số giá tiêu dùng (CPI) sẽ tiếp tục tăng dần trong những tháng cuối năm do một số yếu tố chính có thể sẽ ảnh hưởng đến giá cả thị trường, làm gia tăng lạm phát.
Để làm rõ hơn vấn đề này, báo Điện tử VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê Giá, Tổng cục Thống kê.
- Xin bà chia sẻ một số đánh giá về diễn biến thị trường và các yếu tố tác động đến CPI trong 10 tháng của năm?
Bà Nguyễn Thu Oanh: Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng Mười tăng 0,08% so với tháng Chín. Nguyên nhân chính do một số địa phương thực hiện tăng học phí, giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu. Theo đó, CPI tháng Mười đã tăng 3,2% so với tháng 12/2022 và tăng 3,59% so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, CPI bình quân 10 tháng đã tăng 3,2% so với cùng kỳ năm trước và lạm phát cơ bản tăng 4,38%.
[Chỉ số giá tiêu dùng CPI tháng 10 của cả nước tăng 0,08%]
Các yếu tố làm tăng CPI trong 10 chủ yếu do chỉ số giá nhóm vé máy bay bình quân 10 tháng tăng tới 75% so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân là do chi phí của các hãng bay và nhu cầu đi lại của người dân đang tăng cao. Đặc biệt trong dịp Lễ, Tết và nghỉ Hè, nhu cầu thị trường đã tác động đến giá vận tải hàng không cũng như giá vé tàu hỏa tăng 30%, giá vé ôtô khách tăng xấp xỉ 8%.
Chỉ số giá nhóm lương thực trong 10 tháng tăng 5,48%. (Ảnh: Vietnam+) Ngoài ra có các nguyên nhân khác, cụ thể là chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 7% so với cùng kỳ năm trước do một số địa phương tăng học phí năm học 2023-2024 theo lộ trình của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP. Bên cạnh đó, chỉ số giá nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 6,74% so với cùng kỳ năm trước và chỉ số giá nhóm lương thực tăng 5,48% và Tập đoàn Điện lực Việt Nam điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân tăng 3% (từ ngày 4/5).
Trái lại có một số yếu tố làm giảm CPI trong 10 tháng, chỉ số giá nhóm xăng dầu trong nước 10 đã giảm 13% so với cùng kỳ năm trước theo biến động của giá thế giới và chỉ số giá nhóm gas trong nước giảm 8% theo giá thế giới.
- Bà đánh giá như thế nào về xu hướng giá cả thị trường trong các tháng cuối năm?
Bà Nguyễn Thu Oanh: So với cùng kỳ năm trước, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) các tháng đầu năm có xu hướng giảm và từ tháng Bảy theo xu hướng tăng dần trở lại. Cụ thể, CPI tháng Một tăng cao nhất với 4,89%, sau đó giảm dần đến tháng Sáu mức tăng chỉ còn 2%, tháng Bảy tăng ở mức 2,06%, đến tháng Mười tăng 3,59% và CPI bình quân 10 tháng tăng 3,2% so với cùng kỳ năm 2022.
Tổng cục Thống kê dự báo xu hướng của CPI sẽ tiếp tục tăng dần trong những tháng cuối năm do một số yếu tố chính có thể sẽ ảnh hưởng đến giá cả thị trường, làm gia tăng lạm phát. Trong số đó, giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu do nhu cầu tại các thị trường châu Á và châu Phi đang tăng lên, đặc biệt là sau khi Indonesia thông báo sẽ nhập khẩu 1,5 triệu tấn gạo dự trữ quốc gia đến cuối năm 2023 mà Việt Nam và Thái Lan là hai nguồn cung gạo chính.
Bên cạnh đó, việc tăng lương cơ sở 20% sẽ có tác động làm tăng giá các hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng.
Trên thị trường, giá xăng dầu thế giới đang có xu hướng tăng trở lại, Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) cũng dự báo nguồn cung toàn cầu tiếp tục thiếu hụt trong năm 2023 và một số quốc gia đang nỗ lực bổ sung cho nguồn dự trữ hiện ở mức thấp. Do đó, nếu giá xăng dầu thế giới tăng vào cuối năm nay sẽ tác động ngay vào giá xăng dầu trong nước và qua đó tác động tới CPI.
Hơn nữa, giá các mặt hàng thực phẩm, đồ uống, may mặc thường tăng theo quy luật vào thời điểm cuối năm do nhu cầu mua sắm thường tăng cao, đặc biệt là trong dịp Tết.
Mặt khác, dịch vụ du lịch sẽ tiếp tục đà phục hồi, qua đó sẽ tác động tới giá nhiều nhóm hàng khác trong rổ hàng hóa CPI như ăn uống ngoài gia đình, văn hóa, giải trí...
- Xin bà chia sẻ một số giải pháp nhằm ổn định mặt bằng giá cả trên thị trường cũng như công tác thực hiện kiểm soát lạm phát trong những tháng cuối năm?
Bà Nguyễn Thu Oanh: Trong bối cảnh đó, Tổng cục Thống kê đã đề xuất một số giải pháp. Theo đó, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương cần theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm bảo đảm nguồn cung, bình ổn giá trong nước.
Dư địa cho việc điều chỉnh các loại giá dịch vụ do Nhà nước quản lý trong những tháng cuối năm là còn. (Ảnh: Vietnam+) Thêm vào đó, các cấp chức năng cần chuẩn bị đầy đủ nguồn hàng để đáp ứng kịp thời nhu cầu tiêu dùng của người dân, nhất là các mặt hàng lương thực, thực phẩm và các hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng thiết yếu. Các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất đã được ban hành cần triển khai hiệu quả. Thêm vào đó là kiểm soát giá nguyên vật liệu đầu vào, tăng cường sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước dần thay thế nguồn nhập khẩu.
Để làm đảm bảo các yếu tố trên, Tổng cục Thống kê kiến nghị tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện các biện pháp kê khai giá, niêm yết giá, công khai thông tin về giá. Đặc biệt, các trường hợp đầu cơ, găm hàng và tăng giá bất hợp lý phải xử lý nghiêm.
Hiện nay, dư địa cho việc điều chỉnh các loại giá dịch vụ do Nhà nước quản lý trong những tháng cuối năm là còn, nhưng cần quyết định mức độ và thời điểm điều chỉnh phù hợp để bảo đảm ổn định xã hội, giảm thiểu những tác động tiêu cực đối với người nghèo, tránh gây cộng hưởng lạm phát chi phí đẩy cũng như tạo ra lạm phát kỳ vọng của nền kinh tế.
Do vậy, Chính phủ cần tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, thận trọng, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra./.
