Sáng 25/10, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức hội nghị sơ kết sản xuất trồng trọt vụ Hè Thu, vụ Mùa năm 2021, triển khai kế hoạch sản xuất vụ Đông Xuân 2021-2022 tại các tỉnh thành duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.
Theo Cục Trồng trọt, kế hoạch diện tích lúa vụ Đông Xuân 2021-2022 toàn vùng là 321,5 nghìn ha, giảm 1,08 nghìn ha; năng suất bình quân 67,41 tạ/ha, tăng 0,54 tạ/ha. Sản lượng dự kiến 2.167 nghìn tấn, tăng 10 nghìn tấn so với Đông Xuân 2020-2021.
Đối với vụ này, theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, các địa phương cần cân đối nguồn nước tưới, khả năng khai thác các nguồn nước tưới bổ sung để có các giải pháp chỉ đạo sản xuất. Vùng an toàn nguồn nước cho sản xuất tập trung canh tác đúng lịch thời vụ, tăng cường thâm canh.
Vùng có nguy cơ hạn hán, không đủ lượng nước cho sản xuất cần tập trung bố trí chuyển từ cơ cấu sản xuất 3 vụ sang 2 vụ, hoặc bố trí lại thời vụ sản xuất phù hợp để né tránh hạn, mặn và áp dụng kỹ thuật canh tác để hạn chế tác động của hạn, mặn đến sản xuất lúa.
Các địa phương đẩy mạnh chuyển đổi những vùng thiếu nước tưới sang cây trồng cạn ngắn ngày để tăng hiệu quả sản xuất và tiết kiệm nước tưới.
Theo Cục Trồng trọt, với các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ, những diện tích chủ động nguồn nước cần bố trí thời vụ xuống giống đại trà tập trung từ ngày 10/12-31/12/2021, không gieo muộn hơn sau ngày 10/01/2022, thu hoạch trước 30/4/2022.
Riêng chân 3 vụ lúa Bình Định gieo sạ từ ngày 25/11-05/12/2021; Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận gieo sạ từ 15/11 và kết thúc trong tháng 12/2021.
Những diện tích không chủ động nguồn nước, cần gieo sớm hơn lúa đại trà chính vụ trước 10/12/2021, diện tích này chiếm 10-15 % diện tích gieo trồng. Vùng trũng thoát nước kém, tranh thủ nước rút đến đâu xuống giống đến đó, phấn đấu gieo sạ trước 10/01/2022.
Đối với những diện tích nước rút quá chậm sau 10/01/2022, có thể gieo mạ cấy để tranh thủ thời gian và rút ngắn sinh trưởng, lúa trỗ bông sớm.
Với các tỉnh Tây Nguyên, vùng chủ động nguồn nước tưới, tập trung xuống giống trong khung thời vụ từ 10/12-31/12/2021. Những vùng cân đối nguồn nước có nguy cơ thiếu vào cuối vụ (mùa khô) các địa phương phải tính toán cân đối diện tích xuống giống phù hợp lượng nước trong hồ đập và khuyến cáo sử dụng giống ngắn ngày, gieo sạ sớm hơn lúa đại trà, trước 10/12/2021.
Riêng một số diện tích lúa sản xuất 3 vụ tại Lâm Đồng bố trí gieo sạ từ ngày 15/11-10/12/2021.
[Phát triển tối đa diện tích sản xuất vụ Đông, đảm bảo hiệu quả kinh tế]
Về cơ cấu giống, các tỉnh căn cứ tình hình từng địa phương cần khuyến cáo cơ cấu giống lúa phù hợp. Tuy nhiên, cần đẩy mạnh sử dụng cấp giống xác nhận, giống ngắn ngày có năng suất cao, chất lượng khá, cứng cây, chống đổ ngã, chống chịu khô hạn tốt.
Bên cạnh yếu tố thời vụ và cơ cấu giống, các địa phương cần tập trung chỉ đạo gói kỹ thuật “1 phải, 5 giảm” đồng bộ; tăng cường bón lót phân hữu cơ. Sử dụng các dạng phân ure chậm tan để chống thất thoát đạm. Tranh thủ nguồn nước tưới đủ cho 3 lần bón phân và thời kỳ trỗ bông.
Theo ông Lê Thanh Tùng, do hiện tượng La Nina từ khoảng tháng 10/2021 và duy trì cường độ yếu cho đến hết năm 2021 với xác suất 70%. Mật độ bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông trong những tháng cuối năm nhiều hơn trung bình nhiều năm.
Tổng lượng mưa ở khu vực Trung Bộ và Tây Nguyên trong những tháng cuối năm ở mức cao hơn nên việc gieo sạ các trà lúa sớm cần cập nhật thường xuyên tin khí hậu, thời tiết để việc gieo sạ được đảm bảo an toàn, tránh trường hợp do mưa lũ gây thiệt hại phải gieo sạ lại nhiều lần.
Theo ông Nguyễn Văn Tỉnh, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp ở vùng này chủ yếu từ nguồn hồ chứa thủy lợi và thủy điện. Tuy nhiên, các công trình thủy lợi mới đáp ứng được từ 25-30% diện tích, còn lại hoàn toàn phụ thuộc vào nước trời và người dân tự khai thác.
Nhìn chung nguồn nước phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân 2021-2022 ở khu vực cơ bản đáp ứng. Tuy nhiên vẫn có nguy cơ xảy ra hạn nhẹ, hạn cục bộ tại Ninh Thuận và các huyện phía Bắc tỉnh Bình Thuận ở vùng các công trình thủy lợi nhỏ và ngoài công trình thủy lợi phụ trách tưới.
Ngoài ra, các khu vực phụ thuộc nguồn nước từ vận hành của các hệ thống thủy điện như Vu Gia-Thu Bồn, Sông Ba có thể xảy ra hạn hán, thiếu nước cục bộ nếu việc vận hành không đảm bảo cấp nước sản xuất.
Theo ông Nguyễn Văn Tỉnh, các địa phương cần căn cứ vào nguồn nước để xây dựng kế hoạch gieo trồng phù hợp. Đồng thời thường xuyên phối hợp với ngành điện lực để có thể điều tiết nước từ các hồ chứa thủy điện kịp thời cho sản xuất và sinh hoạt.
Về lâu dài, trước diễn biến bất thường của thời tiết, các địa phương cần bố chí cơ cấu cây trồng, mùa vụ, đặc biệt là vụ Đông Xuân và vụ Hè Thu để né hạn. Ngành cũng tập trung xây dựng các công trình thủy lợi trong vùng, trọng tâm các hồ chứa nước lớn liên vùng; hệ thống chuyển nước.
Kinh nghiệm từ vụ Đông Xuân 2020-2021, bà Nguyễn Thị Tố Chân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định cho biết, ngành đã khoanh vùng thiếu nước để không tổ chức sản xuất, nhờ đó không có thiệt hại do thiếu nước.
Theo bà Nguyễn Thị Tố Chân, vụ Đông Xuân 2020-2021 sẽ là vụ khó khăn về lịch thời vụ gieo sạ cho tỉnh cũng như các địa phương trong vùng nếu mưa kéo dài đến hết tháng 12. Bên cạnh đó là giá phân bón, vật tư nông nghiệp quá cao.
Theo Cục Trồng trọt, vụ Hè Thu 2021, các tỉnh, thành duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên gieo trồng đạt 181,2 nghìn ha lúa, tăng 20,5 nghìn ha; năng suất ước đạt 61,73 tạ/ha, tăng 0,19 tạ/ha. Sản lượng ước đạt 1.119 nghìn tấn, tăng 124 nghìn tấn so với vụ Hè Thu 2020.
Vụ Mùa 2021 ước đạt 269 ha, giảm 0,8 nghìn ha; năng suất ước đạt 54,02 tạ/ha, tăng 1,95 tạ/ha. Sản lượng ước đạt 1.453 nghìn tấn, tăng 48 nghìn tấn so với vụ Mùa 2020./.