Quang cảnh cảng Cát Lái, Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: Tiến Lực/TTXVN) Dịch bệnh COVID-19 đã ảnh hưởng không nhỏ tới các doanh nghiệp vận tải biển và cảng biển khiến sụt giảm sản lượng hàng hóa, doanh thu. Hiện các đơn vị này mong muốn sớm có sự hỗ trợ đồng hành từ Chính phủ để “vượt bão,” khôi phục lại sản xuất kinh doanh trong bối cảnh đại dịch.
Vận tải biển chật vật và lao dốc
Thống kê của Cục Hàng hải Việt Nam cho thấy lượng tàu khách và hành khách thông qua cảng giảm rõ rệt vì dịch COVID-19, đặc biệt là tàu khách du lịch quốc tế đến cảng.
Cụ thể, đối với tàu khách quốc tế, lượt hành khách trong quý 1/2020 là 1.656 người, giảm 36% so với cùng kỳ năm 2019. Đơn cử trong tháng Ba chỉ có 2 tàu, giảm gần như 100% so với cùng kỳ năm trước.
Theo báo cáo của các đại lý tàu biển, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên các hãng tàu du lịch đã thông báo hủy tất cả các chuyến tàu khách quốc tế dự kiến đến cảng biển Nha Trang, Vũng Tàu cho đến hết quý 1/2020 và khả năng đưa tàu khách quốc tế đến cảng biển tùy thuộc vào diễn biến của dịch bệnh.
Dù chịu tác động của tình hình dịch bệnh COVID-19, song phía Cục Hàng hải đánh giá sản lượng hàng hóa thông qua cảng không bị tác động nhiều, vẫn có xu hướng tăng, tuy nhiên tốc độ tăng chậm hơn so với trung bình cùa thời gian trước.
Theo đó, khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển trong quý 1/2020 đạt 159.138.000 tấn, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm 2019; trong đó hàng hóa container là 5.082.000 tấn, tăng 14% so với năm 2019.
[Doanh nghiệp giao thông thiệt hại nặng nề giữa vòng xoáy COVID-19]
Với tàu hàng, theo báo cáo của Công ty cổ phần Vận tải biển Việt Nam (Vosco), quý 1/2020, doanh thu hợp nhất của đơn vị này chỉ đạt hơn 347,5 tỷ đồng. Trong đó, lợi nhuận sau thuế âm hơn 86,4 tỷ đồng. So với cùng kỳ năm 2019, tổng doanh thu của Vosco giảm hơn 76,5 tỷ đồng (năm 2019 là hơn 424 tỷ đồng), mức lỗ ước tăng hơn 40,7 tỷ đồng.
Lý giải về việc này, đại diện Vosco cho rằng quý 1/2020, thị trường vận tải biển rất khó khăn do thời gian nghỉ kéo dài bởi dịch Covid-19. Nửa đầu quý 1, dịch bệnh bùng phát ở Trung Quốc (thị trường chủ chốt của khu vực), hoạt động vận tải hàng hóa bằng đường biển tại đây gần như tê liệt, khiến giá cước giảm sâu.
Đặc biệt, khi dịch COVID-19 lan rộng trên thế giới, các quốc gia thực hiện phong tỏa biên giới, cảng biển, hàng hóa trở nên khan hiếm, giá cước thấp kéo dài.
Dẫn chứng, Vosco cho hay hiện nay các tàu phải nằm chờ dài ngày để dỡ hoặc lấy hàng do hầu hết các quốc gia khu vực châu Á như Ấn Độ, Thái Lan, Philippines, Singapore… đều thực hiện biện pháp phong tỏa biên giới để phòng dịch. Doanh nghiệp phải bỏ ra chi phí (nhiên liệu, tiền lương nhân công,…) từ 3.000-7.000 USD/ngày.
Tại thị trường nội địa, trong quý 1, lượng hàng container nội địa của Vosco giảm tới 20-30% chiều từ Hải Phòng vào Sài Gòn. Giá cước giảm từ 10-20%, khoảng 5,5 triệu/container 20 feet và 6 triệu/ container 40 feet (chiều Hải Phòng-Sài Gòn) và khoảng 1,8-2 triệu/ container 20 feet (chiều ngược lại).
Cùng chung số phận, ông Trần Tuấn Hải, Trưởng phòng Truyền thông Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines) cho biết sản lượng vận tải biển của Vinalines cũng sụt giảm nghiêm trọng khi chỉ đạt gần 4,7 triệu tấn, bằng 84% so với cùng kỳ năm 2019. Doanh thu hợp nhất của Vinalines chỉ bằng 78% so với cùng kỳ năm trước, đạt hơn 2.200 tỷ đồng.
"Bức tranh tài chính của tổng công ty đang từ lãi 24 tỷ đồng (cùng kỳ năm 2019) chuyển sáng lỗ hợp nhất hơn 111 tỷ đồng chỉ trong ba tháng đầu năm 2020," ông Hải buồn bã nói.
Chờ hỗ trợ để “vượt bão” COVID-19
Dự kiến, quý 2/2020, hoạt động dịch vụ của hàng hải nói chung và Vinalines nói riêng tiếp tục bị tác động mạnh khi những mặt hàng chủ lực là may mặc, giày da, đồ gỗ hiện đang đóng góp khoảng 60-70% sản lượng xuất khẩu chuyên chở tuyến xa sẽ bị sụt giảm mạnh từ 30-50% do giảm nhu cầu tại châu Âu và Mỹ.
Bước sang quý 2/2020, phía Vosco dự báo khó khăn sẽ càng lớn hơn khi hàng xuất khẩu đi châu Âu, Mỹ ngưng trệ, các tàu feeder (tàu gom) cho khu vực Cái Mép-Thị Vải đồng loạt “đói" hàng sẽ khiến doanh thu hao hụt nghiêm trọng. Thậm chí, đơn vị này cũng tính toán phải cho một số tàu nghỉ chạy để giảm gánh nặng về chi phí.
Vận tải biển đang hứng chịu những thiệt hại nặng nề vì dịch bệnh COVID-19 khi không có hàng để chuyên chở. (Nguồn: shipspotting) Tương tự, ông Phan Tuấn Linh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn cho hay hoạt động khai thác cảng của doanh nghiệp này cũng đang rất khó khăn. Ngay tuần đầu tháng Tư, lượng hàng rời đi Nhật Bản đã giảm 10% trong khi hàng container đi Mỹ, châu Âu đang “lao dốc”, dự kiến chỉ còn 9.000 tấn thay vì 15.000 tấn như tháng 3/2019.
“Dự báo, hai tháng tới, nếu dịch bệnh lắng xuống, lượng hàng qua cảng Quy Nhơn ước giảm khoảng 40%. Trường hợp dịch COVID-19 kéo dài, cảng sẽ đối diện nguy cơ mất 60% khối lượng hàng hóa thông qua,” ông Linh cho hay.
[Hàng hải lên phương án ứng phó dịch COVID-19 trong tình hình mới]
Đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trong đại dịch COVID-19, đại diện các doanh nghiệp vận tải biển cho rằng hiện vận tải quốc tế được áp dụng mức thuế giá trị gia tăng 0%, trong khi vận tải nội địa vẫn đang áp dụng mức thuế giá trị gia tăng 10%. Vì vậy, Chính phủ cần chỉ đạo bộ, ngành nghiên cứu miễn, giảm thuế giá trị gia tăng đối với vận tải nội địa trong thời gian 3 năm.
“Ngân hàng Nhà nước cần xem xét khoanh nợ gốc, giãn nợ, cơ cấu dứt điểm các khoản nợ, kéo dài thời hạn vay của các hợp đồng tín dụng, không tính lãi phạt trên lãi và gốc chậm trả trong thời gian dịch, được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và không chuyển nhóm nợ, tiếp tục cho các doanh nghiệp vay vốn lưu động,” phía Vosco kiến nghị.
Mặt khác, Vinalines cũng kiến nghị Chính phủ xem xét có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp cảng biển và dịch vụ hàng hải như miễn giảm thuế (thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp thuế nhập khẩu), giảm giá hoặc không tăng tiền thuê đất hàng năm để doanh nghiệp có nguồn lực vực dậy sau dịch COVID-19.
Đặc biệt, Chính phủ hỗ trợ cho doanh nghiệp vay tiền trả lương người lao động tạm thời ngừng việc để giữ chân người lao động... Các nhóm chính sách này sẽ hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp duy trì được nguồn lao động để tiếp tục ổn định sản xuất kinh doanh sau khi dịch bệnh kết thúc./.
