Nghị quyết số 18-NQ/TW Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả vừa được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ký ban hành đã nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2021 cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, kiện toàn một số tổ chức và các đầu mối bên trong của từng tổ chức theo hướng giảm đầu mối, giảm tối đa cấp trung gian, giảm cấp phó. Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện một số quy định liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để kịp thời khắc phục tình trạng trùng lắp, chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, lĩnh vực quản lý.
Đồng thời, thí điểm một số mô hình mới về tổ chức bộ máy và kiêm nhiệm chức danh để tinh gọn đầu mối, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Giảm tối thiểu 10% biên chế so với năm 2015.
Bên lề Quốc hội, Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân đã trao đổi với báo chí một số thông tin liên quan đến việc triển khai Nghị quyết.
- Nghị quyết 18-NQ/TW có đề cập đến câu chuyện tinh giản biên chế. Trung ương đã "mở đường," vậy các địa phương nên thực hiện thế nào, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân: Hội nghị Trung ương 6 lần này bàn về 2 vấn đề quan trọng, trong đó có nghiên cứu điều chỉnh bổ sung thể chế, những quy định không còn phù hợp phải chỉnh sửa lại để nâng cao giá trị pháp lý, có chế tài để xử lý.
Phải có quyết tâm chính trị rất cao trong các cơ quan, tổ chức, đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu. Thể chế phải tương đối hoàn thiện, gắn với quyết tâm chính trị rất cao, cùng với trách nhiệm của người đứng đầu thì mới hoàn thiện được nội dung của Nghị quyết lần này.
Lộ trình trong Nghị quyết đã quy định khá rõ. Với lộ trình này, trong giai đoạn sắp tới chúng ta nên tạo sự phân cấp mạnh mẽ giữa Trung ương và địa phương để địa phương phát huy được những sáng kiến, sáng tạo phù hợp trong điều kiện phát triển kinh tế, xã hội, không nên áp đặt một khung chung cho tất cả địa phương, đây chính là trở ngại trong thời gian qua khi ta đưa ra một quy định chung cho tất cả các địa phương khi mà đặc thù khác nhau.
Lần này, cơ chế sẽ mở, ví dụ cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện, tới đây sẽ quy định khung tổ chức để thực hiện nhiệm vụ thế nào không bỏ sót, không chồng lấn, chồng chéo.
Trên cơ sở đó sẽ quy định một số cơ quan mang tính thống nhất, tạm gọi là phần cứng, phần còn lại sẽ do chính quyền địa phương xem xét, quyết định nên hợp nhất, nên giải thể, có thành lập hay không thành lập.
Số lượng cấp phó cũng thế, quy định khung bình quân chung, còn cơ sở địa phương sẽ bố trí mỗi cơ quan chuyên môn cần số cấp phó là bao nhiêu, miễn là tổng số cấp phó không vượt quá quy định.
Lần này chúng ta đi sâu hơn một bước về Đề án vị trí việc làm. Trong thực hiện Đề án này có hai vấn đề quan trọng. Thứ nhất là xác định tiêu chí đánh giá khung năng lực, đây là vấn đề khó. Thứ hai, mô tả được công việc theo từng vị trí.
Hai vấn đề này nếu làm tốt thì chúng ta sẽ thực hiện có hiệu quả Đề án vị trí việc làm. Thời gian qua chúng ta vướng hai vấn đề khó này nên các địa phương và cơ quan chưa thực hiện tốt được.
Một vấn đề nữa là giờ muốn tinh giản bộ máy, biên chế nên đổi mới phương pháp, chế độ làm việc. Chuyên viên có thể làm nhiều việc, nhưng một việc chỉ giao cho một người.
Hiện nay chúng ta nói thực hiện chế độ làm việc chuyên viên, kết hợp chuyên viên với thủ trưởng, nhưng phần lớn vẫn thực hiện chế độ làm việc theo thủ trưởng, tức là một việc phân công nhiều người.
- Có ý kiến cho rằng dù đã thực hiện nhiều biện pháp nhưng biên chế vẫn “phình” ra. Ông có nghĩ rằng với Nghị quyết vừa được ban hành sẽ thực sự khắc phục được hạn chế, tinh giản được biên chế?
Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân: Vấn đề biên chế phải dựa trên 3 trụ cột chính, đó là: giảm đầu mối, sắp xếp lại cơ cấu bên trong của đầu mối đó - vấn đề này rất quan trọng và sắp xếp chức năng nhiệm vụ không giao thoa, không trùng lặp. Trên cơ sở đó sẽ giảm được biên chế nói chung, trong đó từng vị trí việc làm sẽ xác định được.
Thực hiện Đề án nhằm nâng cao hiệu quả, hiệu lực bộ máy cũng như tính toán về cơ chế tiền lương - vấn đề sẽ được bàn thảo tại Hội nghị Trung ương 7 trên cơ sở giải quyết được 2 Nghị quyết của Hội nghị Trung ương 6 là sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị và đổi mới cơ chế tài chính, sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập.
- Sáp nhập cơ quan Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân, nhiều người đồng tình vì sẽ giảm được biên chế, nhưng cơ quan Hội đồng Nhân dân lại kiểm soát Ủy ban Nhân dân, liệu khi sáp nhập có tạo khoảng trống về mặt giám sát không?
[Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị]
Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân: Chúng ta hợp nhất về vấn đề đầu mối. Dù là văn phòng Hội đồng Nhân dân hay văn phòng Ủy ban Nhân dân thì chức năng phục vụ vẫn như nhau, có thể gom lại thủ quỹ, lái xe, văn thư....
Còn các cơ quan chuyên môn của Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân, nếu là cơ quan tham mưu hoặc thẩm tra thì là đây là những cơ quan, đơn vị độc lập phục vụ cho từng tổ chức.
- Có một số ý kiến cho rằng tinh giản khó vì không có lý do gì để cắt giảm. Người đứng đầu làm sao vượt qua được những rào cản đó để tinh giản được biên chế?
Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân: Cái quan trọng là đánh giá về công chức, cần thay đổi phương pháp đánh giá trong thời gian qua. Đánh giá công chức là để chúng ta biết được người nào làm việc tốt, hiệu quả công việc cao, trên cơ sở đánh giá đó không phải chỉ để đến cuối năm mới làm mà phải kiểm tra công việc được thường xuyên, hàng tháng, thậm chí là hàng ngày.
Người đứng đầu trong các tổ chức phải nắm được công việc giao cho cán bộ công chức, xem họ làm trong một tháng, một năm bao nhiêu việc, chất lượng thế nào, đó là cơ sở để đánh giá cán bộ cho tốt, nhất là đánh giá phân loại cuối năm, cũng là cơ sở chúng ta thực hiện chính sách cán bộ cũng như thực hiện chế độ tinh giản biên chế./.