Hội nghị lần thứ 29 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) diễn ra tại Baku, Azerbaijan từ ngày 11-22/11. Cam kết tài chính 100 tỷ USD mỗi năm cho ứng phó biến đổi khí hậu sẽ hết hạn trong năm 2024, vì vậy COP29 được coi là hội nghị tài chính khí hậu.
Gần 200 quốc gia tham dự Hội nghị hướng tới mục tiêu sau 10 năm nữa, nguồn tài chính khí hậu đạt ít nhất là 1.000 tỷ USD mỗi năm, giúp các nước đang phát triển giảm phát thải và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.
Đoàn Việt Nam do Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành làm trưởng đoàn đã có nhiều đề xuất đóng góp tại Hội nghị cấp toàn cầu này.
Nội dung được phóng viên thể hiện qua hai bài viết: "COP 29 hướng tới tương lai bền vững."
Trong bài phát biểu khai mạc COP29, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh vai trò quan trọng của tài chính khí hậu trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng.
"Thế giới phải trả tiền, nếu không nhân loại sẽ phải trả giá. Tài chính khí hậu không phải là từ thiện mà là một khoản đầu tư. Hành động vì khí hậu không phải là tùy chọn mà là bắt buộc."
Mục tiêu tài chính khí hậu cao sẽ là động lực để các quốc gia quyết tâm gia tăng cam kết giảm phát thải khí nhà kính trong lần cập nhật Đóng góp do quốc gia tự quyết định lần thứ 3 vào năm 2025 (NDC 3.0).
Ít nhất 1.000 tỷ USD mỗi năm
COP29 diễn ra trong bối cảnh nắng nóng, lũ lụt, bão lớn gây tổn thất nghiêm trọng cho nhiều quốc gia trên thế giới. Nhiệt độ toàn cầu đã phá vỡ kỷ lục tại nhiều nơi. Phát thải khí nhà kính toàn cầu năm 2023 tăng 1,3% so với 2022 và nhanh hơn trung bình 0,8% mỗi năm giai đoạn 2019-2020. Đây cũng là mức kỷ lục của thế giới và chưa có dấu hiệu chậm lại.
Số liệu của Liên hợp quốc chỉ ra rằng lượng khí thải nhà kính toàn cầu dự kiến đạt 41,6 tỷ tấn vào năm nay, tăng so với mức 40,6 tỷ tấn của năm ngoái.
Theo các nhà khoa học, để nhiệt độ toàn cầu tăng không vượt quá 1,5 độ C vào cuối thế kỷ theo mục tiêu Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, thế giới phải cắt giảm 9% lượng khí thải mỗi năm để đến năm 2030 tương đương giảm 43% lượng khí thải so với năm 2019.
Năm 2025 là năm cuối cùng của cam kết huy động tài chính 100 tỷ USD mỗi năm cho ứng phó biến đổi khí hậu. Đây là cam kết của 43 nước phát triển tại Hiệp ước Copenhagen năm 2009 thể hiện trách nhiệm “người gây ô nhiễm phải trả tiền” bởi lượng phát thải khí nhà kính từ quá trình phát triển của các nước này là nguyên nhân chính gây biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, phải đến năm 2022, lần đầu tiên các khoản đóng góp mới vượt mốc 100 tỷ USD.
Tại COP29, các nước đang phát triển kêu gọi các nước phát triển cần cung cấp ít nhất 1.000 tỷ USD mỗi năm, phần lớn dưới dạng viện trợ không hoàn lại thay vì cho vay. Khoản tiền này dùng để triển khai các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính, bù đắp tổn thất và thiệt hại do tác động của biến đổi khí hậu gây ra tại các nước đang phát triển.
Trong cuộc họp cấp cao về “Tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu," Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh việc thành lập Quỹ tổn thất và thiệt hại tại COP28 năm 2023 là một chiến thắng cho các nước đang phát triển, cho chủ nghĩa đa phương và cho công lý. Mặc dù vậy mức vốn hóa ban đầu 700 triệu USD của Quỹ không thể sánh bằng việc khắc phục những tác động nặng nề mà biến đổi khí hậu gây ra.
Tổng Thư ký Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) Simon Stiell khẳng định tài chính khí hậu là vấn đề an ninh toàn cầu. Việc nhiều quốc gia không thể nhanh chóng giảm phát thải và tăng cường khả năng phục hồi do biến đổi khí hậu sẽ tác động đến mọi nền kinh tế trên thế giới. Ước tính, các quốc gia cần thêm khoản tài chính tương đương 1-10% GDP mỗi năm cho công tác ứng phó với tác động từ biến đổi khí hậu.
Việt Nam đề xuất ưu tiên nguồn lực công
Tại COP26 năm 2021, Việt Nam cùng nhiều quốc gia cam kết giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050. Để thực hiện cam kết này, Việt Nam chủ động xây dựng, ban hành nhiều cơ chế chính sách thúc đẩy chuyển đổi xanh, tăng trưởng xanh và đạt nhiều kết quả quan trọng sau nhiều năm triển khai.
Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Phiên họp lần thứ V của Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu vừa được ban hành tháng 10/2024 nêu rõ, biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, cực đoan, hậu quả ngày càng lớn. Chống biến đổi khí hậu là nhiệm vụ cấp bách, không thể thực hiện bởi một quốc gia thực hiện mà cần tiếp cận công bằng, toàn cầu và toàn dân.
Tham dự Hội nghị COP29, Việt Nam ủng hộ quan điểm các nước phát triển cần đảm bảo mục tiêu tài chính khí hậu; công khai, minh bạch nguồn thu, cũng như các khoản chi tiêu qua các báo cáo hằng năm.
Tại Hội nghị Đối thoại cấp bộ trưởng lần thứ VI về tài chính khí hậu diễn ra ngày 14/11, Việt Nam kêu gọi thiết lập một định nghĩa rõ ràng, toàn diện về tài chính khí hậu.
Việt Nam đề xuất, mục tiêu tài chính khí hậu mới cần đáp ứng đủ nhu cầu của các nước đang phát triển, ít nhất là 1.300 tỷ USD mỗi năm cho tới năm 2035, trong đó, ưu tiên dành nguồn lực công cho thực hiện các Kế hoạch Thích ứng quốc gia và hợp phần thích ứng biến đổi khí hậu trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của các nước đang phát triển.
Việt Nam cũng nhấn mạnh tài chính khí hậu sẽ không bao gồm các khoản vay không ưu đãi, các khoản vay theo lãi suất thị trường với các điều khoản ưu đãi khác như thời gian hoàn vốn và ân hạn, tín dụng xuất khẩu và đầu tư.
Phát biểu tại Phiên họp cấp cao trong khuôn khổ Hội nghị COP29 được tổ chức ngày 19 và 20/11, Trưởng đoàn Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành cho biết Việt Nam đã lồng ghép các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định vào Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cũng như các chiến lược dài hạn, chương trình và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Việt Nam đề xuất các nước phát triển cần đi đầu trong thực hiện trách nhiệm của mình; phải cắt giảm mạnh mẽ đưa mức phát thải ròng về “0” trước năm 2040, sớm hơn đáng kể so với các nước đang phát triển.
Mức đóng góp tài chính khí hậu cần đạt 1.000 tỷ USD mỗi năm cho giai đoạn từ nay đến năm 2030 để các quốc gia đang phát triển ứng phó với biến đổi khí hậu và thực hiện chuyển đổi công bằng về kinh tế, xã hội và môi trường. Nguồn lực tài chính dành cho thích ứng phải tương xứng cho giảm nhẹ, phải minh bạch, có thể kiểm chứng, thuận lợi trong tiếp cận. Các quốc gia cần triển khai Đóng góp do quốc gia tự quyết định cho giai đoạn hiện nay và khẩn trương xây dựng cho giai đoạn tiếp theo.
Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh vai trò của hợp tác quốc tế, phát huy vai trò trung tâm của Liên hợp quốc trong ứng phó với biến đổi khí hậu, bao gồm thực hiện Sáng kiến về cảnh báo sớm với trọng tâm là hỗ trợ các quốc gia đang phát triển hoàn thiện Hệ thống cảnh báo sớm, ứng phó với thiên tai./.
COP29: Bản dự thảo dài 10 trang nhưng không có con số "tỷ USD" cụ thể
Dự thảo công nhận rằng các nước đang phát triển cần ít nhất "X tỷ USD" mỗi năm, có điều con số quan trọng này - vốn là yếu tố quyết định để đạt được thỏa thuận, lại không được nêu rõ trong dự thảo.