Trang mạng Euractiv mới đây đăng bài phân tích của nhà nghiên cứu người Đức Julian Rappold, trong đó đánh giá những tác động của sự xuất hiện một liên minh cực hữu mới trong Nghị viện châu Âu (EP) đối với chính trường châu lục này.
Dưới đây là nội dung chi tiết:
Nỗi sợ hãi khi chứng kiến sự trỗi dậy của phe cánh hữu đã thôi thúc người dân châu Âu tham gia bỏ phiếu trong cuộc bầu cử EP, khiến tỷ lệ cử tri gia tăng lên mức chưa từng có trong 20 năm qua.
Tuy nhiên, các đảng cánh hữu cực đoan và dân tộc chủ nghĩa vẫn giành được một số lượng ghế đáng kể trong EP. Tại Italy, Pháp, Ba Lan và Hungary, họ thậm chí còn chiếm đa số.
Câu hỏi đặt ra hiện nay là những đảng này sẽ có ảnh hưởng như thế nào đến Brussels?
EP sẽ đón nhận một nhóm đảng mới có tên Liên minh các Dân tộc và Quốc gia châu Âu (EAPN), do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Italy Matteo Salvini thành lập nhằm tập hợp mặt trận dân tộc rộng lớn nhất có thể tại Brussels, hình thành một châu Âu của các đảng dân tộc chủ nghĩa.
Vào cuối tuần trước cuộc bầu cử châu Âu, đại diện của liên minh này đã gặp nhau tại thành phố Milan của Italy và bày tỏ sẵn sàng tham gia vào "đấu trường." Sự kiện trên đã quy tụ hàng vạn người.
Hiện nay, các đảng dân túy cánh hữu trong EP được phân chia theo ba nhóm đảng khác nhau. Một trong số đó là nhóm Châu Âu Tự do và Dân chủ Trực tiếp (EFDD). Bị chi phối bởi đảng UKIP của Anh, nhóm đảng này có nguy cơ tan rã với sự ra đi của Vương quốc Anh (Brexit).
Là một phần trong dự án của Matteo Salvini, nhóm EAPN mới sẽ được thành lập từ nhóm Châu Âu của các quốc gia và sự tự do (ENF). Nhóm sẽ bao gồm 9 đảng, trong đó có Sự Lựa chọn vì nước Đức (AfD) của Đức, đảng Liên minh Dân tộc (RN) của Pháp, Flemish Vlaams Belang của Bỉ và Đảng Tự do của Áo,… và sẽ quy tụ tổng cộng 73 nghị sỹ.
Nhóm đảng mới sẽ không có đảng cầm quyền PiS của Ba Lan vì bị từ chối và đảng Fidesz của Hungary, hiện đang ở trong Đảng Nhân dân châu Âu (EPP).
[Tín hiệu lạc quan từ cuộc bầu cử EP: Phe dân túy không chi phối EU]
Viktor Orbán vẫn có một vai trò nhất định, ông vẫn là thành viên của nhóm chính trị EPP của Manfred Weber. Nhưng EPP đã tạm thời đình chỉ đảng Fidesz của ông trong 3 tháng.
Phải thấy rõ là Matteo Salvini và Viktor Orbán rất hợp nhau. Vào tháng 5, Thủ tướng Hungary đã tiếp Bộ trưởng Italy tại Budapest và gọi ông là "người hùng và người bạn đồng hành của định mệnh."
Tuy nhiên, theo đánh giá của Julian Rappold- nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách đối ngoại của Đức, Viktor Orbán đã không cam kết một cách chính thức với EAPN, có lẽ vì sự khác biệt với Marine Le Pen.
Một lựa chọn khác cho Orbán là tham gia cùng người đồng cấp Ba Lan trong nhóm Bảo thủ và Cải cách châu Âu (ECR).
Ông Julian Rappold giải thích rằng đối với phe thiểu số theo chủ nghĩa dân tộc, thành lập một nhóm như EAPN là có ý nghĩa.
Bất cứ ai ngồi trong một nhóm nghị viện đều nhận được hỗ trợ tài chính bổ sung và quyền có các chức vụ quan trọng trong Nghị viện.
Ông tin rằng trong 5 năm tới, Liên minh châu Âu (EU) sẽ chứng kiến tình trạng rạn nứt trên một số chủ đề nhất định, điều này có thể dẫn đến những căng thẳng.
Theo nhà nghiên cứu, các xung đột cũng có thể nảy sinh xung quanh vai trò của các nhà lãnh đạo trong nhóm.
Sẽ có sự đồng thuận trong việc củng cố các quốc gia, cải cách EU và giới hạn các thẩm quyền quốc gia, nhưng quan điểm về các vấn đề như nợ công, bảo vệ môi trường và các chính sách xã hội hay kinh tế sẽ khó tìm được sự nhất trí.
Italy ủng hộ việc bố trí người xin tị nạn trong tất cả các quốc gia thành viên, trong khi chính phủ Ba Lan, Hungary và Cộng hòa Séc phản đối mạnh mẽ. Đảng AfD gần đây đã chỉ trích chính sách tài khóa của Italy và theo đuổi các chính sách tự do- điều bị RN của Marine Le Pen phản đối.
Hiện vẫn phải xem các đảng này sẵn sàng đi xa đến đâu trong ý tưởng ra khỏi EU. Về điểm này, thậm chí không có sự đồng thuận trong các đảng chính trị ở cấp quốc gia.
Khi các thành viên AfD kêu gọi "Dexit" trong chương trình tranh cử, hai nhà lãnh đạo đảng đã tách mình ra khỏi yêu cầu này. Mặt khác, những bất đồng giữa những người theo chủ nghĩa dân tộc được phản ánh rõ ràng trong hành vi của họ khi bỏ phiếu.
Trong 5 năm qua, theo VoteWatch, các nghị sĩ nhóm đảng ENF đã bỏ phiếu nhất trí trong 69% các trường hợp, còn những người thuộc EFDD thậm chí chỉ nhất trí trong chưa đầy một nửa số trường hợp. Trong khi đó, nhóm đảng Xanh/EFA trong EP đã bỏ phiếu nhất trí trong 95% trường hợp.
Ngay cả khi EAPN và ECR giải quyết sự khác biệt của họ về một số vấn đề nhất định, các đảng này vẫn sẽ phải đối mặt với một liên minh ôn hòa thân châu Âu chiếm đa số, mặc dù hai đảng lớn nhất trong Nghị viện là EPP và Đảng Xã hội và Dân chủ (S&D) của liên minh này đã mất đi rất nhiều ghế.
Các đảng trong EP không phải thành lập liên minh “cứng” mà có thể hình thành đa số biến động theo các chủ đề. Đây được cho là một đặc trưng của thể chế này.
Ông Julian Rappold nhận định rằng điều này chắc chắn vẫn sẽ tiếp diễn, nhưng sự hình thành liên minh chắc chắn sẽ ngày càng phức tạp hơn nếu một đa số với các nhóm khác nhau được tạo dựng và thường xuyên thay đổi.
Vấn đề quan trọng là phải tạo ra được các cầu nối giữa các nhóm và điều đó sẽ làm chậm toàn bộ tiến trình. Điều này cũng có thể loại bỏ các chủ đề gây tranh cãi nhất ra khỏi chương trình nghị sự.
Mọi sự chú ý hiện nay đều đổ dồn về giới lãnh đạo các quốc gia thành viên, những người sẽ bầu chọn chủ tịch mới của Ủy ban châu Âu.
Trong khi đó, những vị trí ít nổi trội hơn nhưng cũng không kém phần quan trọng đang được phân bổ.
Dù sao chăng nữa, nhà nghiên cứu người Đức cũng nhận thấy tiềm năng xung đột đang lớn dần trong Hội đồng châu Âu, nơi các quốc gia thành viên có thể chặn các quyết định bằng cách đơn giản là sử dụng quyền phủ quyết của họ.
Điều này làm cho chiến thắng trong cuộc bầu cử vừa qua của các đảng dân túy và dân tộc ở các nước châu Âu còn nguy hiểm và đáng lo ngại hơn đối với EU so với việc hình thành các liên minh cực hữu bên trong EP./.