Tòa nhà của tập đoàn Evergrande tại Thượng Hải, Trung Quốc. (Ảnh: AFP/TTXVN) Theo AP, lĩnh vực bất động sản đang gặp khó khăn của Trung Quốc đã phải hứng chịu thêm một đòn giáng khác trong tháng này khi những người mua nhà đầy thất vọng ngừng thanh toán thế chấp đối với những căn nhà trong các dự án chưa hoàn thành.
Việc tẩy chay này diễn ra trong bối cảnh nhiều nhà kinh doanh bất động sản đang phải vật lộn để xoay sở với hàng núi nợ, và làm dấy lên quan ngại rằng cuộc khủng hoảng có thể lan sang phần còn lại của nền kinh tế Trung Quốc - và toàn cầu.
Lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc có quy mô khổng lồ. Bất động sản và các ngành công nghiệp liên quan ước tính đóng góp khoảng 1/4 Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc. Lĩnh vực này đã bứt phá sau các cuộc cải cách thị trường vào năm 1998.
[Nữ tỷ phú giàu nhất châu Á mất 50% tài sản do khủng hoảng bất động sản]
Hoạt động xây dựng đã bùng nổ do nhu cầu từ tầng lớp trung lưu ngày càng tăng. Tầng lớp này coi bất động sản là tài sản quan trọng của gia đình và biểu tượng cho địa vị.
Sự bùng nổ này được thúc đẩy bởi khả năng tiếp cận các khoản vay dễ dàng, với các ngân hàng sẵn sàng cho vay nhiều nhất ở mức có thể đối với cả nhà kinh doanh bất động sản và người mua.
Theo báo cáo của Bộ phân nghiên cứu thuộc Ngân hàng ANZ trong tháng này, các khoản vay thế chấp chiếm gần 20% tổng dư nợ trong toàn bộ hệ thống ngân hàng của Trung Quốc.
Nhiều hoạt động kinh doanh bất động sản dựa vào phương thức "trả trước," với việc người mua trả tiền thế chấp cho các căn nhà trong các dự án chưa được xây dựng.
Theo Bloomberg News, các ngôi nhà chưa hoàn thiện ở Trung Quốc có diện tích lên tới 225 triệu m2.
Nguyên nhân khủng hoảng
Khi các nhà kinh doanh bất động sản làm ăn phát đạt, giá nhà đất cũng tăng theo. Điều đó gây lo lắng cho chính phủ Trung Quốc, vốn đã quan ngại về rủi ro do các nhà kinh doanh bất động sản có nợ nần chồng chất gây ra.
Chính phủ Trung Quốc đã tiến hành trấn áp vào năm ngoái, với việc ngân hàng trung ương giới hạn tỷ lệ dư nợ cho vay bất động sản so trên tổng số tiền cho vay của các ngân hàng để cố gắng hạn chế mối đe dọa đối với toàn bộ hệ thống tài chính.
Điều này khiến nguồn tài chính bị thắt chặt đối với các nhà kinh doanh bất động sản vốn đang gặp khó khăn trong việc xử lý các khoản nợ của họ.
Một làn sóng vỡ nợ xảy ra sau đó, đáng chú ý nhất là Evergrande, tập đoàn kinh doanh bất động sản lớn nhất Trung Quốc, đang chìm trong khoản nợ hơn 300 tỷ USD.
Ngoài ra, các công ty bất động sản Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng COVID-19, tình trạng kinh tế bấp bênh đã buộc nhiều người có dự định mua nhà phải suy nghĩ lại về kế hoạch mua nhà của họ.
Phản ứng của những người mua nhà
Sự suy thoái của Evergrande đã châm ngòi cho các hoạt động phản đối từ người mua nhà và nhà thầu tại trụ sở chính của Tập đoàn này ở Thâm Quyến hồi tháng 9/2021.
Vào tháng 6 năm nay, một hình thức phản đối mới đã xuất hiện: Tẩy chay thế chấp. Những người đã mua căn nhà trong các dự án còn dang dở thông báo họ sẽ ngừng thanh toán cho đến khi việc xây dựng được nối lại.
Trong vòng một tháng, hoạt động tẩy chay lan rộng đến người mua nhà tại hơn 300 dự án tại 50 thành phố trên khắp Trung Quốc.
Nhiều dự án chưa hoàn thành tập trung ở tỉnh Hà Nam, nơi các hoạt động phản đối hành vi gian lận ngân hàng tại nông thôn trên quy mô lớn nổ ra và bị đàn áp.
Tuần trước, các nhà cho vay Trung Quốc cho biết các khoản thế chấp bị ảnh hưởng chỉ chiếm chưa đến 0,01% các khoản thế chấp nhà ở còn tồn đọng, nhưng giới phân tích cho rằng điều đáng quan ngại là các cuộc tẩy chay sẽ lan rộng.
Tác động đến kinh tế thế giới
Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới, với các liên kết thương mại và tài chính toàn cầu sâu rộng.
Các nhà phân tích nhận định nếu cuộc khủng hoảng bất động sản lan sang hệ thống tài chính của Trung Quốc, thì cú sốc sẽ vượt xa ngoài biên giới của nước này. Cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch Ratings thông báo hôm 18/7: "Nếu các vụ vỡ nợ leo thang, có thể có những tác động kinh tế và xã hội rộng rãi và nghiêm trọng.”
Cơ quan Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cũng đưa ra lời cảnh báo tương tự vào tháng 5/2022. Theo Fed, mặc dù cho đến nay Trung Quốc đã nỗ lực kiềm chế được hậu quả khủng hoảng, nhưng một cuộc khủng hoảng bất động sản đang diễn biến xấu cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống tài chính của nước này.
Fed cho biết trong Báo cáo ổn định tài chính tháng 5/2022 rằng cuộc khủng hoảng có thể lan rộng và tác động đến đánh giá về thương mại và rủi ro toàn cầu.
Trung Quốc có thể làm gì?
Giới phân tích nhận định một gói cứu trợ hoặc quỹ giải cứu cho toàn bộ lĩnh vực bất động sản là khó có thể đạt được, ngay cả khi các hoạt động tẩy chay thế chấp gia tăng, vì điều đó có nghĩa là chính phủ đang thừa nhận quy mô của cuộc khủng hoảng.
Một gói cứu trợ lớn cũng có thể khuyến khích các nhà kinh doanh bất động sản và người mua nhà tiếp tục với những quyết định mạo hiểm vì họ sẽ thấy chính phủ và các ngân hàng đảm nhận trách nhiệm.
Tuy nhiên, các ngân hàng Trung Quốc đang đối mặt với các áp lực phải góp phần làm dịu tình hình. Ngày 21/7, cơ quan quản lý ngân hàng của Trung Quốc cho biết rằng họ sẽ giúp đảm bảo rằng các dự án được hoàn thành và các căn nhà được bàn giao cho người mua.
Một số biện pháp can thiệp đã được tiến hành ở cấp địa phương ở tỉnh Hà Nam, nơi một quỹ cứu trợ được thành lập với sự hợp tác của một nhà kinh doanh bất động sản được nhà nước hậu thuẫn để giúp đỡ các dự án đang gặp khó khăn.
Chuyên gia Chen Shujin tại Công ty Dịch vụ Tài chính Jefferies ở Hong Kong cho rằng chính quyền địa phương, giới kinh doanh bất động sản và chủ sở hữu nhà cũng có thể thương lượng việc miễn lãi suất và tạm dừng thanh toán thế chấp trong một thời gian nhất định, tùy theo từng trường hợp./.
